ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΙΕΤΡΟ ΙΝΓΚΡΑΟ - Δευτέρα 5 Οκτωβρίου , στις 19:30, στο χώρο των εκδόσεων Εύμαρος, Γ. Σεφέρη στη Δάφνη.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΙΕΤΡΟ ΙΝΓΚΡΑΟ

Με αφορμή το θάνατο του Πιέτρο Ινγκράο οι εκδόσεις Εύμαρος διοργανώσουν μια βραδιά αφιερωμένη στη μεγάλη αυτή ιστορική μορφή της ιταλικής και ευρωπαϊκής Aριστεράς, τη Δευτέρα 5 Οκτωβρίου , στις 19:30, στο χώρο των εκδόσεων Εύμαρος, Γ. Σεφέρη στη Δάφνη.
Για τη ζωή και το έργο του Ινγκράο θα μιλήσουν:
Απόστολος Δεδουσόπουλος,
καθηγητής Οικονομικών της Εργασίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Τόνια Τσίτσοβιτς,
μεταφράστρια (μεταξύ πολλών άλλων του βιβλίου «Η αγανάκτηση δεν αρκεί που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εύμαρος)

Πέτρος Κακολύρης,
υπεύθυνος των εκδόσεων Εύμαρος.

Θα ακολουθήσει προβολή της ταινίας του Φιλίπο Βεντεμιάτι «Δεν με έχετε πείσει», ο αιρετικός Πιέτρο Ινγκράο.

Η οδός Σεφέρη είναι κάθετος στη Βουλιαγμένης, απέναντι από τον κινηματογράφο «Νανά». Στάση Μετρό Αγ. Ιωάννης. Επίσης όλα τα λεωφορεία προς Δάφνη, Ηλιούπολη, Αργυρούπολη, Ελληνικό, Γλυφάδα και το 218 Πειραιάς-Δάφνη, στάση«Νανά».
Για πληροφορίες:
210 97 08 811 / 6984 91 16 22 Πέτρος Κακολύρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 10. Η διαμόρφωση της νεωτερικότητας Stuart Hall, Bram Gieben (Επιμ.)

Stuart Hall, Bram Gieben (επιμ.)  (2003) Η διαμόρφωση της νεωτερικότητας

Μετάφραση: Θανάσης Τσακίρης, Βίκτωρ Τσακίρης

Επιμέλεια σειράς: Μιχάλης Σπουρδαλάκης

Αθήνα:Εκδ. Σαββάλας

Το 1ο κεφάλαιο τιτλοφορείται «Ο Διαφωτισμός και η γέννηση της κοινωνικής επιστήμης» και τίθεται το ερώτημα «τι ήταν ο Διαφωτισμός» και αμέσως μετά ποια ήταν η κοινωνική, ιστορική και γεωγραφική θέση του Διαφωτισμού» μέσα από την οποία προέκυψε η «Εγκυκλοπαίδεια», η σύγκρουση της παράδοσης με τη νεωτερικότητα, μεταβλήθηκαν οι κοινωνικές τάξεις και άλλαξαν οι κοινωνικές δομές και εμφανίστηκε ένα νέο κοινωνικό υποκείμενο δηλ. οι «Γυναίκες» που συνδέθηκαν με το Διαφωτισμό μέσω του «σαλονιού». Ο Διαφωτισμός είχε συγκροτηθεί ως ο βασικός σκοπός και η θεμελιώδης επιδίωξη της νεωτερικότητας˙ συνδέθηκε η ανάπτυξη της επιστήμης με την έννοια της προόδου. Για τη διάδοση, όμως, του Διαφωτισμού σε όλα τα μήκη και πλάτη του τότε γνωστού κόσμου σημαντικό ρόλο έπαιξε η κοινωνική επιστήμη που μελέτησε την ανθρώπινη φύση και την ανθρώπινη κοινωνία, την επανάσταση και τη μεταρρύθμιση. Έτσι, μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο, γεννιέται η κοινωνιολογία με τους Ανρί ντε Σεν-Σιμόν και τον Ογκίστ Κοντ.

Το 2ο κεφάλαιο ασχολείται με την «Εξέλιξη του σύγχρονου κράτους», θέμα που ακόμη και σήμερα αποτελεί το υπό εξερεύνηση «μαύρο κουτί» της διακυβέρνησης των κοινωνιών μας. Γίνεται μια σύντομη ιστορική και γεωγραφική αναδρομή στην εξέλιξη των ευρωπαϊκών κρατών, δηλαδή γίνεται λόγος για τις μεγάλες αυτοκρατορίες, τα συστήματα διαιρεμένης εξουσίας στη μεσαιωνική Ευρώπη, το καθεστώς των νομοκατεστημένων τάξεων, τα απολυταρχικά κράτη που αποτέλεσαν τη μεταβατική μορφή προς την ανάδυση των σύγχρονων κρατών. Τα τελευταία ήταν τα «εθνικά κράτη», που η εμφάνιση και ανάπτυξή τους συνδέθηκε στενά με την επικράτηση του πολέμου και του μιλιταρισμού και του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής από την άλλη. Η ανάπτυξη αυτή δεν ήταν μια γραμμικού τύπου εξέλιξη. Επί της πολιτικής φιλοσοφίας για την εγκαθίδρυση, τη σταθεροποίηση, επέκταση και ολοκλήρωσή του εθνικού κράτους, καθώς και για την κατάλληλη μορφή της πολιτικής εξουσίας συγκρούστηκαν τα «ιερά τέρατα» της θεωρίας: Τόμας Χομπς, Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Τζον Λοκ, Τζον Στιούαρτ Μιλ, Κάρολος Μαρξ και Φρειδερίκος Ένγκελς και Μαξ Βέμπερ.

Το 3ο κεφάλαιο ασχολείται με την ανάπτυξη του τομέα της κοινωνίας με τον οποίο είναι δεμένη η ύπαρξη του ανθρώπου, δηλαδή την οικονομία. Πώς διαμορφώθηκε η «οικονομία της νεωτερικότητας»; Ήταν μια νέα εμπορική κοινωνία αυτή που αναδύθηκε κατά τον 18ο αιώνα; Πώς λειτουργούσε, ποιες ήταν οι κινητήριες δυνάμεις της; Με ποιους τρόπους μεταβλήθηκε στη διάρκεια αυτού του αιώνα η οικονομική δομή; Αυτές οι συζητήσεις ξεκίνησαν με αφετηρία το έργο ενός οικονομολόγου του διαμετρήματος ενός Άνταμ Σμιθ που υποστήριζε την οικονομική ανάπτυξη μέσω της λειτουργίας της αγοράς και του καπιταλιστικού κοινωνικού καταμερισμού της εργασίας, την επικράτηση της έννοιας του ατομικού συμφέροντος και της εγωιστικής φιλοδοξίας ως κινητήριων ιδεών που συντελούν στην ομαλή λειτουργία και ανάπτυξη της οικονομίας για την ευημερία της κοινωνίας. Γεννήθηκε έτσι η σύγχρονη οικονομική επιστήμη στις γραμμές της οποίας θα άνθιζαν αργότερα μεγάλες θεωρίες όπως αυτές του Κάρολου Μαρξ, του Κέυνς και άλλων στοχαστών.

Το 4ο κεφάλαιο με τίτλο «Μεταβαλλόμενες κοινωνικές δομές: τάξη και φύλο» αναφέρεται στις δομικές αναδιαρθρώσεις που βίωσαν οι κοινωνίες περνώντας από την προβιομηχανική στη βιομηχανική εποχή. Οι προβιομηχανικές κοινωνίες, στηριζόμενες στην πατριαρχία και την ανδρική κυριαρχία και στις νομοκατεστημένες τάξεις δίνουν τη θέση τους σε νέες που στηρίζονται σε τάξεις με βάσεις στην κατοχή των μέσων παραγωγής και του κεφαλαίου. Οι νέες τάξεις είναι η αστική και η αντίπαλή της, δηλαδή η εργατική. Οι ανάγκες της νέας οικονομίας οδηγούν παράλληλα στην αλλαγή της κατανομής εργασίας και μεταξύ των φύλων, μια αλλαγή που δεν είναι καθόλου σίγουρη ως προς την ολοκλήρωσή της και γι’ αυτό το λόγο παρεμβάλλεται το κίνημα του φεμινισμού στη διαδικασία της ωρίμανσης της βιομηχανικής κοινωνίας διεκδικώντας την κατάργηση του κατά φύλα διαχωρισμού στη δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα.Το 5ο κεφάλαιο αναφέρεται στην «πολιτιστική διαμόρφωση της νεωτερικής κοινωνίας». Προσδιορίζεται και αναλύεται η κουλτούρα και η σχέση της με την κοινωνική αλλαγή. Ερωτήματα του τύπου «πώς διαμορφώνονται οι συλλογικές παραστάσεις», «πώς συνδέεται η θρησκεία με την άνοδο του καπιταλισμού», «ποιος είναι ο διαμορφωτικός συσχετισμός μεταξύ του δυτικού πολιτισμού, της επιστήμης και των αξιών», «ποιο είναι το τίμημα που πληρώνουμε για την ανάπτυξη του πολιτισμού», «γιατί η απομάγευση των κοινωνιών και η σύνδεσή της με την ολοένα και αυξανόμενη ορθολογικότητα» οδηγούν στην απογοήτευση και τη θεώρηση του πολιτισμού ως πηγή δυστυχίας;»

Το 6ο κεφάλαιο έχει τίτλο «Η Δύση και οι λοιποί: Λόγος και εξουσία». Ποια είναι η Δύση και ποιοι είναι οι «λοιποί» και πώς διαρθρώνονται οι μεταξύ τους σχέσεις; «Πότε η Δύση και γιατί ανακάλυψε τους λοιπούς; Πώς έγιναν οι εξερευνήσεις και ποιες ήταν οι συνέπειες της επέκτασης της Ευρώπης στις νέες χώρες; Τι είναι λόγος και ιδεολογία πιοια και η σχέση τους; Υπάρχει λόγος «αθώος» ή πάντα κάτι άλλο υποκρύπτεται στην «αθωότητα», δηλαδή η εξουσία; Τι είναι ο «άλλος» και ποιοι είμαστε «εμείς»; Τι σημαίνει «οριενταλισμός» και τι «καθεστώς αλήθειας» Ποιοι είναι αυτοί που διαφέρουν και γιατί διαφέρουν; Ποιοι είναι οι «ευγενείς άγριοι» και ποιοι οι «ποταποί»; Υπάρχουν «πρωτόγονα» και «εξευγενισμένα έθνη»; Πώς ενσωματώθηκε ο λόγος περί της Δύσης και των λοιπών άλλων στην κοινωνιολογία της εποχής μας; Αρκεί να καταλάβουμε τη νόημα της τελευταίας πρότασης του Α΄ τόμου που βρίσκεται σε ένα από τα παρατιθέμενα αποσπάσματα του έργου του Πήτερ Χιουλμ: «Η παρεξήγηση ενδημούσε: οι Άγγλοι είχαν σαφώς ελάχιστη αντίληψη για τις ιδέες των Ινδιάνων της Αμερικής για τα κοινοτικά ιδιοκτησιακά δικαιώματα, όπως και οι Αλγκόνκουιαν είχαν ελάχιστη γνώση για τις αγγλικές ιδέες περί ατομικής ιδιοκτησίας.» Καταλαβαίνουμε, έτσι, ποιο ήταν, και παραμένει, ένα από τα κυριότερα –ίσως το κυριότερο διακύβευμα στην εποχή της μετάβασης στη νεώτερη κοινωνία.

Kαλή ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 9. "Chavs.The Demonization of the Working Class" του Owen Jones

Owen Jones, Chavs. The Demonization of the Working Class, Verso, 2011

Ποιοι είναι οι «chavs»; Σύμφωνα με το Collins English Dictionary προσδιορίζονται ως «νέοι της εργατικής τάξης οι οποίοι που ντύνονται με καθημερινά αθλητικά ρούχα». Η έννοια του όρου αντιστοιχεί στις λέξεις «white trash» στις ΗΠΑ, «skangers» στην Ιρλανδία και «neds» στη Σκωτία. Στον αγγλικό δημόσιο λόγο, ο «chav» είναι ένας νέος εργατικού background, με πλήρη αθλητική περιβολή – κατά προτίμηση Adidas - και καπέλο μπέιζμπολ μάρκας Βurberry, ο οποίος φωνασκεί, ασχημονεί, τεμπελιάζει και ενίοτε βιαιοπραγεί. Η «chavette», από την άλλη, χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενδυματολογικής αισθητικής, είναι αλκοολική, μένει έγκυος σε μικρή ηλικία και συναγωνίζεται τους «chavs» σε αντικοινωνική συμπεριφορά.

Οι chavs θεωρούνται ως κύριοι υπεύθυνοι των πρόσφατων ταραχών στο Λονδίνο και σε άλλες πόλεις. Δημιουργούν συμμορίες χούλιγκαν, «τρομοκρατούν» φιλήσυχους πολίτες και είναι δείγμα της τεράστιας ηθικής κατάρρευσης της Μεγάλης Βρετανίας, της «Διαλυμένης Βρετανίας» (Broken Britain), της οποίας την έκπτωση διεκτραγωδούσε ο Ντέιβιντ Κάμερον πριν από τις εκλογές του 2010.

Τι από τα παραπάνω, όμως, αντιστοιχεί στην πραγματικότητα; Στο βιβλίο του «Chavs: the demonization of the Working Class», ο ιστορικός Owen Jones προσπαθεί  να αποδομήσει το συγκεκριμένο στερεότυπο, αποδίδοντας τη διάδοσή του στην έκφραση του «ταξικού μίσους» της βρετανικής μεσαίας τάξης προς τη νέα εργατική τάξη όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τη θατσερική και μπλερική περίοδο.

Ο Jones διαπιστώνει ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει αναπτυχθεί ένας ιδιότυπος ρατσισμός απέναντι στη λεγόμενη «λευκή εργατική τάξη», ο οποίος διατρέχει το σύνολο των πολιτισμικών εκφράσεων της μεσαίας τάξης, το δημόσιο διάλογο όπως διαμορφώνεται από τις στήλες των εφημερίδων, καθώς και τον πολιτικό λόγο της βρετανικής πολιτικής ελίτ – και των δύο κομμάτων. Τα «απομεινάρια» της παλαιάς «σεβαστής εργατικής τάξης» είναι κάποια λούμπεν στοιχεία τα οποία ζουν σε άθλιες συνθήκες, δεν δουλεύουν, αλλά ζουν αποκλειστικά από κρατικά βοηθήματα, έχουν προβλήματα αλκοολισμού, αποκτούν παιδιά σε πολύ μικρή ηλικία, παρουσιάζουν αντικοινωνική συμπεριφορά και ρέπουν προς πράξεις εγκληματικότητας. Ποιο είναι το αίτιο της παραπάνω κατάστασης σύμφωνα με την κυρίαρχη λογική; Το έλλειμμα ατομικής ευθύνης και η ύπαρξη ενός διογκωμένου κράτους. Σύμφωνα με τη θατσερική μυθολογία, κάθε άτομο έχει ευθύνη για τη βιοτική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει, κυρίως γιατί δεν επένδυσε στη σκληρή δουλειά, αλλά στην κρατική αρωγή. Η κοινωνική κινητικότητα δεν πρέπει να είναι αποτέλεσμα κεντρικού σχεδιασμού, αλλά αξιολόγησης των πραγματικών προσόντων ενός ατόμου. Κατ’ επέκταση, κάθε άτομο οφείλει να μετατραπεί σε έναν «μικρό καπιταλιστή»: να είναι ιδιοκτήτης, να σκέπτεται με όρους αγοράς, να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σε ανταγωνισμό με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Αυτές είναι οι ιδέες που κανοναρχούν, σύμφωνα με τον Jones, τη βρετανική μεσαία τάξη, και συνιστούν το υπόστρωμα της επιθετικής καρικατούρας του «chav».

Το βιβλίο αρθρώνεται σε οχτώ κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύεται η περίπτωση της Shannon Matthews, ενός δεκάχρονου κοριτσιού το οποίο «απήχθη» από τη μητέρα της Karen στις αρχές του 2008 σε μία εργατική κωμόπολη της βόρειας Αγγλίας, με σκοπό η τελευταία να πυροδοτήσει μια κινητοποίηση τύπου Madeleine McCann και να εκμεταλλευθεί το χρηματικό πόσο που θα δινόταν ως αμοιβή. Ο Jones σχολιάζει τη διαφορετική αντιμετώπιση των δύο συμβάντων από τα βρετανικά μέσα – ένα κορίτσι εργατικού background από τη μία, ένα κορίτσι μεσοαστικού από την άλλη – και κυρίως, όσα συμβαίνουν μετά την αποκάλυψη της λαθροχειρίας της μητέρας της Matthews, την απόδοση δηλαδή της πράξης, από Τύπο και πολιτικούς, στις διεφθαρμένες αξίες που έχουν αναπτυχθεί στις «underclass» κοινότητες της Αγγλίας. Η Karen Matthews αναδείχθηκε ως μία χαρακτηριστική «chavette» που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει οποιαδήποτε μητέρα της συγκεκριμένης κοινωνικής προέλευσης.

 Στο δεύτερο κεφάλαιο ο Jones προβαίνει σε μία ανατριχιαστική και εξαιρετικά γλαφυρή παρουσίαση της «θατσερικής επανάστασης» στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό πεδίο της Μ. Βρετανίας. Βασική υπόθεση του συγγραφέα είναι ότι, στην πραγματικότητα, η νεοφιλελεύθερη αντεπίθεση της δεκαετίας του ‘80 είχε ως κύριο στόχο να διαλύσει την εργατική τάξη ως θεσμό, ως σύνολο αξιακών προταγμάτων, ως κουλτούρα, ως αναπόσπαστο κομμάτι του βρετανικού κοινωνικού οικοδομήματος και, συνεπώς, ενσωματωμένου στο οικοδόμημα αυτό. Αυτός ο «ταξικός πόλεμος» περνά μέσα από τρείς άξονες: τη ραγδαία αποβιομηχάνιση στην Μ. Βρετανία, που οδήγησε εκατομμύρια ειδικευόμενους εργάτες στην ανεργία• τη συνακόλουθη κατάρρευση των εργατικών κοινοτήτων, η οποία επιταχύνθηκε και από την παρακμή του θεσμού των «δημοτικών κατοικιών» («council housing») μετά την προώθηση της λογικής του «right-to-buy scheme» [1]• την ήττα των βρετανικών συνδικάτων, ειδικά μετά τη μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων το 1986 και την επιβολή δρακόντειων ρυθμίσεων στη λειτουργία τους. Οι ρίζες της «δαιμονοποίησης» της εργατικής τάξης εντοπίζονται σε αυτήν την περίοδο.

Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύονται οι στάσεις της βρετανικής πολιτικής ελίτ απέναντι στη νέα εργατική τάξη. Από τη μία πλευρά, στο χώρο των Συντηρητικών κυριαρχεί η εικόνα μίας λούμπεν τάξης που αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες της και πρέπει να αποδεχθεί ότι το κράτος δεν μπορεί να συνεχίζει να χρηματοδοτεί την «αχρηστία» της. Ο Τζόουνς παρουσιάζει απόψεις ακραίου κυνισμού – «έτσι είναι η κατάσταση» –, αλλά και φιλάνθρωπης συμπάθειας. Κυρίως, όμως, αναδεικνύει την κυρίαρχη θατσερικη αντίληψη ότι η φτωχοποίηση και η «ηθική παρακμή» είναι αποτελέσματα ατομικών επιλογών και όχι συνθηκών ζωής. Από την άλλη πλευρά, οι νέοι Εργατικοί, στην προσπάθεια τους να απαλλαγούν από τις παλαιές πολιτικές τους δουλείες, περιγράφουν την εικόνα μία εργατικής τάξης «χωρίς φιλοδοξίες» η οποία πρέπει να επανακινητοποιηθεί, μετατοπίζουν την κοινωνική τους αναφορά στη «μεσαία τάξη» και εισάγουν την έννοια του «κοινωνικού αποκλεισμού» που αντικαθιστά τις έννοιες «φτώχεια», «εκμετάλλευση» και «περιθωριοποίηση». Για τον Τζόουνς, το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των Βρετανών βουλευτών έχει μεσοαστική και μεγαλοαστική προέλευση τους καθιστά μη ικανούς να κατανοήσουν τα προβλήματα των εργατικών τάξεων. Το έλλειμμα εκπροσώπησης που αναδύεται ενισχύει και την  εδραίωση του στερεοτύπου του «chav».

Στο τέταρτο κεφάλαιο η έμφαση δίνεται στην απεικόνιση των «chavs» στην κυρίαρχη κουλτούρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα επιθέσεων «ταξικού μίσους» [2]  είναι η παίκτρια του βρετανικού Big Brother Jade Goody. Καθ’ όλη τη διάρκεια της συμμετοχής στο παιχνίδι, καθώς και στα μεθεόρτια της «αποχώρησής» της, η Goody παρουσιαζόταν από σοβαρές εφημερίδες και ταμπλόιντ ως χαρακτηριστικός εκπρόσωπος μίας παρηκμασμένης τάξης, με ανύπαρκτη αισθητική και ανατροφή, που «ντροπιάζει» την βρετανική κοινωνία στο σύνολό της. Επιπλέον, μέσα από την ανάλυση ταινιών και τηλεοπτικών σειρών το «ταξικό μίσος» συνδυάζεται σε πολλές περιπτώσεις και με συναισθήματα φόβου απέναντι στο τι μπορούν οι ανεξέλεγκτοι «chavs» να κάνουν σε φιλήσυχους πολίτες.

Στο πέμπτο, έκτο και έβδομο κεφάλαιο ο Τζόουνς επιχειρεί να σκιαγραφήσει την πραγματική κατάσταση της βρετανικής εργατικής τάξης κατά την τελευταία δεκαετία και να παρουσιάσει τα τελικά αποτελέσματα της «θατσερικής επέλασης» που περιέγραψε στο δεύτερο κεφάλαιο. Η νέα εργατική τάξη βρίσκεται σε δεινή θέση και δεν μπορεί να έχει φιλοδοξίες, γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν οι όροι για να τις υλοποιήσει. Μέσα από έναν ευφυή συνδυασμό εμπειρικών στοιχείων και συνεντεύξεων, διαπιστώνει τη μεγάλη δυσκολία που έχουν τα συνδικάτα στο να οργανώσουν, ιδίως τους νέους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα. Περιγράφει το νέο τοπίο της επισφάλειας που περιλαμβάνει τους ενοικιαζόμενους εργαζομένους σε τηλεφωνικά κέντρα και σουπερμάρκετ, κακοπληρωμένους και υπό άσχημες εργασιακές συνθήκες, τους εκπαιδευτικούς φραγμούς που καθιστούν τη δημόσια εκπαίδευση άνιση και την πρόσβαση στο πανεπιστήμιο «όνειρο θερινής νυκτός», καθώς και τη «λουμπενοποίηση» των μέχρι πρότινος σφριγηλών εργατικών κοινοτήτων, που συνοδεύεται από αύξηση της εγκληματικότητας και αυξημένη ανεργία. Πώς μπορεί κάποιος να έχει φιλοδοξίες όταν ζει μέσα στα συντρίμμια; Όταν δεν διαθέτει ίσες ευκαιρίες με τους υπόλοιπους συμπολίτες του; Και ποιο είναι εν τέλει το εργασιακό ήθος της συγχρονίας, όταν ο εργαζόμενος οικτίρει τον εαυτό του για την καθημερινότητα την οποία βιώνει;  

Στο τελευταίο κεφάλαιο αναλύεται η απότομη αύξηση της επιρροής του ακροδεξιού British National Party (BNP) στην αγγλική εργατική τάξη. Ο συγγραφέας εξετάζει το ζήτημα της μετανάστευσης σε σχέση με τον αντίκτυπό της στις προαναφερόμενες εξελίξεις. Εξηγεί, καταρχάς, πώς κάποιοι ιδιοκτήτες των παλαιών δημοτικών κατοικιών σε εργατικές γειτονιές τις υπενοικίαζαν σε πολλούς μετανάστες. Αυτό, σε συνδυασμό με τη μη ανέγερση νέων δημοτικών κατοικιών, διαμόρφωνε ένα κλίμα δυσαρέσκειας στους παλιούς κατοίκους. Εν συνέχεια, αποδίδει στο πολυπολιτισμικό μοντέλο της μπλερικής περιόδου την εμμένεια σε μία λογική πολιτισμικού φιλελευθερισμού εις βάρος της ανάδειξης του ταξικού στοιχείου όσον αφορά τον κυρίαρχο λόγο και τις κρατικές πολιτικές. Υπ’ αυτήν την έννοια, η «λευκή εργατική τάξη» γίνεται αντιληπτή ως μία πολιτισμική μειονότητα, η οποία διαφοροποιείται κατ’ αυτόν τον τρόπο από τις λοιπές εθνικό-πολιτισμικές μειονότητες. Δεδομένης της εξαφάνισης της παλαιάς συνεκτικής ταυτότητας του μέλους της εργατικής τάξης, η νέα εργατική ταυτότητα χρησιμοποιεί αντισταθμιστικά την εθνική υπερηφάνεια προς την παλαιά εργατική αυτοπεποίθηση – αντίστοιχα δε παραδείγματα ενός πιο συμπεριληπτικού εθνικισμού είναι το Scottish National Party στη Σκωτία και το Plaid Cymru στην Ουαλία. Τα στελέχη του BNP παρεμβαίνουν σε γειτονιές του Λονδίνου όπως το Hackney και το Dagenham με μια αντιμεταναστευτική ατζέντα, «αστυνομεύοντας» τους δρόμους και ενισχύοντας την αίσθηση κοινότητας ανάμεσα στους Άγγλους κατοίκους με διάφορες εκδηλώσεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας εξηγεί την αύξηση της επιρροής του BNP σε πολλά συμβούλια του Δήμου του Λονδίνου στις τοπικές εκλογές του 2006 και σε εργατικές εκλογικές περιφέρειες στις ευρωεκλογές του 2009 και τις γενικές του 2010. Τούτων δοθέντων, η διαδικασία της «δαιμονοποίησης» προσθέτει στο στερεότυπο του «chav» και το χαρακτηριστικό του ρατσισμού. Ο Τζόουνς καταλήγει στο συμπέρασμα ότι για ακόμα μία φορά το ζήτημα της μετανάστευσης αξιοποιείται από την πολιτική ελίτ ως «αποδιοπομπαίος τράγος» για τα αποτελέσματα των πολιτικών της. Κατά την προεκλογική περίοδο του 2010 ο Κάμερον και οι συντηρητικές εφημερίδες ανέδειξαν ως κεντρικό θέμα την αύξηση της μετανάστευσης, ενώ ο Γκόρντον Μπράουν στην κεντρική ομιλία του στο συνέδριο των Νέων Εργατικών του 2007 μίλησε για «βρετανικές δουλειές σε Βρετανούς εργαζομένους», ένα σύνθημα που χρησιμοποιεί κατά κόρον το BNP. Ωστόσο, υπάρχει δρόμος να αντιμετωπισθεί το εν λόγω φαινόμενο. Η επιτυχής κινητοποίηση αριστερών αντιρατσιστικών οργανώσεων, στελεχών του Εργατικού Κόμματος και ντόπιων ακτιβιστών στις εκλογές του 2010 στη εργατική περιφέρεια του Barking & Dagenham – στην οποία βρισκόταν το εργοστάσιο της Ford -, αλλά και σε άλλες περιφέρειες, δείχνει για τον Jones ότι υπάρχουν αποτελεσματικοί πολιτικοί τρόποι αντίδρασης στο αντιμεταναστευτικό ρεύμα.  

Ο Andrew Gamble, στην κριτική του για το βιβλίο στους Times, επισημαίνει πολύ εύστοχα ότι «…ο Jones γίνεται κάποιες φορές πολύ νοσταλγικός για τις παραδοσιακές κοινότητες της εργατικής τάξης και αρκούντως ωμός σε πολιτικές τους κρίσεις…». Επιπλέον παρά τη σθεναρή αντι-Third Way οπτική του, εξακολουθεί να υποτιμά ελαφρά τις ευθύνες και των παλαιότερων Εργατικών στην κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η βρετανική εργατική τάξη. Ως μέλος της εναπομείνασας αριστερής πτέρυγας των Νέων Εργατικών (βλ. LabourList) θεωρεί ότι μόνο μέσα από την αλλαγή της πολιτικής κατεύθυνσης του κόμματος μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα. Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ το βιβλίο του προσφέρει μια σειρά από στοιχεία για να εξηγηθούν τα επεισόδια των αρχών του Αυγούστου, ο ίδιος τα αξιολογεί με πολύ αρνητικό τρόπο στο προσωπικό του ιστολόγιο.

Από την άλλη πλευρά, το βιβλίο του είναι μια εξαιρετικά τεκμηριωμένη προσπάθεια πολεμικής που, σε ελληνικές αντιστοιχίες, ομοιάζει με το βιβλίο του Δημήτρη Ψαρρά για τον Καρατζαφέρη ή με την τελευταία δουλειά του Νίκου Μπογιόπουλου. Σε κάθε κεφάλαιο παρουσιάζεται με σαφήνεια η κάθε εκδοχή της σοβούσας δαιμονοποίησης και την ίδια στιγμή αποδομούνται από πολλαπλές πηγές τα βασικά της στοιχεία. Ο Jones σκιαγραφεί ένα πορτραίτο της σύγχρονης Βρετανίας το οποίο δεν την κολακεύει και, κυρίως, προβληματίζει όλους όσους αντιμετωπίζουν νέες βίαιες νεοφιλελεύθερες αναδιαρθρώσεις. Η βρετανική κοινωνία είναι βαθύτατα διχασμένη ανάμεσα σε μια ανώτερη ελίτ που απολαμβάνει ενός πολύ υψηλό επίπεδο ζωής και έχει πλήρη άγνοια για τη ζωή των κατωτέρων τάξεων, μια μεσαία τάξη που διεκδικεί ένα διαφορετικό στάτους και δαιμονοποιεί τους «underclass» και μια εργατική τάξη η οποία ζει στα όρια της φτώχειας και αυτοαναπαράγεται ως «περιττή» τάξη χωρίς φιλοδοξίες. Σταδιακά αρχίζουν να επανεμφανίζονται φαινόμενα κοινωνικού δαρβινισμού, μεγαλοαστικού σνομπισμού, ρατσισμού και ταξικού μίσους τα οποία, σε διαφορετικές μορφές ίσως, υπήρχαν και στην περίοδο του πρώιμου καπιταλισμού με τη μορφή της λεγόμενης «πληβειακής κουλτούρας». Το έλλειμμα εκπροσώπησης της εργατικής τάξης είναι το βασικό πολιτικό αποτέλεσμα της περιθωριοποίησής της μετά τις νεοφιλελεύθερες αναδιαρθρώσεις των δεκαετιών του ‘80. Η διαρκώς διευρυνόμενη κοινωνική ανισότητα παράγει εντάσεις, ξεσπάσματα, ανορθολογικές πολιτικές συμπεριφορές και, κυρίως, υπονομεύει σε μεγάλο βαθμό τη νομιμοποίηση ενός πολιτικού συστήματος που δεν «απαντά» στα αιτήματα μέρους του εκλογικού σώματος. Από την άλλη πλευρά, η ήττα της αριστεράς – είτε ως ήττα των συνδικάτων, είτε ως δεξιά στροφή του Εργατικού Κόμματος - επιτρέπει σε έναν δεξιό λαϊκισμό που εκπορεύεται από τους Συντηρητικούς και την άκρα δεξιά (BNP, UK Independence Party) να εκμεταλλεύεται τη δυσπραγία των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων σε μια ξενοφοβική, αντιμεταναστευτικη κατεύθυνση. Για τον Jones «…η δαιμονοποίηση της εργατικής τάξης είναι η απαίσια θριαμβολογία των πλουσίων οι οποίοι, χωρίς την αντίδραση όσων βρίσκονται κάτω από αυτούς, τους δείχνουν και σπάνε πλάκα». Το ζήτημα είναι η νέα εργατική τάξη να συνειδητοποιήσει αυτήν την κατάσταση και να αντιδράσει.      


[1] Με τον Housing Act του 1980 δόθηκε η δυνατότητα σε ενοικιαστές δημοσίων κατοικιών να αγοράσουν από το κράτος την κατοικία στην οποία διέμεναν. Αυτή ήταν η κατάρρευση του συστήματος του ‘council housing’ της μεταπολεμικής περιόδου, στο βαθμό που δε χτίστηκαν νέες κατοικίες για να αντικαταστήσουν αυτές που πωλήθηκαν.
[2]  Το εν λόγω κεφάλαιο ο Jones το τιτλοφορεί πολύ παραστατικά ως ‘A Class in the Stocks’. ‘Stocks’ [http://en.wikipedia.org/wiki/Stocks] ήταν τα μεσαιωνικά βασανιστήρια των ‘κορμών’ στα οποία  οι καταδικασμένοι καθηλώνονταν σε δημόσια θέα με σκοπό τον προπηλακισμό τους.


Κώστας Ελευθερίου
http://rnbnet.gr/details.php?id=3085


Καλή Ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 8. "Εγκώμιον ωρίμων γυναικών:Οι ερωτικές αναμνήσεις του Άντρας Βάντα" του Στήβεν Βιζινσέυ

Εγκώμιον ωρίμων γυναικών

Οι ερωτικές αναμνήσεις του Άντρας Βάντα

Στήβεν Βιζινσέυ
μετάφραση: Άννυ Σπυράκου, Κώστας Πόταγας
επιμέλεια σειράς: Άννυ Σπυράκου

Αλεξάνδρεια, 2003

Ερωτικές καταστάσεις, παιχνίδια, άγχη, ματαιώσεις, αφελείς υπολογισμοί, ταπεινώσεις, χαρούμενες και δακρυσμένες απολαύσεις... Το κομψό και υπαινικτικό του ύφος μάς απελευθερώνει από την αγωνία που τόσο συχνά συνοδεύει τον έρωτα. Ένα μικρό αριστούργημα, όπου το σεξ είναι ταυτόχρονα γνώση και καλή λογοτεχνία.
Maria Dols, "Ajoblanco"
Ένα αριστούργημα... Μακριά από φαντάσματα και νευρώσεις, το "Εγκώμιο" ζητάει να μάθει σε όσους το διαβάζουν την αλήθεια της ζωής. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μύησης, που θα ήταν ευχής έργο να προσφέρεται στους νέους και των δύο φύλων μόλις φτάνουν στις μαγεμένες και αγγχωτικές όχθες της σεξουαλικότητας... ένα λουτρό ευδαιμονίας.
Pierre Lepape, "Le Monde" 
http://www.biblionet.gr/book/81468/Vizinczey,_Stephen/%CE%95%CE%B3%CE%BA%CF%8E%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CE%BD_%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%BC%CF%89%CE%BD_%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD

Καλή Ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 7."Εργασία, εκπαίδευση και κοινωνικές τάξεις: Το ιστορικό-θεωρητικό πλαίσιο" του Θανάση Αλεξίου

Θανάσης Αλεξίου, (2002) Εργασία, εκπαίδευση και κοινωνικές τάξεις: Το ιστορικό-θεωρητικό πλαίσιο, Εκδόσεις Παπαζήζη, Αθήνα.

Ο καθηγητής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Θανάσης Αλεξίου στο βιβλίο αυτό αναφέρεται στο (αιώνιο) πρόβλημα του ντετερμινιστικού τρόπου προσέγγισης των αλλαγών που λαμβάνουν χώρα στην εργασία και στην κοινωνία. Αυτή η προσέγγιση είναι χαρακτηριστική ορισμένων, κυρίαρχων σήμερα, θεωριών, όπως ο «μεταβιομηχανισμός, ο «μεταφορντισμός» η «μετανεωτερικότητα» και άλλες θεωρίες περί «μετά». Ο Θ. Αλεξίου θεωρεί ότι αυτές οι θεωρίες δεν κατορθώνουν να εντοπίσουν τις δομικές διαμορφώσεις που προκάλεσαν και προκαλούν ακόμη τις αλλαγές αυτές και απομονώνουν τις αιτίες από τις συνέπειες. Ως αποτέλεσμα εμφανίζονται και διαιωνίζονται εννοιολογικά χάσματα και ασυνέχειες.

Ο συγγραφέας επανέφερε στο προσκήνιο του δημόσιου διαλόγου την θεωρία περί αντικειμενικής υπόστασης των τάξεων και αφού την επεξεργάστηκε κριτικά, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η «απαξίωση της εργατικής δύναμης (ανεργία, υποαπασχόλησης κλπ) ή η κοινωνική έκπτωση του υποκείμενου φορέα της εργατικής δύναμης (φτώχεια, περιθωριοποίηση) αποτελεί γι’ αυτά τα τμήματα του πληθυσμού κοινό ενδεχόμενο, το οποίο δύναται να ενσκήψει ανά πάσα στιγμή.» Εν τούτοις, «όλα αυτά τα κοινά στοιχεία που προσιδιάζουν στη σημερινή εργατική τάξη, αποτελούσαν και θα αποτελούν διαχρονικά δομικά χαρακτηριστικά, με διαφοροποιήσεις στη μορφή (μορφή εργασίας ή απασχόλησης) μιας κοινωνικής τάξης, η οποία συγκροτείται γύρω από έναν τρόπο εργασίας που οργανώνεται καπιταλιστικά. Δεν είναι, επομένως, ούτε η υποκειμενική αντίληψη του ατόμου ούτε οι πολιτισμικές συμπεριφορές ούτε το επίπεδο μισθών αλλά ούτε και οι συνθήκες και οι μορφές εργασίας το κριτήριο ένταξης των ατόμων στη μία ή στην άλλη κοινωνική τάξη. Είναι, όμως, οι αντικειμενικές συνθήκες που προσδιορίζονται από τη μορφή αξιοποίησης του κεφαλαίου και από τις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής.»

Η εργασία του Θ. Αλεξίου κινείται σε δύο επίπεδα. Από τη μια σ’ ένα ιστορικό-θεωρητικό επίπεδο που αποσαφηνίζει τις έννοιες με τις οποίες προσεγγίζει την εργασία, την εκπαίδευση και τη δόμηση των  κοινωνικών τάξεων, και από την άλλη σ’ ένα κοινωνιολογικό επίπεδο, συνδέει τις έννοιες αυτές με τον προσδιορισμό διεργασιών και αλλαγών στην εργασία και στην παραγωγή, που διαμορφώνουν την κοινωνική δομή (συρρίκνωση της βιομηχανικής εργατικής τάξης, συνεχής εμφάνιση νέων μεσαίων στρωμάτων) και αντανακλώνται στην υπερδομή (εκπαιδευτική πολιτική, τρόποι ζωής, μορφές δράσης κ.ο.κ.).

Καλή Ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 6."Το φύλο της δημοκρατίας: Ιδιότητα του πολίτη" της Μ. Παντελίδου-Μαλούτα

Μάρω Παντελίδου-Μαλούτα (2002) Το φύλο της δημοκρατίας: Ιδιότητα του πολίτη, Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα.

Σύμφωνα με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση το 30% των υποψηφίων δημοτικών και νομαρχιακών συμβούλων πρέπει να είναι γυναίκες. Πρόκειται για μια καθαρή πολιτική νίκη του φεμινιστικού κινήματος ή μήπως υπάρχουν και άλλες όψεις του ζητήματος που δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιηθεί και που μπορούν να αποτελέσουν εμπόδιο στο χειραφετητικό αγώνα των γυναικών για την πλήρη ισότητα των δύο φύλων; Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει σ’ αυτή τη μελέτη η καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθήνας Μ. Παντελίδου, στην Ελλάδα «οι γυναίκες δεν υπερέχουν αριθμητικά στην τοπική αυτοδιοίκηση σε σχέση με την κεντρική πολιτική εξουσία: Στους 900 εκλεγμένους δημάρχους του 1998 οι 14 μόνο ήταν γυναίκες (λιγότερες από 1,6%) και στους 54 νομάρχες οι δύο (3,7%). Παράλληλα παρατηρούμε ότι οι συνενώσεις δεν ευνόησαν τη γυναικεία παρουσία στην τοπική αυτοδιοίκηση, μάλλον το αντίθετο συνέβη.» Συνεπώς, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν προηγήθηκε ένα μαζικό κοινωνικό κίνημα που να είναι σε θέση να ανατρέψει την παγιωμένη κατάσταση, η δε πρόσφατη εκλογή της Ν. Μητσοτάκη και της Φ. Γεννηματά, στο Δήμο και στην Υπερνομαρχία αντίστοιχα, δεν αλλάζει τίποτε ουσιαστικά.

Η Μ. Παντελίδου θέτει ένα μεγάλο στόχο για τη φεμινιστική θεωρία: τη διαμόρφωση και επεξεργασία τόσο μιας προβληματικής για τις γυναικείες διεκδικήσεις που θα τις εντάσσει σε μια συνολική ριζοσπαστική θεώρηση και στρατηγική για την κατάργηση του υπάρχοντος συστήματος σχέσεων των δύο φύλων ως κεντρικής εξουσιαστικής δομής, όσο και μια νέα αντίληψη για τον οικουμενικό χαρακτήρα της ιδιότητας του πολίτη που να υπερβαίνει την «ψευτοοικουμενικότητα» του φιλελεύθερου ατομικισμού όπου ο πολίτης προσλαμβάνεται απλώς ως φορέας δικαιωμάτων, και έτσι να περιλαμβάνει πραγματικά όλους και όλες τους πολίτες της δημοκρατίας. Έτσι, η προσπάθεια της Μ. Παντελίδου αποσκοπεί στην υλοποίηση δύο στόχων: αφενός να συνεισφέρει τις απόψεις της στο δημόσιο θεωρητικό διάλογο για τις προοπτικές της δημοκρατίας με σημείο αναφοράς την κρίσιμη σχέση της με το φύλο ως θεσμοθετημένης διάκρισης, και αφετέρου, να παρέμβει σ’ έναν πολιτικά επίκαιρο διάλογο σχετικά με τους τρόπους, την πολιτική και τις πολεμικές καταπολέμησης της γυναικείας πολιτικής υποτέλειας, καθώς και σχετικά με τις ιδεολογικές συνιστώσες και συνδηλώσεις των πολιτικών αυτών. Έτσι, η συζήτηση για την πολιτική «υποαντιπροσώπευση» των γυναικών πρέπει να μπει στο δρόμο της αναζήτησης της κοινωνικής δικαιοσύνης μέσα σε μια συγκεκριμένη δημοκρατική κοινωνία υπερβαίνοντας το εικονικό «εκσυγχρονιστικό» αίτημα των ποσοστώσεων. 

(Κείμενο του 2002 http://www.oocities.org/homo_politicus/reader1.htm)

Το φύλο της σύγχρονης δημοκρατίας είναι ανδρικό. Με το υπάρχον σύστημα σχέσεων των φύλων η "ουσιαστική" δημοκρατία, ακόμη και ως κοινωνική επιδίωξη, είναι αδύνατη. Ο εκσυγχρονισμός της γυναικείας κοινωνικής κατωτερότητας, που επιχειρείται μέσω προνοιακών πολιτικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων, παρά τις επιμέρους βελτιώσεις, αναπαράγει τη διάκριση πολιτών πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Όπως δείχνει άλλωστε και η ελληνική περίπτωση, πολιτικές που δεν αμφισβητούν τη διχοτομία γυναίκες-άνδρες εμπεδώνουν τελικά τον ανδρικό χαρακτήρα της δημοκρατίας. Με αναφορές στην παράδοση της ουτοπικής σκέψης, η συγγραφέας επιχειρεί ένα νέο προσδιορισμό της έμφυλης υπόστασης του υποκειμένου και μας προσφέρει μια ρεαλιστική προοπτική για την υπέρβαση της υπάρχουσας διχοτομίας του φύλου. Μια υπέρβαση που θα καθοδηγείται από, αλλά και θα οδηγεί σε νέες πολιτικές για τους έμφυλους πολίτες, συμβάλλοντας στην πραγμάτωση μιας ουσιαστικότερης δημοκρατίας.
Στο Παράρτημα για πρώτη φορά, πενήντα χρόνια από της θέσπιση της γυναικείας ψήφου στην Ελλάδα, παρουσιάζονται αναλυτικά στοιχεία για τη συμμετοχή γυναικών στα κέντρα λήψεως πολιτικών αποφάσεων.

(Κείμενο από 

http://www.biblionet.gr/book/71668/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%BF%CF%85_-_%CE%9C%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B1,_%CE%9C%CE%AC%CF%81%CF%89/%CE%A4%CE%BF_%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%BF_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82)

Καλή Ανάγνωση 

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 5 "Κόμματα και Κοινωνικές Συμμαχίες στην Προδικτατορική Ελλάδα" των Χρ.Βερναρδάκη & Γ.Μαυρή

Κόμματα και Κοινωνικές Συμμαχίες στην Προδικτατορική Ελλάδα, 1991 (Χριστόφορος Βερναρδάκης & Γιάννης Μαυρής) Εκδ. Εξάντας

Αντικείμενο του βιβλίου αποτελούν οι βασικοί κομματικοί σχηματισμοί της μετεμφυλιακής-προδικτατορικής περιόδου, οι σχέσεις που διαμόρφωσαν σε αυτήν την περίοδο με τις κοινωνικές δυνάμεις και τις καμπές του κοινωνικού ανταγωνισμού, η θέση που κατέλαβαν στη συγκεκριμένη μορφή του κράτους. Η ανάλυση ολοκληρώνεται σε οκτώ κεφάλαια.

Στο εισαγωγικό κεφάλαιο επιχειρείται η ανάλυση της βασικής τομής του σύγχρονου ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού που συντελέστηκε κατά τη δεκαετία 1940-50. Οι κοινωνικές και πολιτικές διαιρέσεις που διαμορφώνονται από τότε, θα αποτελέσουν το σημείο εκκίνησης της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζονται συγκεκριμένα οι σχέσεις εκπροσώπησης που διαμόρφωσε το ΚΚΕ στην κατοχή με το λαϊκό κοινωνικό μπλοκ, αλλά και η διάρρηξή τους στην επόμενη περίοδο του εμφυλίου, γεγονός εξαιρετικής σημασίας σε ό,τι αφορά στην εμφάνιση του πολιτικού φαινομένου του ‘Κέντρου’. Το δεύτερο και το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου παρουσιάζει και αναλύει τις συνθήκες ζωής στη μεταπολεμική (μετεμφυλιακή) κοινωνία, καθώς και τους κοινωνικούς αγώνες της περιόδου. Οι πολιτικές εκπροσωπήσεις των δύο κοινωνικών μπλοκ, του αστικού συνασπισμού εξουσίας και του λαϊκού κοινωνικού μπλοκ, αποτελούν το αντικείμενο του τετάρτου και του πέμπτου κεφαλαίου. Ιδιαίτερο βάρος δίδεται στη μορφοποίηση και διατήρηση μιας πρωτοφανούς κοινωνικής και εκλογικής πόλωσης, χαρακτηριστικό γνώρισμα ολόκληρης της υπό εξέταση περιόδου, αλλά και της επόμενης μεταπολιτευτικής περιόδου. Επιστέγασμα της μελέτης αποτελεί η ανάλυση των Ιουλιανών γεγονότων του 1965 που παρουσιάζεται στο έκτο κεφάλαιο, ιστορική στιγμή που σύμφωνα με το βιβλίο αποτελεί σημείο κορύφωσης της κοινωνικής έντασης που κυοφορείται στη μετεμφυλιακή δεκαπενταετία. Τα Ιουλιανά γεγονότα, αποτελούν ίσως την πλέον ‘απωθημένη’ και ‘συσκοτισμένη’ μεταπολεμική στιγμή, παρά το γεγονός ότι καθορίζει τόσο τις ιστορικές εξελίξεις που ακολούθησαν (δικτατορία 1967) όσο και τη μορφή των πολιτικών δυνάμεων και των ιδεολογικών σχέσεων που διαμορφώθηκαν μετά τη μεταπολίτευση. Τα καταλυτικά αποτελέσματα της κοινωνικής έκρηξης των Ιουλιανών στην πολιτική σκηνή, στις ιδεολογικές σχέσεις, στον πολιτισμό και τη δομή των κοινωνικών δυνάμεων παρουσιάζονται στο έβδομο κεφάλαιο. Τέλος, στο όγδοο κεφάλαιο εξάγονται ορισμένα συμπεράσματα σχετικά με την αντιπροσώπευση, τις μορφές που αυτή έλαβε στο συγκεκριμένο ιστορικό – κοινωνικό πλαίσιο, καθώς και τις μορφές της ιδεολογίας στην προδικτατορική Ελλάδα.

Σε θεωρητικό επίπεδο, το συγκεκριμένο βιβλίο τοποθετείται, μέσω της ανάλυσης που το συγκροτεί, στον αντίποδα των θεωριών της ‘εξάρτησης’ του ελληνικού καπιταλισμού και της ελληνικής κοινωνίας, του πολιτικισμού και του δομικισμού, θεωρίες που αποτέλεσαν εμπόδια στην θεωρητική κατανόηση της ελληνικής πολιτικής. Αντίθετα, αποδόθηκε προτεραιότητα στην ανάλυση των ενδογενών κοινωνικών αντιθέσεων και στις μορφές του κοινωνικού ανταγωνισμού, υλικά (και δυναμικά) αποτελέσματα των οποίων είναι τα πολιτικά κόμματα, τα προγράμματά τους, οι ιδεολογίες τους, αλλά και η μορφή του κράτους και της αντιπροσώπευσης. (http://www.mavris.gr/books/book/)

Ακόμη ένα σημαντικό έργο αναφοράς για όλους/ες ενδιαφέρονται για την ανίχνευση των δρόμων που οδήγησαν μια ολόκληρη κοινωνία από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου στη χαμένη άνοιξη, μια ιστορία που ακόμη βαραίνει και επηρεάζει το σήμερα. Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα και αργότερα θα δούμε τις κριτικές αναγνώσεις και τις νέες προωθητικές εργασίες επί του θέματος.  

Καλή ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 4 "ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ" του MAURICE DUVERGER

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

DUVERGER MAURICE

Ήταν εύκολο να γραφεί μια Εισαγωγή στην Πολιτική τον 18ο αιώνα. Είναι επίσης εύκολο σήμερα στην Ε.Σ.Σ.Δ. Αντίθετα όμως είναι πολύ δύσκολο στην Δύση του 1964, γιατί είναι δύσκολο να βρεθεί μια θεωρία της πολιτικής, γενική, παραδεκτή απ’ όλους, όπως στην εποχή της Εγκυκλοπαίδειας, όπως στον κομμουνιστικό Κόσμο. Ένα τέτοιο εγχείρημα, λοιπόν, δεν μπορεί παρά να έχει τον χαρακτήρα προσωπικού δοκιμίου. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η προσπάθεια ακολουθεί μια γραμμή, κοινή σε πολλούς σύγχρονους κοινωνιολόγους. Το πρόβλημα δεν είναι να δημιουργήσουμε μια νέα δυτική θεωρία απέναντι στην μαρξιστική, αλλά να θεωρήσουμε τις απόψεις των αντιθέτων και τις δικές μας σαν γνώμες με αξία σχετική και μερική, που οφείλουν να ενσωματωθούν σε μια γενική σύνθεση. Αυτό θα είναι ένα έργο μακράς πνοής, που δεν ισχυριζόμαστε ότι θα πραγματοποιηθεί σ’ αυτές τις λίγες σελίδες. Δεν πρόκειται εδώ για μια θεωρία της πολιτικής, αλλά για μια εισαγωγή στην θεωρία αυτή. Το περιεχόμενό της, που περιλαμβάνει πολλές υποθέσεις, είναι λιγότερο σπουδαίο από τον γενικό της προσανατολισμό. (. . .) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ) http://www.politeianet.gr/books/duverger-maurice-papazisis-eisagogi-stin-politiki-38212

Ο Μωρίς Ντυβερζέ γεννήθηκε στην πόλη Angoulême της Γαλλίας. Άρχισε την πολιτική δράση του ως μέλος της νεολαίας του φασιστικού αντισημιτικού Parti Populaire Français του πρώην στελέχους του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος Jacques Doriot. Ξεκίνησε την καριέρα του ως νομικός στο Πανεπιστήμιο του Μπορντώ, αλλά σύντομα στράφηκε στην Πολιτική Επιστήμη. Η πρώτη δημοσίευση του ήταν το άρθρο  "The Constitutions of France" (1944), όπου εξηγούσε ότι το γαλλικό σύνταγμα του 1940 δημιούργησε μια «ντε φάκτο κυβέρνηση». Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής άλλαξε άποψη και συνδέθηκε με την αντιφασιστική αντίσταση.  Το 1948 ίδρυσε στο Μπορντώ ένα από τα πρώτα τμήματα Πολιτικής Επιστήμης της χώρας. Μελέτησε την εξέλιξη των πολιτικών συστημάτων και των θεσμών που λειτουργούν στις διάφορες χώρες του κόσμου. Προτίμησε την εμπειρική συγκριτική μέθοδο αντί της φιλοσοφικής συλλογιστικής. Ως ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης  και μέλος του Εθνικού Ιδρύματος Πολιτικής Επιστήμης έγραψε κι εξέδωσε  πολυάριθμα βιβλία και άρθρα που δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες όπως η Corriere della Sera, η La Repubblica, η El País, και ιδιαίτερα η Le Monde

To 1946 διεύρυνε τη θεματολογία του κι έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη σχέση εκλογικών και κομματικών συστημάτων. Το ενδιαφέρον του αυτό γίνεται σαφές στην σημαντικότερη ως τότε δημοσίευσή του "The Political Parties" (1951) που μεταφράστηκε σε αρκετές γλώσσες. Στην αρχή μιλά για τους δύο βασικούς τύπων κομμάτων που κυριαρχούσαν, δηλαδή το «κόμμα ελίτ (στελεχών)» και το «κόμμα μαζών». Τα πρώτα θέτουν σε πρώτο πλάνο την ποιότητα των μελών τους και σε δεύτερο πλάνο τον αριθμό τους.  Στηρίζονται σε εθνικούς και τοπικούς ηγέτες που μπορούν να ασκήσουν επιρροή στους ψηφοφόρους. Έχουν ευέλικτες και χαλαρές δομές οργάνωσης και γενικά δεν διαθέτουν πειθαρχία και διαρθρωμένο πολιτικό πρόγραμμα διακυβέρνησης καθώς οι κομματικοί παράγοντες είναι ελεύθεροι να δρουν κατά βούληση. Η χρηματοδότησή τους επιτυγχάνεται μέσω χορηγών και καθώς η δύναμή τους πηγάζει από τους  εκλεγμένους εκπροσώπους τους στους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς  τα κόμματα αυτά είναι  κοινοβουλευτικής προέλευσης και εξαρτώνται από την φήμη και την υποστήριξη των  ευεργετών τους. Αντιθέτως, τα κόμματα μαζών διαθέτουν την ασφάλεια μιας καλά οργανωμένης  δομής σε μορφή πυραμίδας με επάλληλα ιεραρχικά διαρθρωμένα επίπεδα. Τα κομματικά μέλη ταυτίζονται περισσότερο με την πολιτική ιδεολογία του κόμματος παρά με τον ηγέτη του. Αυτό σημαίνει ότι η αφοσίωση των μελών στο κόμμα είναι αφαιρετική και όχι σχέση εξάρτησης με πρόσωπα. Οι αποφάσεις τους στηρίζονται στην συμμετοχή κάθε μέλους τους στις διαδικασίες και τις δραστηριότητες.  Η χρηματοδότηση του κόμματος μαζών γίνεται  με την οικονομική συνδρομή των μελών κάτι που τα ωθεί στην συνεχή προσπάθεια για την προσέλκυση και ένταξη νέων μελών στην οργάνωση. Αυτά τα κόμματα αναπτύχθηκαν παράλληλα με τους αγώνες για τη δημοκρατία και την καθολική ψηφοφορία. Τα κόμματα στελεχών μόνο σποραδικά αναπτύσσουν πολιτική δράση, κυρίως στις προεκλογικές περιόδους. Όμως αυτό το μειονέκτημά τους σε σχέση με τα κόμματα μαζών, τα κόμματα στελεχών προσπάθησαν να το εξαλείψουν με την μεταβολή των οργανωτικών δομών τους στην κατεύθυνση της πιο έντονης και συνεχούς πολιτικής πειθαρχίας και δράσης.

Ο Ντυβερζέ διαμόρφωσε μια θεωρία που ονομάστηκε «Νόμος του Ντυβερζέ» (ορθότερα «Τάση») που έλεγε ότι υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στο απολύτως πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα και τη διαμόρφωση ενός δικομματικού πολιτικού συστήματος. Στη συνέχεια διατύπωσε τρεις κοινωνιολογικούς νόμους (η υπόθεση του  Ντυβερζέ» : (1) το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα ενός γύρου ευνοεί ένα δικομματικό σύστημα, (2) το σύστημα αναλογικής αντιπροσώπευσης ευνοεί ένα πολυκομματικό σύστημα και (3) το πλειοψηφικό σύστημα σε δύο γύρους ένα πολυκομματικό σύστημα, με τάση σχηματισμού  συνασπισμών».

Μελετώντας το πολιτικό σύστημα της πατρίδας του επινόησε τον όρο «Ημι-προεδρικό σύστημα», δηλαδή το πολίτευμα στο οποίο ο Πρόεδρος εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία των πολιτών. Άσκησε κριτική στην 4^η Δημοκρατία λόγω των υπερβολικών εξουσιών των κομμάτων και υποστήριζε ότι χρειαζόταν μια ισχυρή εκτελεστική εξουσία. Όταν εγκαθιδρύθηκε η 5^η Δημοκρατία υπογράμμισε την συντηρητικότητα της νέας δομής καθώς έβλεπε πως είχε την  τάση να δημιουργεί μια ισχυρή εκτελεστική εξουσία αλλά με την οικοδόμηση της Ντεγκωλικής κυριαρχίας έμπαινε ανάχωμα στην εναλλαγή μεγάλων συνασπισμών στην εξουσία και το πολιτικό σύστημα  εμπόδιζε την έγκριση ή απόρριψη της προεδρικής πολιτικής. Φοβόταν ότι υπό τη νέα συνταγματική τάξη η Γαλλία θα μετατρεπόταν σε «Ρεπουμπλικανική μοναρχία» και ο πρόεδρος-μονάρχης θα εκλεγόταν από το πολιτικό κέντρο.  Το «ημι-προεδρικό σύστημα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1970-1980 ίσχυε σε πέντε ακόμα κράτη της Ευρώπης: Φινλανδία, Αυστρία, Ιρλανδία, Ισλανδία και Πορτογαλία. Υπάρχουν 3 τύποι «ημι-προεδρικών συστημάτων». Στην πρώτη περίπτωση ο Πρόεδρος είναι σχεδόν (Γαλλία παντοδύναμος, στην δεύτερη είναι συμβολική φιγούρα (Αυστρία, Ιρλανδία, Ισλανδία) και στην τρίτη μοιράζεται την εξουσία του με το κοινοβούλιο (Πορτογαλία, Φινλανδία και Γερμανία της περιόδου 1919-1933). Τέσσερις παράγοντες συντελούν στη διαμόρφωση του τύπου: το περιεχόμενο του συνταγματικού χάρτη, η παράδοση και η συγκυρία, η σύνθεση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και η θέση του προέδρου σε σχέση με την πλειοψηφία. Όσον αφορά την ελληνική περίπτωση θεωρούσε ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε την πρόθεση καθιέρωσης της «ημι-προεδρικής δημοκρατίας» αλλά η σημαντική μείωση της εκλογικής δύναμης της Νέας Δημοκρατίας στις βουλευτικές εκλογές του 1977 του έκοψε το δρόμο. 

Το 1955 ο Ντυβερζέ δημοσίευσε το έργο του “The Political Role of Women”. Επρόκειτο για την πρώτη συμπεριφοριστική, πολυεθνική σύγκριση της εκλογικής συμμετοχής των  γυναικών με χρήση εκλογικών δεδομένων και ερευνητικών στοιχείων και ευρημάτων. Η μελέτη του ανέλυε το μοντέλα της ψήφου των γυναικών, τις γυναικείες υποψηφιότητες και τον γυναικείο ακτιβισμό σε 4 χώρες κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα. Τα ευρήματά του έδειχναν οι γυναίκες ψήφιζαν σε ένα βαθμό λιγότερο συχνά από τους άνδρες και σχετικά πιο συντηρητικές στη ψήφο τους. Είναι σημαντικό να τονίζουμε ότι ο Ντυβερζέ τοποθετούσε τα ευρήματά του στα πλαίσια των  πολλαπλών ιστορικών διαδικασιών που διαμόρφωσαν τις δραστηριότητες των γυναικών. Παρ’ όλες τις μεταβολές των ιστορικών πλαισίων η προσέγγιση του Ντυβερζέ άντεξε, όχι τα ευρήματά του τα οποία είχαν επηρεαστεί από  την επίδραση των πολιτικών συστημάτων και άλλων παραγόντων όπως π.χ. ο οικονομικός.

Από το 1989 ως το 1994 ήταν ευρωβουλευτής του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών. Το 1981 εξελέγη μέλος της Σέρβικης Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών. Πέθανε σε ηλικία 97 ετών στις 16 Δεκεμβρίου 2014.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ MAURICE DUVERGER εδώ http://wp.me/p1h1Hr-1g

·        

 Καλή ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 3 "Η ΚΑΧΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ" του Ηλία Νικολακόπουλου

Η καχεκτική δημοκρατία

Κόμματα και εκλογές, 1946-1967

Ηλίας Νικολακόπουλος

Εκδόσεις Πατάκη, 2001
425 σελ.

Το τέλος του Εμφυλίου πολέμου και η επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας προσδιορίζουν τα χρονικά όρια της ιστορικής περιόδου που ο τίτλος αυτού του βιβλίου χαρακτηρίζει ως καχεκτική δημοκρατία: μια ιδιότυπη σύζευξη αυταρχισμού και δημοκρατίας, αποκλεισμού και ευημερίας, ιδεολογικής οπισθοδρόμησης και πολιτιστικής άνοιξης. Εξεταζόμενη υπό το πρίσμα αυτό η καχεκτική δημοκρατία (ή, σύμφωνα με άλλους επιθετικούς προσδιορισμούς, "δύσκολη", "δυσανεκτική", "περιορισμένη", "επισφαλής", "ελεγχόμενη", πειθαρχημένη", "επιλεκτική", "κηδεμονευόμενη" κ.ο.κ.) συμπυκνώνει, με έναν ιδιαίτερο αλλά πάντως αποκαλυπτικό τρόπο, τις κυριότερες αντιφάσεις που διατρέχουν τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία. Στόχος του παρόντος βιβλίου -όπως υποδηλώνει και ο υπότιτλός του- δεν είναι η συνολική πολιτική και κοινωνική μελέτη της καχεκτικής δημοκρατίας, αλλά μόνο η διερεύνησή της κάτω από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία, εκείνη που αφορά την ιστορική συγκρότηση των πολιτικών παρατάξεων, την παρουσία και δράση των πολιτικών κομμάτων στην εκλογική σκηνή και τις περιοριστικές συνθήκες που σφράγισαν την εξέλιξη των κοινοβουλευτικών θεσμών μέχρι τη βίαιη κατάλυσή τους στις 21 Απριλίου 1967. Πρόκειται για μια μελέτη που αναφέρεται στην πολιτική ιστορία της μετεμφυλιοπολεμικής / προδικτατορικής Ελλάδας, δομημένη με κατευθυντήριο άξονα την εκλογική διαδικασία. Η συστηματική ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων εντάσσεται έτσι σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και υπηρετεί το κλασικό αξίωμα ότι "ιστορία είναι η πολιτική του παρελθόντος και πολιτική η ιστορία του παρόντος".
http://www.biblionet.gr/book/63638/%CE%9D%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82,_%CE%97%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82,_1947-/%CE%97_%CE%BA%CE%B1%CF%87%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1

Ένα σημαντικό βιβλίο αναφοράς για κάθε πολίτη που θέλει να εντρυφήσει σε μια "άγνωστη" πτυχή του ιστορικού γίγνεσθαι τόσο για λόγους συγκυριακούς όπως οι εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου όσο για την κατανόηση των μεγάλων και μικρών μεταβολών και αλλαγών της κοινωνικο-πολιτικής πραγματικότητας της μεταπολεμικής της Ελλάδας.


Καλη ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 2 "To Κεφάλαιο" του Καρλ Μαρξ

Το Κεφάλαιο, ένα από τα σημαντικότερα και  πλέον διαβασμένα έργα του Καρλ Μαρξ, ήταν το προϊόν τριάντα ετών βαθιάς μελέτης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής στην Αγγλία, που ήταν η πιο προηγμένη βιομηχανική κοινωνία της εποχής του. Ο ίδιος έγραψε στον 1ο τόμο : "Το έργο που τον πρώτο του τόμο παραδίδω στο κοινό αποτελεί τη συνέχεια του συγγράματός μου "Zur Kritik der Politischen Oekonomie" ["Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας"] που εκδόθηκε το 1859. Το μεγάλο διάλειμμα ανάμεσα στην αρχή και στη συνέχεια οφείλεται σε μια μακρόχρονη αρρώστια που κάθε τόσο διέκοπτε την εργασία μου. Το περιεχόμενο του προηγούμενου εκείνου συγγράμματος συνοψίζεται στο πρώτο κεφάλαιο αυτού του τόμου. Αυτό δεν έγινε μόνο για λόγους συνοχής και πληρότητας. Η περιγραφή καλυτέρεψε. Όσο το επέτρεπαν κάπως τα πράγματα, πολλά σημεία που προηγούμενα απλώς θίγονταν, εδώ αναπτύσσονται περισσότερο, ενώ αντίστροφα, σημεία που εκεί αναπτύσσονται διεξοδικά, εδώ απλώς θίγονται. Φυσικά, παραλείπονται τώρα τα μέρη για την ιστορία της θεωρίας της αξίας και του χρήματος. Ωστόσο ο αναγνώστης του προηγούμενου συγγράμματος βρίσκει στις υποσημειώσεις του πρώτου κεφαλαίου ν' ανοίγονται νέες πηγές για την ιστορία αυτής της θεωρίας. (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)".


Ο 2ος τόμος του Κεφάλαιου, με τον υπότιτλο "Η διαδικασία της κυκλοφορίας του κεφαλαίου" συντάχθηκε από τον Φρίντριχ Ένγκελς από σημειώσεις που άφησε ο Μαρξ και δημοσιεύθηκε το 1885.
ΜΕΡΟΣ 1ο: ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ Η ΚΥΚΛΗΣΗ ΤΟΥΣ
1. Η ΚΥΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Ι. Πρώτο στάδιο Χ-Ε
ΙΙ. Δεύτερο στάδιο. Λειτουργία του παραγωγικού κεφαλαίου
III. Τρίτο στάδιο Ε-Χ
IV. Η συνολική κύκληση
2. Η ΚΥΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Ι. Απλή αναπαραγωγή
II. Συσσώρευση και αναπαραγωγή σε διευρυμένη κλίμακα
III. Συσσώρευση χρήματος
IV. Το αποθεματικό
3. Η ΚΥΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
4. ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΣΕΣ ΚΥΚΛΗΣΗΣ
5. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ
6. ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ
Ι. Καθαρά έξοδα κυκλοφορίας
Χρόνος αγοράς και χρόνος πούλησης
Λογιστική
Χρήμα
ΙΙ. Έξοδα φύλαξης
Ο σχηματισμός αποθεμάτων γενικά
Το καθαυτό εμπορευματικό απόθεμα
III. Έξοδα μεταφοράς
ΜΕΡΟΣ 2ο: Η ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
7. ΧΡΟΝΟΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΩΝ
8. ΠΑΓΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Ι. Οι διαφορές μορφής
II. Συστατικά μέρη, αναπλήρωση, επισκευή, συσσώρευση του πάγιου κεφαλαίου
9. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΚΑΤΑΒΛΗΜΕΝΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ. ΚΥΚΛΟΙ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗΣ
10. ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΓΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. ΟΙ ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΕΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΑΜ ΣΜΙΘ
11. ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΓΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Ο ΡΙΚΑΡΝΤΟ
12. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
13. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
14. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ
15. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Ι. Η περίοδος εργασίας είναι ίση με την περίοδο κυκλοφορίας
II. Η περίοδος εργασίας είναι μεγαλύτερη από την περίοδο κυκλοφορίας
III. Η περίοδος εργασίας είναι μικρότερη από την περίοδο κυκλοφορίας
IV. Συμπεράσματα
V. Συνέπεια της αλλαγής των τιμών
16. Η ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Ι. Το χρονιάτικο ποσοστό της υπεραξίας
II. Η περιστροφή του μεμονωμένου μεταβλητού κεφαλαίου
III. Η περιστροφή του μεταβλητού κεφαλαίου από κοινωνική άποψη
17. Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΞΙΑΣ
Ι. Απλή αναπαραγωγή
II. Συσσώρευση και διευρυμένη αναπαραγωγή
ΜΕΡΟΣ 3ο: Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
18. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ι. Αντικείμενο της έρευνας
II. Ο ρόλος του χρηματικού κεφαλαίου
19. ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ι. Οι φυσιοκράτες
ΙΙ. Ο Άνταμ Σμιθ
Οι γενικές απόψεις του Σμιθ
Η ανάλυση της ανταλλαχτικής αξίας σε μ + υ από τον Σμιθ
Το σταθερό μέρος του κεφαλαίου
Κεφάλαιο και εισόδημα για τον Άνταμ Σμιθ
Συνόψιση
III. Οι κατοπινοί οικονομολόγοι
20. ΑΠΛΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
Ι. Τοποθέτηση του ζητήματος
ΙΙ. Οι δύο υποδιαιρέσεις της κοινωνικής παραγωγής
III. Η ανταλλαγή ανάμεσα στις δυο υποδιαιρέσεις: Ι(μ+υ) με ΙΙσ
IV. Η ανταλλαγή μέσα στα πλαίσια της "υποδιαίρεσης II". Αναγκαία μέσα συντήρησης και είδη πολυτελείας
V. Η πραγματοποίηση των ανταλλαγών με τη μεσολάβηση της χρηματικής κυκλοφορίας
VI. Το σταθερό κεφάλαιο της "υποδιαίρεσης Ι"
VII. Μεταβλητό κεφάλαιο και υπεραξία και στις δυο υποδιαιρέσεις
VIII. Το σταθερό κεφάλαιο και στις δυο υποδιαιρέσεις
IX. Αναδρομική ματιά στους Ά. Σμιθ, Στορχ και Ράμσαιη
Χ. Κεφάλαιο και εισόδημα: μεταβλητό κεφάλαιο και μισθός εργασίας
XI. Αναπλήρωση του πάγιου κεφαλαίου
Αναπλήρωση με χρηματική μορφή του μέρους της αξίας που φθείρεται
Αναπλήρωση in natura του πάγιου κεφαλαίου
Αποτελέσματα
XII. H αναπαραγωγή του χρηματικού υλικού
XIII. Η θεωρία της αναπαραγωγής του Ντιεστύτ ντε Τρασύ
21. ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
Ι. Συσσώρευση στην "υποδιαίρεση Ι"
Θησαυρισμός
Το πρόσθετο σταθερό κεφάλαιο
Το πρόσθετο μεταβλητό κεφάλαιο
II. Συσσώρευση στην "υποδιαίρεση II"
III. Σχηματική παράσταση της συσσώρευσης
Πρώτο παράδειγμα
Δεύτερο παράδειγμα
Ανταλλαγή του IIσ σε συνθήκες συσσώρευσης
IV. Συμπληρωματικά
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Βιβλιογραφία
Έργα αναφερομένων συγγραφέων
Ανώνυμα έργα
Περιοδικά και εφημερίδες
Κοινοβουλευτικές εκθέσεις και δημοσιεύσεις των αρχών
Ευρετήρια
Ερμηνεία ορισμένων λέξεων
ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ
-Εξώφυλλο της 2ης γερμανικής έκδοσης του II τόμου του "Κεφαλαίου"


Ο 3ος Τόμος, με τον υπότιτλο "Κριτική της πολιτικής οικονομίας - το συνολικό προτσές της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής", συντάχθηκε από τον Φρίντριχ Ένγκελς από σημειώσεις που άφησε ο Μαρξ που δημοσιεύθηκε το 1894. (. . .) "Η σημασία του 3ου τόμου φαίνεται από τα ζητήματα με τα οποία ασχολείται, όπως η μετατροπή της υπεραξίας σε κέρδος, η διαμόρφωση του μέσου ποσοστού του κέρδους, τα ζητήματα του βιομηχανικού και εμπορικού κέρδους, του τόκου και της γαιοπροσόδου, γενικά της κατανομής της υπεραξίας ανάμεσα στις διάφορες μερίδες των κυρίαρχων τάξεων και του κράτους, ο οικονομικός ρόλος του οποίου αυξάνει σε τεράστιο βαθμό στις συνθήκες του κρατικού μονοπωλιακού καπιταλισμού και της ύπαρξης των δυο παγκόσμιων κοινωνικο-οικονομικών συστημάτων, του σοσιαλιστικού και του καπιταλιστικού, και του αναπόφευκτου συναγωνισμού ανάμεσά τους, τέλος τα ζητήματα της κρίσης, και του εθνικού εισοδήματος. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)"

Θα βρείτε τους τρεις τόμους στις εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ.

Επίσης μπορείτε να επισκεφθείτε τον διαδικτυακό τόπο http:/www.marxists.org

Καλή ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

1000 βιβλία που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε. Νο 1. Πλάτωνος "Πολιτεία"

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

ή ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

Επιμέλεια: ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Εκδότης: ΣΙΔΕΡΗΣ Ι.
Φεβρουάριος 2009

Γιατί οι άνθρωποι συμπεριφέρονται δίκαια; Μήπως επειδή φοβούνται την κοινωνική τιμωρία; Τρέμουν μπροστά στην ιδέα της θείας δίκης; Μήπως τα ισχυρότερα στοιχεία της κοινωνίας τρομάζουν τον αδύναμο και τον υποτάσσουν στο όνομα του νόμου; Ή μήπως οι άνθρωποι συμπεριφέρονται δίκαια επειδή είναι καλό για αυτούς να το κάνουν αυτό. Είναι η δικαιοσύνη, ανεξάρτητα από τις ανταμοιβές και τις τιμωρίες της, καλό πράγμα από μόνο του; Πώς ορίζουμε τη δικαιοσύνη; Με την Πολιτεία του, ο Πλάτωνας επιδιώκει να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Θέλει να ορίσει τη δικαιοσύνη και να την ορίσει κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δείξει ότι η δικαιοσύνη αξίζει και αυτή καθ' αυτή. Ανταποκρίνεται και στις δύο αυτές προκλήσεις με μία μόνο λύση: έναν ορισμό της δικαιοσύνης που απευθύνεται στην ανθρώπινη ψυχολογία.

Καλή ανάγνωση

Θανάσης Τσακίρης

Tsakthan Randomly - Politics 22

Παράγοντες που διαμορφώνουν τα πολιτικά συστήματα

Ι. Κοινωνική δομή

Αναλυτικό πρότυπο του Gabriel Almond

Σημαντικός είναι ο ρόλος ορισμένων κοινωνιολογικών και ανθρωπολογικών εννοιών στη διευκόλυνση της συστηματικής σύγκρισης μεταξύ των κύριων τύπων πολιτικών συστημάτων. 

1. Διαφοροποίηση από νομικισμό και εμπειρισμό στην πολιτική ανάλυση.

Πολιτική κουλτούρα/Δομή πολιτικών ρόλων	Ομοιογενής	Κατακερματισμένη
Υψηλός βαθμός διαφοροποίησης	Αγγλο-αμερικανικό	Ηπειρωτικό Ευρωπαϊκό
Χαμηλός βαθμός διαφοροποίησης	Ολοκληρωτικό	Προ-βιομηχανικό

2. O Almond διέκρινε επίσης και έναν 5ο τύπο πολιτικού συστήματος: Σκανδιναβικές και Κάτω Χώρες.

3. Υψηλός βαθμός συναίνεσης μεταξύ πολιτών για πολιτικούς στόχους και μέσα + σαφής ορισμός και διαχωρισμός μεταξύ πολιτικών θεσμών συνεπάγεται σταθερά πολιτικά συστήματα.

4. Τα άλλα πολιτικά συστήματα είναι λίγο ως πολύ ασταθή είτε γιατί τα διαπερνά μια συγκρουσιακή λογική αμοιβαία αποκλειόμενων ομάδων και θεσμών είτε γιατί δεν υπάρχει σαφής και ορισμένος διαχωρισμός πολιτικών ρόλων και θεσμών.

ΙΙ. Δημοκρατική σταθερότητα

Αναλυτικό πρότυπο του Seymour Martin Lipset

Μερικότερη προσέγγιση των πολιτικών συστημάτων και εστίαση στις προϋποθέσεις των δημοκρατικών συστημάτων.

n   Μια «πολιτική φόρμουλα» ή σύνολο πεποιθήσεων για τον καθορισμό των νόμιμων θεσμών: πολιτικά κόμματα, ελεύθερα ΜΜΕ και Τύπος κ.α.
n   Ένας κύκλος πολιτικών ηγετών σε δημόσια αξιώματα.
n   Ένας ή περισσότεροι κύκλοι αναγνωρισμένων ηγετών να προσπαθούν να αποκτήσουν δημόσια αξιώματα.
Η έννοια της πολιτικής σταθερότητας δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζεται με αυτή της δημοκρατικής σταθερότητας.

Βασική κοινωνιολογική προσέγγιση του Lipset:

«Η μελέτη των συνθηκών που ενθαρρύνουν την δημοκρατία πρέπει να εστιάζεται τόσο στις πηγές διαίρεσης όσο και στις πηγές συναίνεσης».

Παράγοντες που προάγουν την δημοκρατική σταθερότητα:

v  Οικονομική ανάπτυξη

v  Ταξική δομή

v  Εγκάρσιες συγγένειες (affiliations)

v  Πολιτικό σύστημα

v  Ιστορική εξέλιξη επίλυσης συγκρούσεων

 

 

	Αμοιβαία ενισχυόμενες διαιρετικές τομές	Εγκάρσιες διαιρετικές τομές
Υψηλός βαθμός διαστρωμάτωσης	Δημοκρατική σταθερότητα
Χαμηλός βαθμός διαστρωμάτωσης		Δημοκρατική σταθερότητα

ΙΙΙ. Διαιρετικές τομές

Το αναλυτικό πρότυπο του Stein Rokkan εστιάζεται στις «διαιρετικές τομές» (cleavages). Τα πολιτικά συστήματα ερμηνεύονται από τη σκοπιά του τρόπου συσχέτισης με τη δομή των διαιρετικών τομών, που προκλήθηκαν από τρεις επαναστάσεις: εθνική, βιομηχανική, διεθνής.

Τα κοινωνικά φαινόμενα μπορούν να ερμηνευτούν διαχρονικά και συγχρονικά. Ο Rokkan ενδιαφέρεται για τη διάσταση του «χρόνου»: πώς σημαντικές πλευρές των πολιτικών και κομματικών συστημάτων αναφύονται από τις ιστορικές τους ρίζες;

Υπόθεση περί «παγώματος των κομματικών συστημάτων» της Δυτικής Ευρώπης κατά το τέλος του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτά τα κομματικά συστήματα χαρακτηρίζονταν από την «πολιτική των μαζών» (mass politics). Καθήκον του Rokkan: η διατύπωση ενός «προτύπου για την εξήγηση των διαφορετικών εκδοχών της εξέλιξης του εκδημοκρατισμού και της δόμησης των κομματικών συστημάτων στις χώρες αυτές.»

Διαιρετική τομή	Εθνική – κεντρική	Τοπική και περιφερειακή
Συμφέρον-οικονομία	Εργάτες εναντίον εργοδοτών/ιδιοκτητών	Πρωτογενής εναντίον δευτερογενή τομέα οικονομίας
Ιδεολογία-κουλτούρα	Εκκλησία (ες) εναντίον κυβέρνησης	Υποταγμένη εναντίον κυρίαρχης κουλτούρας

IV. Πολυαρχία

Το αναλυτικό πρότυπο του RobertDahl διακρίνει μεταξύ δημοκρατίας και πολυαρχίας:

«Οι πολυαρχίες, επομένως, μπορούν να θεωρηθούν ως σχετικά (αλλά όχι πλήρως) δημοκρατικά καθεστώτα, ή, για το θέσουμε με διαφορετικό τρόπο, οι πολυαρχίες είναι καθεστώτα που έχουν ουσιαστικά λαϊκοποιηθεί και φιλελευθεροποιηθεί, δηλαδή είναι ιδιαίτερα περιεκτικές και σε μεγάλο βαθμό ανοιχτές στη δημόσια διεκδίκηση.»

Ο Dahl επεδίωκε να καθορίσει έναν αριθμό προϋποθέσεων που συμβάλλουν στη δημοκρατική σταθερότητα, δηλαδή τις συνθήκες ύπαρξης της δημοκρατίας.

Ό Dahl τονίζει τη σημασία της αποκεντρωμένης οικονομίας για τη δημοκρατία.
Δεν θεωρεί κρίσιμο ζήτημα την ιδιοκτησία των οικονομικώνπεριουσιακών στοιχείων αλλά τονίζει ότι η κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία δεν είναι δυνατό να συνυπάρχει με τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Η δημοκρατία μπορεί να ευδοκιμήσει π.χ. σε αγροτικές κοινωνίες αν οι αγρότες είναι ελεύθεροι και δεν υπάρχει στενή και υπερβολική ιεραρχία.

Γενικώς, η σχέση μεταξύ κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών και δημοκρατίας εξαρτάται από τους τρόπους κατανομής των πόρων.
Πιο ευνοϊκές συνθήκες για τη δημοκρατία υπάρχουν όταν ο έλεγχος των μέσων καταστολής (αστυνομία, στρατός) και των οικονομικών μέσων (οικονομικοί πόροι, επικοινωνιακά μέσα, εκπαιδευτικές ευκαιρίες) διαχέεται σε διάφορα είδη εξουσιών (πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών).
Το επίπεδο κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης επηρεάζει τη δημοκρατία: όσο πλουσιότερη είναι μια χώρα τόσο πιθανότερη είναι η ύπαρξη και επιβίωση δημοκρατικών θεσμών.

 

Συμμετοχή
		Χαμηλή	Υψηλή
Δημόσια διεκδίκηση	Χαμηλή	Ανταγωνιστικές ολιγαρχίες (Ελβετία, Ιρλανδία)	Δημοκρατίες (Σκανδιναβία, Ιταλία)
	Υψηλή	Κλειστές ηγεμονίες (προ1975 Πορτογαλία, Ισπανία)	Περιεκτικές ηγεμονίες (ΟΔΓ, Ουγγαρία προ 1989)

Συνεχίζεται...

Θανάσης Τσακίρης

ΤΟ ΠΑΙΧΝΔΙ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

1992
Στίχοι:   Κωνσταντίνος Βήτα
Μουσική:   Στέρεο Νόβα
Ερμηνεία: Στέρεο Νόβα  

Μετά τις τρεις τα μεσάνυχτα περπατάς μόνος
κι όλα τ’ αστεία ξεχνάς όταν ανοίγει αυτός ο δρόμος
σκέφτεσαι πως κάποιος απόψε μπορεί ν’ αλλάξει τη ζωή σου
ή από τα πόδια ως την κορφή να σιχαθείς την ψυχή σου
κόβοντας βόλτες πάνω κάτω στην κεντρική λεωφόρο
πληρώνοντας με μοναξιά έναν παράξενο φόρο
γιατί υπάρχει ένας κόσμος που δεν καταλαβαίνει
πώς καταντά μια επιθυμία που μένει κρυμμένη

Στην ουσία μισούν τον εαυτό τους κι αυτά που κάνουν
αυτά που μέσα τους ποθούν και τα καταδικάζουν
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει
βαθιά μέσα τους θα γελούν αν πεθάνεις
γιατί μισούν αυτό που είσαι κι αυτό που κάνεις

Πρόσεξε, αυτοί οι δύο σε βλέπουν
τα μάτια σου ανοιχτά, δεν ξέρεις τι μπορεί να θέλουν
πάντα κάποιος κυνηγάει κάποιον άλλο
για σεξ, για σαφάρι, σ’ ένα τούνελ μεγάλο
σ’ έναν γκέι τις προάλλες του την έπεσε μια ομάδα
τον δείραν για λεφτά κι ύστερα ζητούσαν κι άλλα
έτσι είναι, νομίζουν πως κάτι ξέρουν
και ασκούν εξουσία επειδή δεν καταλαβαίνουν
κατά βάθος εξουσία δε σημαίνει αντρισμός
μοιάζει με κρέας στον τοίχο μετά από διωγμό

Στην ουσία μισούν τον εαυτό τους κι αυτά που κάνουν
αυτά που μέσα τους ποθούν και τα καταδικάζουν
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει
βαθιά μέσα τους θα γελούν αν πεθάνεις
γιατί μισούν αυτό που είσαι κι αυτό που κάνεις

Στην ουσία μισούν τον εαυτό τους κι αυτά που κάνουν
αυτά που μέσα τους ποθούν και τα καταδικάζουν
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει
βαθιά μέσα τους θα γελούν αν πεθάνεις
γιατί μισούν αυτό που είσαι κι αυτό που κάνεις

Στην ουσία μισούν τον εαυτό τους κι αυτά που κάνουν
αυτά που μέσα τους ποθούν και τα καταδικάζουν
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
από παιδί αναρωτιόμουν ποιος έχει τη δύναμη
αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει
βαθιά μέσα τους θα γελούν αν πεθάνεις

https://www.youtube.com/watch?v=i9yvNtJwuWs