40 χρόνια πέρασαν από τον Γαλλικό Μάη του 1968, από την κοινωνική και πολιτική έκρηξη της νεολαίας και των εργαζομένων που ταρακούνησε συθέμελα την καρδιά της Ευρώπης. Η πολύμορφη εξέγερση ενάντια στο πολιτειακό- πολιτικό κατεστημένο, ενάντια στο γηρασμένο σύστημα κοινωνικών σχέσεων σημάδεψε και άλλαξε τον κόσμο ολόκληρο. Συνθήματα του Μάη του ΄68 όπως «είμαστε ρεαλιστές, ζητάμε το αδύνατο» εκφράζουν το εύρος της αμφισβήτησης των σύγχρονων κινημάτων που τολμούν να αγωνίζονται και να νικούν και αναπτύσσονται στη χώρα μας αλλά και σε όλο τον κόσμο.
Με σημείο αναφοράς τα 40 χρόνια από τον Μάη του ΄68 η ΑΡιστερή ΠΑρέμβαση του Τυρνάβου διοργανώνει εκδήλωση συζήτηση με θέμα:
ΜΑΗΣ 1968 – ΜΑΗΣ 2008
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 3 Μάη 2008 και ώρα 8.30 μμ στο Εμμανουήλειο Πνευματικό Κέντρο Τυρνάβου. Αξίζει να σημειωθεί πως 3 Μάη 1968 ξεκίνησαν τα γεγονότα στη Γαλλία με το χτύπημα φοιτητικής διαδήλωσης από τις δυνάμεις καταστολής.
Ομιλητές στην εκδήλωση θα είναι:
Νάντια Βαλαβάνη-Συγγραφέας
Θανάσης Τσακίρης-Δρ. ΜΠΣ «Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία» διδάσκων στο ΤΕΙ Πάτρας
Μαρία Πενταράκη
Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας – ΤΕΙ Πάτρας
Thursday, April 24, 2008
Monday, April 21, 2008
21η Απριλίου Χίλια Εννιακόσια Τίποτα
21η Απριλίου Χίλια Εννιακόσια Τίποτα
Η ημερομηνία αυτή δε λέει και πολλά στα νέα παιδιά που ενηλικιώνονται στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Δεν έχουν νεραντζιές στους κήπους τους για να κάνουν ζιγκ-ζαγκ, γιατί, απλούστατα, οι πολυκατοικίες που τα «φιλοξενούν» δεν διαθέτουν κήπους. Δεν τρώνε φρέσκιες φράουλες, γιατί είναι κόκκινες σαν αίμα και το φοβούνται, έτσι όπως είναι μεγαλωμένα σε συνθήκες θερμοκηπίου κι όχι στους χωματόδρομους και στις αλάνες, όπου μεγαλώσαμε εμείς. Δεν ακούνε ιστορίες γιατί δεν αντέχουν να θυμούνται, πόσο μάλλον που όσες ακούνε δεν μπορούν να τις αφηγηθούν δεν είναι δικές τους αλλά των ανθρώπων της Ιστορίας 52. Δεν ανεβαίνουν σε ποδήλατα γιατί δεν μπορούν να σπάσουν το φαύλο κύκλο των αλυσίδων που τους δένουν σε ένα κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον που τρέχει σα δαιμονισμένο και μεταβάλλεται ραγδαία συχνά χωρίς τη δική τους συμβολή.
Ποιος τι ζωή μου κυνηγά, να την ξεμοναχιάσει μεσ’ στο κρύο;
Η ημερομηνία αυτή δε λέει και πολλά στα νέα παιδιά που ενηλικιώνονται στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Γιατί, ίσως, όσα έχουν μια στοιχειώδη γνώση της ιστορίας αλλά έλλειψη κρίσης λόγω μεθοδολογικών ανεπαρκειών βλέπουν την εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους σα μια σειρά πραξικοπημάτων και μόνο. Γιατί, ίσως, συγκρίνουν τη δικτατορία 1967-1974 με τα άλλα τερατουργήματα που αποκαλύπτονται καθημερινά και μεγεθύνονται από την τηλεοπτική οθόνη. Γιατί, ίσως, τα καθεστώτα έκτακτης ανάγκης της μεταμοντέρνας εποχής εξελίσσονται ραγδαία σε καθεστώτα «μεγάλων αδελφών» και τα νέα αισθάνονται ανήμπορα να αντισταθούν και να αποτρέψουν αυτό που στα μάτια τους μοιάζει αναπόφευκτο. Γιατί, ίσως, οι «επώνυμοι» της υπαρκτής αντίστασης στη στρατιωτική χούντα κυριάρχησαν επί των «ανωνύμων» σε ένα «χρηματιστήριο» εξουσιαστικών αξιών. Γιατί, ίσως, αισθάνονται μόνα κι έρημα εν μέσω μιας εικονικής πραγματικότητας βίας, παρακμής, πολέμων, φανατισμού και εγκατάλειψης.
Κι όμως υπάρχει ελπίδα
Κι όμως αυτή η ημερομηνία μας λέει κάτι. Ότι ακόμη κι αν τα πραξικοπήματα της εποχής μας είναι «αναίμακτα» και «αόρατα» πρέπει να μάθουμε να τα διακρίνουμε προτού εκδηλωθούν. Κι άμα εκδηλωθούν να είμαστε προετοιμασμένοι για την αντίσταση που ταιριάζει στην περίσταση. Οι κάμερες που παρακολουθούν την κυκλοφορία ιδεών και πράξεων, οι αντιστροφές των σημασιών των λέξεων, οι αλλοιώσεις των τοπίων, οι διαστρεβλώσεις των οραμάτων, οι διαστροφές των εικόνων μας, όλα αυτά είναι τα μικρά καθημερινά πραξικοπήματα που συμβαίνουν εν πλήρη δημοκρατία. Μόνο που αυτή τη φορά η αντίσταση αφορά πολλούς και διαφορετικούς στόχους που δεν είναι ορατοί στο ανθρώπινο μάτι, αλλά τους καταλαβαίνουμε, όμως, από τα αποτελέσματα των πολιτικών που εφαρμόζουν και από το λόγο που εκφέρουν οι ταγοί των εξουσιών αυτών. Αρκεί να ξέρουμε κι εμείς ποια είναι η δύναμη και η επιρροή μας.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
Η ημερομηνία αυτή δε λέει και πολλά στα νέα παιδιά που ενηλικιώνονται στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Δεν έχουν νεραντζιές στους κήπους τους για να κάνουν ζιγκ-ζαγκ, γιατί, απλούστατα, οι πολυκατοικίες που τα «φιλοξενούν» δεν διαθέτουν κήπους. Δεν τρώνε φρέσκιες φράουλες, γιατί είναι κόκκινες σαν αίμα και το φοβούνται, έτσι όπως είναι μεγαλωμένα σε συνθήκες θερμοκηπίου κι όχι στους χωματόδρομους και στις αλάνες, όπου μεγαλώσαμε εμείς. Δεν ακούνε ιστορίες γιατί δεν αντέχουν να θυμούνται, πόσο μάλλον που όσες ακούνε δεν μπορούν να τις αφηγηθούν δεν είναι δικές τους αλλά των ανθρώπων της Ιστορίας 52. Δεν ανεβαίνουν σε ποδήλατα γιατί δεν μπορούν να σπάσουν το φαύλο κύκλο των αλυσίδων που τους δένουν σε ένα κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον που τρέχει σα δαιμονισμένο και μεταβάλλεται ραγδαία συχνά χωρίς τη δική τους συμβολή.
Ποιος τι ζωή μου κυνηγά, να την ξεμοναχιάσει μεσ’ στο κρύο;
Η ημερομηνία αυτή δε λέει και πολλά στα νέα παιδιά που ενηλικιώνονται στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Γιατί, ίσως, όσα έχουν μια στοιχειώδη γνώση της ιστορίας αλλά έλλειψη κρίσης λόγω μεθοδολογικών ανεπαρκειών βλέπουν την εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους σα μια σειρά πραξικοπημάτων και μόνο. Γιατί, ίσως, συγκρίνουν τη δικτατορία 1967-1974 με τα άλλα τερατουργήματα που αποκαλύπτονται καθημερινά και μεγεθύνονται από την τηλεοπτική οθόνη. Γιατί, ίσως, τα καθεστώτα έκτακτης ανάγκης της μεταμοντέρνας εποχής εξελίσσονται ραγδαία σε καθεστώτα «μεγάλων αδελφών» και τα νέα αισθάνονται ανήμπορα να αντισταθούν και να αποτρέψουν αυτό που στα μάτια τους μοιάζει αναπόφευκτο. Γιατί, ίσως, οι «επώνυμοι» της υπαρκτής αντίστασης στη στρατιωτική χούντα κυριάρχησαν επί των «ανωνύμων» σε ένα «χρηματιστήριο» εξουσιαστικών αξιών. Γιατί, ίσως, αισθάνονται μόνα κι έρημα εν μέσω μιας εικονικής πραγματικότητας βίας, παρακμής, πολέμων, φανατισμού και εγκατάλειψης.
Κι όμως υπάρχει ελπίδα
Κι όμως αυτή η ημερομηνία μας λέει κάτι. Ότι ακόμη κι αν τα πραξικοπήματα της εποχής μας είναι «αναίμακτα» και «αόρατα» πρέπει να μάθουμε να τα διακρίνουμε προτού εκδηλωθούν. Κι άμα εκδηλωθούν να είμαστε προετοιμασμένοι για την αντίσταση που ταιριάζει στην περίσταση. Οι κάμερες που παρακολουθούν την κυκλοφορία ιδεών και πράξεων, οι αντιστροφές των σημασιών των λέξεων, οι αλλοιώσεις των τοπίων, οι διαστρεβλώσεις των οραμάτων, οι διαστροφές των εικόνων μας, όλα αυτά είναι τα μικρά καθημερινά πραξικοπήματα που συμβαίνουν εν πλήρη δημοκρατία. Μόνο που αυτή τη φορά η αντίσταση αφορά πολλούς και διαφορετικούς στόχους που δεν είναι ορατοί στο ανθρώπινο μάτι, αλλά τους καταλαβαίνουμε, όμως, από τα αποτελέσματα των πολιτικών που εφαρμόζουν και από το λόγο που εκφέρουν οι ταγοί των εξουσιών αυτών. Αρκεί να ξέρουμε κι εμείς ποια είναι η δύναμη και η επιρροή μας.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
Tuesday, April 15, 2008
Βιβλιοπαρουσίαση στην Πάτρα: Κοινωνικά κινήματα 1768-2994, του Charles Tilly
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Στο πλαίσιο των συζητήσεων
με θέμα «Νεωτερικότητα – Μετανεωτερικότητα»
την Παρασκευή, 18 Απριλίου 2008, στις 8:30 μμ στο βιβλιοπωλείο «ΠΟΛΥΕΔΡΟ»
(Κανακάρη 147 – Πάτρα – τηλ. 2610-277342, e-mail: polyedro1@hol.gr)
θα παρουσιαστεί το βιβλίο
Κοινωνικά κινήματα, 1768 - 2004του Charles Tilly
(Καθηγητής Κοινωνικής Επιστήμης του Παν/μίου Columbia)
Μτφρ. Θανάσης Τσακίρης
Το βιβλίο κυκλοφoρεί από τις Εκδόσεις Σαββάλας (Σειρά «Κοινωνικές Επιστήμες)
Ομιλητές:
· Δημήτρης Παπανικολόπουλος (Υποψ. Δρ., Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
· Μαρία Πενταράκη (Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, ΤΕΙ Πάτρας)
· Μωυσής Μπουντουρίδης (Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Πάτρας)
Πρόλογος-συντονισμός: Θανάσης Τσακίρης (Δρ. ΜΠΣ «Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία» Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθήνας, διδάσκων στο ΤΕΙ Πάτρας)
Στο πλαίσιο των συζητήσεων
με θέμα «Νεωτερικότητα – Μετανεωτερικότητα»
την Παρασκευή, 18 Απριλίου 2008, στις 8:30 μμ στο βιβλιοπωλείο «ΠΟΛΥΕΔΡΟ»
(Κανακάρη 147 – Πάτρα – τηλ. 2610-277342, e-mail: polyedro1@hol.gr)
θα παρουσιαστεί το βιβλίο
Κοινωνικά κινήματα, 1768 - 2004του Charles Tilly
(Καθηγητής Κοινωνικής Επιστήμης του Παν/μίου Columbia)
Μτφρ. Θανάσης Τσακίρης
Το βιβλίο κυκλοφoρεί από τις Εκδόσεις Σαββάλας (Σειρά «Κοινωνικές Επιστήμες)
Ομιλητές:
· Δημήτρης Παπανικολόπουλος (Υποψ. Δρ., Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
· Μαρία Πενταράκη (Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, ΤΕΙ Πάτρας)
· Μωυσής Μπουντουρίδης (Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Πάτρας)
Πρόλογος-συντονισμός: Θανάσης Τσακίρης (Δρ. ΜΠΣ «Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία» Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθήνας, διδάσκων στο ΤΕΙ Πάτρας)
Σημειώσεις σχετικά με τις απόψεις του καθηγητή Ίαν Γκαφ
Σημειώσεις σχετικά με τις απόψεις του καθηγητή Ίαν Γκαφ
Ο Ίαν Γκαφ είναι καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ του Ηνωμένου Βασιλείου. Ασχολείται με την κοινωνική πολιτική στις χώρες του ΟΟΣΑ και στις αναπτυσσόμενες χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προτού προχωρήσουμε στην παρουσίαση των απόψεων του Ίαν Γκαφ θα πρέπει να θυμίσουμε ορισμένες βασικές έννοιες για την καλύτερη παρακολούθηση της συζήτησης.
H πρώτη έννοια είναι αυτή του «κράτους πρόνοιας» ή «κοινωνικού κράτους». Κράτος πρόνοιας είναι ένας σύνθετος πολιτικο-κοινωνικός σχηματισμός που αποσκοπεί στην ανακατανομή ενός διευρυνόμενου συνόλου υλικών και πολιτιστικού χαρακτήρα αγαθών και την παροχή τους σε ομάδες του πληθυσμού μιας κοινωνίας ή και στο σύνολό του. Η διαδικασία αυτή αποτελεί σειρά παρεμβάσεων του κοινωνικού κράτους με την οικονομική και κοινωνική πολιτική. Σύμφωνα με τον προσδιορισμό του βρετανού ιστορικού Asa Briggs η κυβέρνηση του κράτους πρόνοιας παρεμβαίνει και διορθώνει ορισμένες από τις κοινωνικές επιπτώσεις της λειτουργίας της καπιταλιστικής οικονομίας: «Πρώτον, με το να εγγυάται στα άτομα και τις οικογένειες ένα ελάχιστο εισόδημα ανεξάρτητα από την αγοραία αξία της εργασίας τους ή την περιουσία τους˙ δεύτερον, με το να μειώνει το βαθμό ανασφάλειας καθιστώντας ικανά τα άτομα και τις οικογένειες ώστε να αντιμετωπίζουν ορισμένες έκτακτες κοινωνικές ανάγκες (π.χ. ασθένεια, γήρας και ανεργία) που αλλιώς θα κατέληγαν σε ατομικές και οικογενειακές κρίσεις˙ και, τρίτον, με το να διασφαλίζει ότι σε όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από κοινωνική θέση ή τάξη θα παρέχονται τα υψηλότερα ποιοτικά επίπεδα ορισμένων συμφωνημένων κοινωνικών υπηρεσιών .» Η «κοινωνική πολιτική» (social policy) αφορά τις κατευθύνσεις για τη δημιουργία, τη διατήρηση ή την αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης που προάγουν την ανθρώπινη ευημερία. Επομένως, η «κοινωνική πολιτική» είναι μέρος της «δημόσιας πολιτικής» που έχει να κάνει με τα κοινωνικά ζητήματα. Ως «δημόσια πολιτική» (public policy) εννοούμε την «πολιτική του κράτους» με την έννοια της διαδικασίας εκπόνησης και εφαρμογής προγραμμάτων δημόσιας δράσης των πολιτικο-διοικητικών μηχανισμών που συντονίζονται κανονικά γύρω από δεδηλωμένους στόχους. Η κοινωνική πολιτική αποσκοπεί στη βελτίωση της ανθρώπινης πρόνοιας/ευημερίας και την ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών εκπαίδευσης, υγείας, στέγασης και κοινωνικής ασφάλειας. Στο χώρο των κοινωνικών επιστημών, η κοινωνική πολιτική ως κλάδος αφορά τη μελέτη του κράτους πρόνοιας» και το εύρος της κλίμακας της ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών. Η οικονομική πολιτική, από την άλλη, είναι σημαντικός παράγοντας της ανάπτυξης του κοινωνικού κράτους πρόνοιας.
Στις ημέρες μας η κοινωνική πολιτική συμπεριλαμβάνει, εκτός των προαναφερθέντων τα παρακάτω ζητήματα:
¨ Αμβλώσεις – ρύθμιση των πρακτικών της
¨ Ευθανασία – νομική θέση της
¨ Γάμος, διαζύγιο και υιοθεσία
¨ Φτώχεια, ευημερία, έλλειψη στέγης και άστεγοι
¨ Ψυχότροπες ουσίες και άλλα φάρμακα για ψυχαγωγική χρήση – νομική θέση
¨ Πορνεία – νομική θέση
Σε γενικές γραμμές, η κοινωνική πολιτική μπορεί να επηρεάζεται από τη θρησκεία και τα πιστεύω πολιτικών προσώπων και ομάδων. Στην κλίμακα δεξιάς – αριστεράς συναντάμε μια υποκλίμακα πολιτικού συντηρητισμού και πολιτικού φιλελευθερισμού. Στο ένα άκρο της κλίμακας, ο συντηρητισμός προκρίνει τις αξίες της παραδοσιακής προσέγγισης που ευνοεί την ατομική πρωτοβουλία και την ιδιωτική επιχειρηματικότητα στην κοινωνική πολιτική. Στο άλλο άκρο βρίσκεται ο πολιτικός φιλελευθερισμός (σύμφωνα με την αμερικανική ορολογία) ή ριζοσπαστισμός (σοσιαλδημοκρατία, κομμουνισμός, αναρχισμός) που ευνοεί την καθιέρωση και εγγύηση ίσων δικαιωμάτων και κοινωνικών παροχών σε όλους τους ανθρώπους (ή, έστω, μόνο στους πολίτες) ενώ διαφορές υφίστανται όσον αφορά το βαθμό εγγύησης και υποστήριξης αυτών των δικαιωμάτων από το κράτος.
Στην Ευρώπη και στον Καναδά, η κοινωνική πολιτική αναφέρεται συνήθως στις πολιτικές που επηρεάζουν τις κοινωνικές συνθήκες υπό τις οποίες ζουν οι άνθρωποι, δηλαδή:
¨ Στην ασφάλεια υγείας
¨ Στην ασφάλεια από ατυχήματα
¨ Στην ασφάλεια απέναντι στην ανεργία
¨ Στην ασφάλεια της σύνταξης
¨ Στη ρύθμιση της εργασίας
¨ Στην εκπαίδευση
Επομένως, η κοινωνική πολιτική, ασχολείται με τα λεγόμενα «επικίνδυνα» προβλήματα, σύμφωνα με τους Rittle και Webber, που τα χαρακτηριστικά τους είναι τα εξής:
1. Δεν υπάρχει οριστική διαμόρφωση ενός τέτοιου προβλήματος...
2. Δεν έχουν μηχανισμό απόφασης για το κατά πόσο πρέπει να συνεχιστεί ή να τερματιστεί μια διαδικασία στη βάση της παρούσας κατάστασης και των παρελθόντων συμβάντων και που σχεδόν πάντοτε θα οδηγεί σε μια απόφαση διακοπής σε κάποια φάση (stopping rule).
3. Οι λύσεις τους δεν έχουν την έννοια του αληθούς-ή-ψευδούς αλά το καλύτερου-ή-χειρότερου.
4. Δεν υπάρχει άμεση ούτε τελική δοκιμασία μιας λύσης τέτοιου προβλήματος.
5. Κάθε λύση σε ένα τέτοιο πρόβλημα είναι λύση «μια κι έξω» (one-shot function), επειδή δεν υπάρχει ευκαιρία μάθησης με βάση τη λογική «δοκιμή-και-λάθος», κάθε απόπειρα είναι πολύ σημαντική.
6. Δεν έχουν ένα μετρήσιμο (ή ένα εξαντλητικά περιγραφόμενο) σύνολο πιθανών λύσεων, ούτε υπάρχει ένα σαφώς περιγραφόμενο σύνολο επιτρεπτών λειτουργιών που να μπορεί ενσωματωθεί στο σχέδιο.
7. Κάθε τέτοιο πρόβλημα είναι ουσιαστικά μοναδικό.
8. Κάθε τέτοιο πρόβλημα μπορεί να θεωρηθεί σύμπτωμα άλλου προβλήματος.
9. Η ύπαρξη αισθητής διαφοράς ή αντίφασης που απεικονίζει ένα τέτοιο πρόβλημα μπορεί να εξηγηθεί ποικιλοτρόπως. Η επιλογή της εξήγησης καθορίζει τη φύση της λύσης του προβλήματος.
10. Ο σχεδιαστής δεν έχει δικαίωμα να κάνει λάθος (οι σχεδιαστές είναι υπεύθυνοι για τις συνέπειες των ενεργειών που προκαλούν).
Η βασική ιδέα του Ian Gough στηρίζεται στην έννοια των «κοινωνικών αναγκών» και των «μέσων ικανοποίησης» των αναγκών (satisfiers). Κοινή ανάγκη του κεφαλαίου είναι η κερδοφορία αλλά οι θεσμικές δομές και οι σχεδιασμοί των πολιτικών (policies), δηλαδή τα συγκεκριμένα μέσα που συνεισφέρουν στην ικανοποίηση αυτής της ανάγκης ενδεχομένως διαφέρουν και όντως ποικίλουν σε τέτοιο βαθμό ώστε να αναπτύσσονται διαφορετικές μορφές καπιταλισμού που στηρίζονται σε διαφορετικά ηθικά θεμέλια και επιφέρουν διαφορετικά προνοιακά αποτελέσματα. Ο Γκαφ δίνει ιδιαίτερη και περισσότερη έμφαση στις εθνικές ποικιλίες καπιταλισμών αντανακλώντας έτσι την πραγματικότητα, ότι, δηλαδή, η ιδιοκτησία, οι αγορές και οι επιχειρήσεις είναι ριζωμένες στις ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις. Επιπλέον, τονίζει ότι η αυξανόμενη δομική ισχύς του κεφαλαίου αυξάνεται σε διεθνικό επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 με κύριες προωθητικές μηχανές τις θεωρητικές προσεγγίσεις του νεοφιλελευθερισμού και του νεοσυντηρητισμού που είναι εχθρικές απέναντι στις πολιτικές των κοινωνικών δαπανών, αδιάφορες ως προς την κοινωνική ανισότητα και αδικία και εκφράζουν σκεπτικισμό συνολικά απέναντι στο «δημόσιο πεδίο» όσον αφορά την κοινωνική πολιτική.
Ας δούμε τώρα την βασική εργασία του Ίαν Γκαφ για την «πολιτική οικονομία του κοινωνικού κράτους. Στο βιβλίο αυτό ο Ι. Γκαφ αναλύει την αλληλεξάρτηση των πολιτικών του κοινωνικού κράτους και του καπιταλιστικού συστήματος. Δείχνει ότι η ανάπτυξη του κοινωνικό κράτος αντανακλά τη μεταβαλλόμενη φύση της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. Από τη μια θέτει νέους οικονομικούς και πολιτικούς φραγμούς στο σύστημα και από την άλλη απειλεί την καπιταλιστική συσσώρευση και τις πολιτικές ελευθερίες.
Στην ειδική εισαγωγή του στην ελληνική έκδοση, ο Ι. Γκαφ επισημαίνει -και ορθώς κατά τη γνώμη μου- ότι, στο βαθμό που όλα τα κοινωνικο-οικονομικά και τα πολιτικά δεδομένα έχουν μεταβληθεί στη διάρκεια της τριακονταετίας από την πρώτη βρετανική έκδοση του βιβλίου, έχουν αλλάξει μαζί με το γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο και οι δικές του απόψεις και ιδέες. Σύμφωνα με την πρώτη έκδοση δύο ήταν οι βασικές θέσεις του Ι. Γκαφ. Πρώτον, ότι το κοινωνικό κράτος εκφράζει θετικά και αρνητικά γνωρίσματα στο εσωτερικό μιας αντιφατικής ενότητας. Δεύτερον, ότι η επέκταση των κοινωνικών κρατών του δυτικού καπιταλισμού είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας επιπλέον αντίφασης, μεταξύ της απαίτησης του συστήματος για ολοένα και εντονότερη κρατική παρέμβαση από τη μια και της έλλειψης πραγματικών δυνατοτήτων ανταπόκρισης στις αυξανόμενες αυτές απαιτήσεις από την άλλη. Η πρόταση του συγγραφέα ήταν να μεταφερθεί το κόστος που προκύπτει από τις επιπρόσθετες υπηρεσίες πρόνοιας από την Εργασία στο Κεφάλαιο –και πάλι ορθώς κατά τη γνώμη μου.
Τι άλλαξε, λοιπόν, στο μεταξύ; Χωρίς να απομακρύνεται από το δομικό μαρξισμό και την ανάλυση της πολιτικής οικονομία του καπιταλισμού της εποχής της «παγκοσμιοποίησης», ο Ίαν Γκαφ θεωρεί ότι πρέπει να συσχετίζονται οι δομές και οι δράσεις κατά την εξήγηση ιστορικών διαδικασιών, δηλαδή να μην μένουμε μόνο στην ανάλυση των δομών των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών αλλά να προχωράμε στην ανάλυση των κοινωνικών δρώντων που είναι οι κοινωνικές τάξεις. Επιλέγοντας για το σκοπό αυτό μεταξύ των πιο σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης στα πλαίσια της νέας θεσμικής προσέγγισης, προκρίνει την «ιστορική-θεσμική προσέγγιση.» Επισημαίνει ότι αν η σημερινή κυρίαρχη τάση, που δίνει βάρος στην ανάδειξη σε πρώτο πλάνο των αδιόρατων μηχανισμών εξουσίας στην καθημερινή ζωή, των πολιτισμικών διαδικασιών, της θρησκείας, του συναισθήματος, της βίας και των συνηθειών και που παραγνωρίζει τον καπιταλισμό και τις κοινωνικές τάξεις, επεκταθεί στην κοινωνική πολιτική, τότε είναι σαν να παραδίδεται αμαχητί η υπόθεση των μεγάλων ζητημάτων της ανισότητας, της φτώχειας, του ελέγχου και της αυτονομίας, των αναγκών και των επιθυμιών.”
Η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών και η διεύρυνση των ικανοτήτων των ανθρώπων είναι η εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανταπόκριση μιας κοινωνίας στα κριτήρια του κοινωνικού κράτους. Με την αναβίωση των οικουμενικών σκοπών που παρατηρείται μπορούν να επιτευχθούν οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας, που αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών και που προβλέπει την επίτευξη των εξής επιμέρους στόχων:
· Μείωση του ποσοστού των ανθρώπων που διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας κατά 50% μεταξύ 1990 και 2015.
· Εγγραφή όλων των παιδιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως το 2015.
· Εξάλειψη των βάσει φύλου διακρίσεων σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως το 2005.
· Μείωση της βρεφικής και της παιδικής θνησιμότητας κατά 2/3 και των θανάτων γυναικών στη γέννα κατά 3/4 μεταξύ 1990 και 2015.
· Παροχή πρόσβασης σε όλους/ες όσους/ες χρειάζονται υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας ως το 2015.
O συγγραφέας, έχοντας την θεωρητική και πολιτική θεώρηση που ανάγεται στην μαρξιστική θεωρία προβαίνει σε μια ολοκληρωμένη ιστορική καταγραφή του κράτους πρόνοιας. Όμως, η προσέγγισή του είναι αντίθετη από αυτή των (Νέων) Εργατικών της Βρετανίας όσον αφορά την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η κοινωνική πολιτική. Ενώ οι Νέοι Εργατικοί υποστηρίζουν την κατεύθυνση από την πρόνοια στην εργασία (from welfare to workfare), o Γκαφ αντιπαραθέτει την κατεύθυνση από την πρόνοια στην ευτυχία/ευημερία (from welfare to well-being). Αυτό αντανακλά σε ένα βαθμό το νέο ενδιαφέρον και τον νέο λόγο περί ευτυχία, ευ-ζην και ευημερίας που βασίζεται σε ηδονιστικές, ευδαιμονιστικές ιδέες για την ανθρώπινη ευζωία.
Οι βασικές ανθρώπινες ανάγκες είναι οικουμενικές αλλά τα μέσα ικανοποίησής τους είναι χωροχρονικά περιορισμένα και συγκεκριμένα. Οι ανάγκες, σήμερα, απειλούνται τόσο από την απόρριψη της ανθρώπινης οικουμενικότητας εν ονόματι των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων όσο και από την αυθαίρετη επιβολή αδιαφοροποίητων (one size fits all) πολιτικών από τους παγκόσμιους οργανισμούς που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες τοπικές πραγματικότητες. Στον σημερινό χαοτικό κόσμο οι βασικές αξίες και ανάγκες είναι σχετικές και τοπικές αλλά τα μέσα και οι πολιτικές είναι παγκόσμιες και οικουμενικές. Όσον αφορά τα θεσμικά μέσα, πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι:
· Οι αδιαφοροποίητες πολιτικές δεν φέρνουν αποτελέσματα.
· Σπάνια μπορούν οι κοινωνικές πολιτικές να μεταφερθούν με επιτυχία.
· Οι κοινωνικές πολιτικές πρέπει να διαμορφώνονται στο τοπικό επίπεδο και να προσαρμόζονται στα εθνικά καθεστώτα πρόνοιας.
· Τοποθετούν τη βοήθεια και τις κοινωνικές πολιτικές στο ευρύτερο προνοιακό δείγμα.
· Μελετούν τους τοπικούς στόχους και τις ατομικές ικανοποιήσεις και δυσαρέσκειες των ανθρώπων.
· Μελετούν το ρόλο των σχέσεων στον καθορισμό της πρότασης σ’ αυτό το προνοιακό μίγμα.
· Μπορούν να αρχίσουν να προβλέπουν τις αθέλητες συνέπειες των από πάνω προς τα κάτω πολιτικών πρωτοβουλιών.
Είναι διατηρήσιμο το κράτος πρόνοιας; Στο μεταξύ το μοντέλο «ανάπτυξη και πρόνοια» του Βορρά αντιμετωπίζει προβλήματα και πρέπει να προσαρμοστεί. Μπορεί να διατηρηθεί; Η κλιματική αλλαγή και τα λοιπά διλήμματα της βιωσιμότητας εγείρουν νέα ερωτήματα σχετικά με την οικονομική πολιτική. Στο παρελθόν η ποσοτική ανάπτυξη γινόταν ευρέως αντιληπτή ως ένα μέσο με το οποίο όλοι κερδίζουν (win-win) για την επίτευξη άλλων στόχων ενώ τώρα μάλλον τους απειλεί αυτούς τους στόχους. Αν, όμως, διαχωρίσουμε τους στόχους από τα μέσα, δεν θα μπορεί να απαντηθεί το ερώτημα σωστά.
Ο Γκαφ στην μελέτη του για το χωρισμό των καθεστώτων προνοίας διαιρεί τον πλανήτη σε ορισμένες ζώνες.
Στην πρώτη ζώνη τοποθετεί τα κράτη πρώτο-πρόνοιας (καθεστώς Α) που στο διάστημα της έρευνας, μεταξύ 1990 και 2000, αποδείχθηκαν πολύ σταθερά. Aυτά είναι παρόμοια με αυτά των δυτικών κρατών πρόνοιας.
Ση ζώνη των καθεστώτων άτυπης κοινωνικής ασφάλειας (καθεστώς B). Χαρακτηριστικά στοιχεία αυτών των καθεστώτων είναι οι μέτριες προνοιακές παροχές και οι χαμηλές κρατικές δαπάνες (κυρίως στην κοινωνική ασφάλιση). Η ασφάλεια και η φτώχεια μετριάζονται από άτυπους εγχώριους μη κρατικούς μηχανισμούς. Αυτά τα καθεστώτα συνέχισαν να αναπαράγονται ως το 2000 έχοντας, όμως, υποστεί κάποια φθορά λόγω, α) της αυξανόμενης σπουδαιότητας των εμβασμάτων ως πηγών άτυπης κοινωνικής ασφάλειας και, β) της μείωσης του προσδόκιμου ορίου ζωής λόγω της επιδημίας του ιού του συνδρόμου επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (AIDS) σε χώρες όπως η Νότια Αφρική, η Μποτσουάνα και η Ζιμπάμπουε.
Στη ζώνη των καθεστώτων «αναλφάβητης ανασφάλειας» (καθεστώς G). Σε αυτήν ο μισός νεανικός πληθυσμός είναι αναλφάβητος και μόνο μία γυναίκα εγγράφεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το 1990 διαιρούνταν σε δύο περιοχές, την Ινδική υποήπειρο (συμπεριλαμβανομένης της Ακτής του Ελεφαντοστού) και στις λοιπές κεντροαφρικανικές χώρες, σημειώθηκε βελτίωση στο προσδόκιμο όριο επιβίωσης στην Ινδία και παρέμεινε στάσιμο στις άλλες. Παρ’ όλα αυτά τα ποσοστά αναλφαβητισμού στη νεολαία παραμένουν υψηλά
Στη ζώνη των καθεστώτων «νοσηρότητας ανασφάλειας» (καθεστώτα F) όπου το ελάχιστο προσδόκιμο όριο ζωής είναι πολύ χαμηλό λόγω της πανδημίας του AIDS. Τα καθεστώτα αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν αλλά διαφοροποιούνται ανάλογα με τα ποσοστά εκπαίδευσης και αλφαβητισμού. Όπως και τα καθεστώτα G έτσι και ετούτα έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα δημόσιας ασφάλειας και στηρίζονται περισσότερο σε εξωτερικές ροές βοήθειας και εμβασμάτων.
Όλα αυτά τα καθεστώτα και οι ποικιλίες τους δεν ακολουθούν μια γραμμική σειρά κατάταξης αλλά τείνουν να σχηματίζουν συστάδες καθεστώτων. Αυτό σημαίνει ότι η εξουσία, η δημοκρατία ή το κράτος πρόνοιας δεν είναι άμεσα συσχετιζόμενα και σχεσιακά δομημένα φαινόμενα. Οι ιστορικές ρίζες του κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη απλώνονται βαθιά μέσα στους αιώνες. Κατά τα χρόνια του Μεσαίωνα, λόγω του χαμηλού εισοδήματος οι περισσότεροι κάτοικοι δεν είχαν τα αναγκαία χρήματα για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους (φαγητό, ένδυση, στέγαση), πόσο μάλλον την ιατρική περίθαλψη και την εκπαίδευση. Έτσι, από τις πόλεις-κράτη της Ιταλίας και την Φλάνδρα άρχισε η αργόσυρτη οικοδόμηση προνοιακών θεσμών, όπως η δημόσια μισθοδότηση ιατρών, δασκάλων και χειρουργών για τους φτωχούς (Μιλάνο 1288, Βενετία 1324, 1630 Φλωρεντία και Πίζα κ.α.). Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία σημαντικό ρόλο στην ανάληψη της ευθύνης για τη δημόσια περίθαλψη φτωχών ασθενών πρωτοξεκίνησε από την εκκλησία με τη Σύνοδο της Καρθαγένης (398 μ.Χ.) που δημιούργησε ξενώνες-άσυλα. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τις πρώτες του 20ού, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι βασικοί κρατικοί θεσμοί ασφάλισης και πρόνοιας, όπως τα συστήματα ασφάλισης κατά των επαγγελματικών ατυχημάτων, η (περιορισμένη) ασφάλιση γήρατος και ασθενείας, ενώ κατά τα μεταπολεμικά χρόνια καλύφθηκαν νέοι κίνδυνοι, όπως αυτός της ανεργίας και επεκτάθηκε η κάλυψη των κινδύνων σε πολύ μεγαλύτερους πληθυσμούς και σε περισσότερες χώρες. Μετά το τέλος του Β΄ΠΠ όλες σχεδόν οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες είχαν ισχυρά συστήματα και προγράμματα κάλυψης των αναγκών της ασφάλισης κατά επαγγελματικών ατυχημάτων, ανεργίας, γήρατος και ασθενείας. Η «χρυσή εποχή» του κράτους πρόνοιας άρχιζε.
Σύμφωνα με τον G. Esping-Andersen υπάρχουν τέσσερις συστάδες καθεστώτων πρόνοιας στην Ευρώπη που διαμορφώθηκαν σε διαφορετικό χρόνο το καθένα. Η Σκανδιναβική με το σοσιαλδημοκρατικό κράτος πρόνοιας, η συντηρητική που αντιστοιχεί στην ηπειρωτική Ευρώπη, η φιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατική (Η.Β.) και η Νοτιοευρωπαϊκή. Στο σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο, κυρίαρχη έννοια είναι αυτή της «κοινωνικής ιδιότητας του πολίτη» (social citizenship). Πρόκειται, δηλαδή, για μια οικουμενιστική προσέγγιση που αφορά σε ένα κράτος χρηματοδοτούμενο από τη φορολογία, βασίζεται στην προϋπόθεση της μόνιμης κατοικίας στη συγκεκριμένη χώρα, και προσφέρει υψηλά επίπεδα παροχών με από τα πάνω προς τα κάτω σχήματα που διατηρούν μια ορισμένη διαφοροποίηση. Συνεπώς, αυτό το σύστημα, λόγω της δαπανηρότητάς του, προϋποθέτει υψηλά επίπεδα απασχόλησης και φορολόγησης.
Το συντηρητικό καθεστώς προσφέρει ένα μεγάλο εύρος βάσει νόμου παροχών, στηριζόμενο στην κοινωνική ασφάλιση ως κύριο τρόπο οργάνωσης και παροχής υπηρεσιών, με επαγγελματικά διαφοροποιημένες υπηρεσίες που προσφέρονται από «παρα-κρατικά» ιδρύματα. Υπάρχει, επίσης, ένα σύνολο συμπληρωματικών παροχών σε άτομα που έχουν αποδεδειγμένα χαμηλά εισοδήματα (means tested benefits) ή που βρίσκονται εκτός ασφαλιστικού συστήματος.
Το φιλελεύθερο σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς του Η.Κ. αποτελεί μίγμα φιλελεύθερων και σοσιαλδημοκρατικών αντιλήψεων. Οι δεύτερες κυριάρχησαν μετά το 1960. Τα δικαιώματα στις βάσει νόμου παροχές είναι αδύναμα. Η χρηματοδότηση του συστήματος αποτελεί μίγμα εισφορών και φορολόγησης. Μόνο οι παροχές υγείας μέσω του ΕΣΥ είναι οικουμενικές/καθολικές. Οι υπόλοιπες παροχές υπόκεινται σε έλεγχο οικονομικής κατάστασης του αιτούντος (means tested). Επίσης, η διαφοροποίηση βάσει επαγγέλματος και κοινωνικής θέσης (status) είναι μικρή. Υπάρχει εκτεταμένη ιδιωτική επιχειρηματικότητα στον τομέα παράλληλα με τον συγκεντρωτικό κρατικό τομέα.
Το νοτιοευρωπαϊκό μοντέλο αποτελεί λιγότερο αναπτυγμένο ομοίωμα του συντηρητικού καθεστώτος. Υπάρχουν, όμως, ορισμένες διακριτές διαφορές, οι οποίες ενθαρρύνουν τις ξεχωριστές κατηγοριοποιήσεις. Κατά πρώτον, υπάρχει χαμηλό επίπεδο κάλυψης του πληθυσμού, με ελάχιστη ή καθόλου κάλυψη αυτών που βρίσκονται εκτός πλαισίου. Κατά δεύτερον, η διαφοροποίηση των παροχών είναι πολύ έντονη και πολύ πιο άνιση σε σχέση με την μισθολογική κατάσταση των διαφορετικών επαγγελμάτων, δημιουργώντας, έτσι, προνομιούχες ομάδες. Τρίτον, η έντονη ασυμμετρία των συνταξιοδοτικών δαπανών συμβαδίζει με λιγότερο αναπτυγμένα συστήματα επιδομάτων ανεργίας και ανεπαρκή οικουμενικά/καθολικά εθνικά συστήματα υγείας. Τέταρτον, η διοίκηση των «παρα-κρατικών» οργανισμών είναι αδιαφανής και σε ορισμένες περιπτώσεις μέσω της φορολογίας υπάρχει σημαντική επιδότηση ειδικών κατηγοριών με πελατειακό τρόπο.
Όμως, οι καιροί αλλάζουν και το 1979 είναι μακριά. Το 2008, ο κόσμος είναι πλέον διαφορετικός και αγνώριστος. Έχει μεταβληθεί η πραγματικότητα, έχει αλλάξει το πνευματικό περιβάλλον, ακόμη και οι ιδέες του Γκαφ, ο οποίος καταγράφει τις παρακάτω αλλαγές:
1. το κράτος πρόνοιας συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη θετικών και αρνητικών χαρακτηριστικών σε μια όλο και πιο αντιφατική ενότητα
2. οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες απαιτούν αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούν να αντέξουν ένα αυξανόμενο βαθμό κρατικής παρέμβασης στα πεδία της πρόνοιας
Η φύση και το εύρος της κοινωνικής πολιτικής επηρεάζεται και κινητοποιείται από δύο πρωταρχικές καταστάσεις:
Α) τα απρόβλεπτα αποτελέσματα της κοινωνικής πολιτικής της δυναμικής ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων υπό την καπιταλιστική μορφή της οικονομίας
Β) την ταξική πάλη
Για να απαντηθεί σωστά το ερώτημα του αν είναι δυνατό ένα μέλλον του κοινωνικού κράτους πρόνοιας, πρέπει να συνδυαστούν οι παραπάνω θέσεις στο πλαίσιο της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι τα κράτη πρόνοιας είναι αναπόφευκτα άτσαλες και ασαφείς διευθετήσεις που ενσωματώνουν συγκρουόμενα συστήματα αξιών.
Η αντιφατική επίδραση του κράτους πρόνοιας καταγράφεται ως εξής:
1. οι κρατικές δαπάνες πρέπει να αυξάνονται για να ισορροπεί το κράτος πρόνοιας
2. η επίδραση του κοινωνικού μισθού είναι αντιφατική καθώς από τη μια ενισχύει τη ζήτηση αλλά από την άλλη αυξάνει το κόστος.
Θα μπορούσε, όμως, στο πλαίσιο του καπιταλισμού, αυτή η υπερβάλλουσα δαπάνη για την ύπαρξη των δημοσίων προνοιακών καθεστώτων να περάσει από τα κέρδη στο μισθό, δηλαδή από το κεφάλαιο στην εργασία; Αυτό το ερώτημα απάντησαν ο νεοφιλελευθερισμός και ο κορπορατισμός ως διακριτές καπιταλιστικές στρατηγικές.
Η «Πολιτική Οικονομία του Κοινωνικού Κράτους» προσπάθησε να σχετίσει τις δομές και τη δράση στην εξήγηση των ιστορικών διαδικασιών. Για τις δύο αυτές οπτικές γωνίες υπάρχουν σήμερα διάδοχες θεωρίες που έχουν τη δική τους βάση.
1. Οι θεωρίες περί οικονομικής παγκοσμιοποίησης που διατηρούν την συστημική και δομική οπτική γωνία.
2. Οι θεωρίες περί νέας θεσμικής προσέγγισης και προνοιακού καθεστώτος αναζωογόνησαν τη άποψη των σύνθετων κοινωνικών σχηματισμών και της σύγκρουσης συμφερόντων.
Κατά τον Γκαφ, αυτό που κάνει τη μαρξιστική θεωρία να ξεχωρίζει είναι η θέση ότι όποιος κι αν είναι ο κάτοχος των θέσεων του κράτους περιορίζεται από τις επιταγές της διαδικασίας της κεφαλαιακής συσσώρευσης. Αυτή η έμφαση στη δομική εξουσία σε σχέση με την δύναμη της δράσης χαρακτηρίζει πολλές από τις κυρίαρχες ιδέες περί οικονομικής παγκοσμιοποίησης, όπως υποστηρίζει ο Meghnad Desai.
Το καινούργιο στοιχείο που προσθέτει η δομική προσέγγιση είναι αυτή ακριβώς η ενίσχυση της δύναμης του κεφαλαίου στο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό και η μείωση των δυνάμεων των λαϊκών στρωμάτων που βλέπουν τις ανάγκες τους να πέφτουν σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τις ανάγκες της κεφαλαιακής συσσώρευσης και της κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Η αντιφατικότητα, όμως, του κράτους πρόνοιας εκφράζεται με την ανάμικτη υποστήριξη της παγκοσμιοποίησης μέσω των εγχώριων και διεθνών θεσμών, των συμφερόντων και των ιδεών. Η «νέα θεσμική προσέγγιση» τονίζει ότι υπάρχουν ανθεκτικά συστήματα καθιερωμένων και κυριάρχων κανόνων που δομούν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Οι θεσμοί λειτουργούν μέσω της ενσωμάτωσης των κανόνων σε κοινά συστήματα σκέψης και καθημερινής συμπεριφοράς που ουσιαστικά δημιουργούν περιορισμούς και κίνητρα δράσης με συγκεκριμένους τρόπους. Διαμορφώνουν και αλλάζουν βλέψεις, φιλοδοξίες, προσδοκίες και προτιμήσεις. Είναι ταυτόχρονα δομές και υποκειμενικές αφετηρίες ανθρώπινης δράσης.
Κατά τον Γκαφ, χρειάζεται μια νέα θεωρητική σύνθεση που να συνδυάζει στοιχεία των παραπάνω προσεγγίσεων.
¨ Πρώτον, για να τοποθετούμε τους θεσμούς και τους δρώντες στο πλαίσιο των δομών του παγκοσμιούμενου καπιταλισμού.
¨ Δεύτερον, για την αναγνώριση της σύγκλισης αλλά και της ύπαρξης εθνικών διαφορών των μορφών καπιταλισμού που έχουν ιστορική προέλευση.
¨ Τρίτον, για να βλέπουμε στις κοινές τάσεις στις κοινωνικές πολιτικές αλλά και τις ανθεκτικές διαφορές των προνοιακών καθεστώτων.
Το πολύ σημαντικό ερώτημα που θέτει ο συγγραφέας είναι αν σήμερα πρέπει να οδηγηθούμε ταχέως στον αποχαιρετισμό της Πολιτικής Οικονομίας, όπως κάποτε μας έσπρωχναν να πούμε Αντίο στο Προλεταριάτο; Μετά το 1990 ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη που έχει τη μορφή ενός «τρίτου κύματος ιστορικής κοινωνιολογίας» που απειλεί ως τσουνάμι να σαρώσει τα προηγούμενα στο πέρασμά του. To κύμα αυτό αντικαθιστά τα δύο προηγούμενα: το πρώτο, αυτό της δομολειτουργικής προσέγγισης και της εκσυγχρονιστικής θεωρίας που θεωρείται βεμπεριανής προέλευσης αλλά και τους αντιρρησίες προς αυτές (π.χ. Barrington Moore, Reinhardt Bendix, Shmuel Eisenstadt, Neil Smelser, πρώιμος Charles
Tilly) καθώς και το δεύτερο, ως επί το πλείστον, μαρξιστικό κύμα των στοχαστών που επέμεναν στις ιδιαιτερότητες της ταξικής και κοινωνικής πάλης απέναντι στις λογικές της αυτόματης εκδίπλωσης της ιστορίας. Αντιθέτως, το τρίτο δίνει έμφαση στις κυριαρχούμενες (subaltern) ομάδες, τις μικρο-διαδικασίες της εξουσίας στην καθημερινή ζωή, στη θρησκεία, στα συναισθήματα, τη βία και τη συνήθεια. Αντί της συγκριτικής έρευνας βασισμένης σε ανεξάρτητες περιπτώσεις εκθειάζει την έρευνα των διαδικασιών σε πραγματικό ιστορικό χρόνο.
Δεν είναι, όμως, για πέταμα η πολιτική οικονομία και η διορατικότητά της, ισχυρίζεται ο Γκαφ. Όταν το κεφάλαιο γενικά και συνολικά αναπτύσσει και συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου οικονομικές εξουσίες και δύναμη σε τεράστιες περιοχές του πλανήτη, όταν ορισμένα έθνη-κράτη ασκούν άνευ προηγουμένου διοικητική και στρατιωτική εξουσία, όταν νέοι παγκόσμιοι θεσμοί δημιουργούνται για τη διαχείριση και προσαρμογή των διαδικασιών της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, όποια θεωρία παραγνωρίζει τον καπιταλισμό και τις κοινωνικές τάξεις και επεκταθεί στην κοινωνική πολιτική, τότε είναι σαν να παραδίδεται αμαχητί η υπόθεση των μεγάλων ζητημάτων της ανισότητας, της φτώχειας, του ελέγχου και της αυτονομίας, των αναγκών και των επιθυμιών.
Θανάσης Τσακίρης
Ο Ίαν Γκαφ είναι καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ του Ηνωμένου Βασιλείου. Ασχολείται με την κοινωνική πολιτική στις χώρες του ΟΟΣΑ και στις αναπτυσσόμενες χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προτού προχωρήσουμε στην παρουσίαση των απόψεων του Ίαν Γκαφ θα πρέπει να θυμίσουμε ορισμένες βασικές έννοιες για την καλύτερη παρακολούθηση της συζήτησης.
H πρώτη έννοια είναι αυτή του «κράτους πρόνοιας» ή «κοινωνικού κράτους». Κράτος πρόνοιας είναι ένας σύνθετος πολιτικο-κοινωνικός σχηματισμός που αποσκοπεί στην ανακατανομή ενός διευρυνόμενου συνόλου υλικών και πολιτιστικού χαρακτήρα αγαθών και την παροχή τους σε ομάδες του πληθυσμού μιας κοινωνίας ή και στο σύνολό του. Η διαδικασία αυτή αποτελεί σειρά παρεμβάσεων του κοινωνικού κράτους με την οικονομική και κοινωνική πολιτική. Σύμφωνα με τον προσδιορισμό του βρετανού ιστορικού Asa Briggs η κυβέρνηση του κράτους πρόνοιας παρεμβαίνει και διορθώνει ορισμένες από τις κοινωνικές επιπτώσεις της λειτουργίας της καπιταλιστικής οικονομίας: «Πρώτον, με το να εγγυάται στα άτομα και τις οικογένειες ένα ελάχιστο εισόδημα ανεξάρτητα από την αγοραία αξία της εργασίας τους ή την περιουσία τους˙ δεύτερον, με το να μειώνει το βαθμό ανασφάλειας καθιστώντας ικανά τα άτομα και τις οικογένειες ώστε να αντιμετωπίζουν ορισμένες έκτακτες κοινωνικές ανάγκες (π.χ. ασθένεια, γήρας και ανεργία) που αλλιώς θα κατέληγαν σε ατομικές και οικογενειακές κρίσεις˙ και, τρίτον, με το να διασφαλίζει ότι σε όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από κοινωνική θέση ή τάξη θα παρέχονται τα υψηλότερα ποιοτικά επίπεδα ορισμένων συμφωνημένων κοινωνικών υπηρεσιών .» Η «κοινωνική πολιτική» (social policy) αφορά τις κατευθύνσεις για τη δημιουργία, τη διατήρηση ή την αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης που προάγουν την ανθρώπινη ευημερία. Επομένως, η «κοινωνική πολιτική» είναι μέρος της «δημόσιας πολιτικής» που έχει να κάνει με τα κοινωνικά ζητήματα. Ως «δημόσια πολιτική» (public policy) εννοούμε την «πολιτική του κράτους» με την έννοια της διαδικασίας εκπόνησης και εφαρμογής προγραμμάτων δημόσιας δράσης των πολιτικο-διοικητικών μηχανισμών που συντονίζονται κανονικά γύρω από δεδηλωμένους στόχους. Η κοινωνική πολιτική αποσκοπεί στη βελτίωση της ανθρώπινης πρόνοιας/ευημερίας και την ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών εκπαίδευσης, υγείας, στέγασης και κοινωνικής ασφάλειας. Στο χώρο των κοινωνικών επιστημών, η κοινωνική πολιτική ως κλάδος αφορά τη μελέτη του κράτους πρόνοιας» και το εύρος της κλίμακας της ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών. Η οικονομική πολιτική, από την άλλη, είναι σημαντικός παράγοντας της ανάπτυξης του κοινωνικού κράτους πρόνοιας.
Στις ημέρες μας η κοινωνική πολιτική συμπεριλαμβάνει, εκτός των προαναφερθέντων τα παρακάτω ζητήματα:
¨ Αμβλώσεις – ρύθμιση των πρακτικών της
¨ Ευθανασία – νομική θέση της
¨ Γάμος, διαζύγιο και υιοθεσία
¨ Φτώχεια, ευημερία, έλλειψη στέγης και άστεγοι
¨ Ψυχότροπες ουσίες και άλλα φάρμακα για ψυχαγωγική χρήση – νομική θέση
¨ Πορνεία – νομική θέση
Σε γενικές γραμμές, η κοινωνική πολιτική μπορεί να επηρεάζεται από τη θρησκεία και τα πιστεύω πολιτικών προσώπων και ομάδων. Στην κλίμακα δεξιάς – αριστεράς συναντάμε μια υποκλίμακα πολιτικού συντηρητισμού και πολιτικού φιλελευθερισμού. Στο ένα άκρο της κλίμακας, ο συντηρητισμός προκρίνει τις αξίες της παραδοσιακής προσέγγισης που ευνοεί την ατομική πρωτοβουλία και την ιδιωτική επιχειρηματικότητα στην κοινωνική πολιτική. Στο άλλο άκρο βρίσκεται ο πολιτικός φιλελευθερισμός (σύμφωνα με την αμερικανική ορολογία) ή ριζοσπαστισμός (σοσιαλδημοκρατία, κομμουνισμός, αναρχισμός) που ευνοεί την καθιέρωση και εγγύηση ίσων δικαιωμάτων και κοινωνικών παροχών σε όλους τους ανθρώπους (ή, έστω, μόνο στους πολίτες) ενώ διαφορές υφίστανται όσον αφορά το βαθμό εγγύησης και υποστήριξης αυτών των δικαιωμάτων από το κράτος.
Στην Ευρώπη και στον Καναδά, η κοινωνική πολιτική αναφέρεται συνήθως στις πολιτικές που επηρεάζουν τις κοινωνικές συνθήκες υπό τις οποίες ζουν οι άνθρωποι, δηλαδή:
¨ Στην ασφάλεια υγείας
¨ Στην ασφάλεια από ατυχήματα
¨ Στην ασφάλεια απέναντι στην ανεργία
¨ Στην ασφάλεια της σύνταξης
¨ Στη ρύθμιση της εργασίας
¨ Στην εκπαίδευση
Επομένως, η κοινωνική πολιτική, ασχολείται με τα λεγόμενα «επικίνδυνα» προβλήματα, σύμφωνα με τους Rittle και Webber, που τα χαρακτηριστικά τους είναι τα εξής:
1. Δεν υπάρχει οριστική διαμόρφωση ενός τέτοιου προβλήματος...
2. Δεν έχουν μηχανισμό απόφασης για το κατά πόσο πρέπει να συνεχιστεί ή να τερματιστεί μια διαδικασία στη βάση της παρούσας κατάστασης και των παρελθόντων συμβάντων και που σχεδόν πάντοτε θα οδηγεί σε μια απόφαση διακοπής σε κάποια φάση (stopping rule).
3. Οι λύσεις τους δεν έχουν την έννοια του αληθούς-ή-ψευδούς αλά το καλύτερου-ή-χειρότερου.
4. Δεν υπάρχει άμεση ούτε τελική δοκιμασία μιας λύσης τέτοιου προβλήματος.
5. Κάθε λύση σε ένα τέτοιο πρόβλημα είναι λύση «μια κι έξω» (one-shot function), επειδή δεν υπάρχει ευκαιρία μάθησης με βάση τη λογική «δοκιμή-και-λάθος», κάθε απόπειρα είναι πολύ σημαντική.
6. Δεν έχουν ένα μετρήσιμο (ή ένα εξαντλητικά περιγραφόμενο) σύνολο πιθανών λύσεων, ούτε υπάρχει ένα σαφώς περιγραφόμενο σύνολο επιτρεπτών λειτουργιών που να μπορεί ενσωματωθεί στο σχέδιο.
7. Κάθε τέτοιο πρόβλημα είναι ουσιαστικά μοναδικό.
8. Κάθε τέτοιο πρόβλημα μπορεί να θεωρηθεί σύμπτωμα άλλου προβλήματος.
9. Η ύπαρξη αισθητής διαφοράς ή αντίφασης που απεικονίζει ένα τέτοιο πρόβλημα μπορεί να εξηγηθεί ποικιλοτρόπως. Η επιλογή της εξήγησης καθορίζει τη φύση της λύσης του προβλήματος.
10. Ο σχεδιαστής δεν έχει δικαίωμα να κάνει λάθος (οι σχεδιαστές είναι υπεύθυνοι για τις συνέπειες των ενεργειών που προκαλούν).
Η βασική ιδέα του Ian Gough στηρίζεται στην έννοια των «κοινωνικών αναγκών» και των «μέσων ικανοποίησης» των αναγκών (satisfiers). Κοινή ανάγκη του κεφαλαίου είναι η κερδοφορία αλλά οι θεσμικές δομές και οι σχεδιασμοί των πολιτικών (policies), δηλαδή τα συγκεκριμένα μέσα που συνεισφέρουν στην ικανοποίηση αυτής της ανάγκης ενδεχομένως διαφέρουν και όντως ποικίλουν σε τέτοιο βαθμό ώστε να αναπτύσσονται διαφορετικές μορφές καπιταλισμού που στηρίζονται σε διαφορετικά ηθικά θεμέλια και επιφέρουν διαφορετικά προνοιακά αποτελέσματα. Ο Γκαφ δίνει ιδιαίτερη και περισσότερη έμφαση στις εθνικές ποικιλίες καπιταλισμών αντανακλώντας έτσι την πραγματικότητα, ότι, δηλαδή, η ιδιοκτησία, οι αγορές και οι επιχειρήσεις είναι ριζωμένες στις ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις. Επιπλέον, τονίζει ότι η αυξανόμενη δομική ισχύς του κεφαλαίου αυξάνεται σε διεθνικό επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 με κύριες προωθητικές μηχανές τις θεωρητικές προσεγγίσεις του νεοφιλελευθερισμού και του νεοσυντηρητισμού που είναι εχθρικές απέναντι στις πολιτικές των κοινωνικών δαπανών, αδιάφορες ως προς την κοινωνική ανισότητα και αδικία και εκφράζουν σκεπτικισμό συνολικά απέναντι στο «δημόσιο πεδίο» όσον αφορά την κοινωνική πολιτική.
Ας δούμε τώρα την βασική εργασία του Ίαν Γκαφ για την «πολιτική οικονομία του κοινωνικού κράτους. Στο βιβλίο αυτό ο Ι. Γκαφ αναλύει την αλληλεξάρτηση των πολιτικών του κοινωνικού κράτους και του καπιταλιστικού συστήματος. Δείχνει ότι η ανάπτυξη του κοινωνικό κράτος αντανακλά τη μεταβαλλόμενη φύση της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. Από τη μια θέτει νέους οικονομικούς και πολιτικούς φραγμούς στο σύστημα και από την άλλη απειλεί την καπιταλιστική συσσώρευση και τις πολιτικές ελευθερίες.
Στην ειδική εισαγωγή του στην ελληνική έκδοση, ο Ι. Γκαφ επισημαίνει -και ορθώς κατά τη γνώμη μου- ότι, στο βαθμό που όλα τα κοινωνικο-οικονομικά και τα πολιτικά δεδομένα έχουν μεταβληθεί στη διάρκεια της τριακονταετίας από την πρώτη βρετανική έκδοση του βιβλίου, έχουν αλλάξει μαζί με το γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο και οι δικές του απόψεις και ιδέες. Σύμφωνα με την πρώτη έκδοση δύο ήταν οι βασικές θέσεις του Ι. Γκαφ. Πρώτον, ότι το κοινωνικό κράτος εκφράζει θετικά και αρνητικά γνωρίσματα στο εσωτερικό μιας αντιφατικής ενότητας. Δεύτερον, ότι η επέκταση των κοινωνικών κρατών του δυτικού καπιταλισμού είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας επιπλέον αντίφασης, μεταξύ της απαίτησης του συστήματος για ολοένα και εντονότερη κρατική παρέμβαση από τη μια και της έλλειψης πραγματικών δυνατοτήτων ανταπόκρισης στις αυξανόμενες αυτές απαιτήσεις από την άλλη. Η πρόταση του συγγραφέα ήταν να μεταφερθεί το κόστος που προκύπτει από τις επιπρόσθετες υπηρεσίες πρόνοιας από την Εργασία στο Κεφάλαιο –και πάλι ορθώς κατά τη γνώμη μου.
Τι άλλαξε, λοιπόν, στο μεταξύ; Χωρίς να απομακρύνεται από το δομικό μαρξισμό και την ανάλυση της πολιτικής οικονομία του καπιταλισμού της εποχής της «παγκοσμιοποίησης», ο Ίαν Γκαφ θεωρεί ότι πρέπει να συσχετίζονται οι δομές και οι δράσεις κατά την εξήγηση ιστορικών διαδικασιών, δηλαδή να μην μένουμε μόνο στην ανάλυση των δομών των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών αλλά να προχωράμε στην ανάλυση των κοινωνικών δρώντων που είναι οι κοινωνικές τάξεις. Επιλέγοντας για το σκοπό αυτό μεταξύ των πιο σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης στα πλαίσια της νέας θεσμικής προσέγγισης, προκρίνει την «ιστορική-θεσμική προσέγγιση.» Επισημαίνει ότι αν η σημερινή κυρίαρχη τάση, που δίνει βάρος στην ανάδειξη σε πρώτο πλάνο των αδιόρατων μηχανισμών εξουσίας στην καθημερινή ζωή, των πολιτισμικών διαδικασιών, της θρησκείας, του συναισθήματος, της βίας και των συνηθειών και που παραγνωρίζει τον καπιταλισμό και τις κοινωνικές τάξεις, επεκταθεί στην κοινωνική πολιτική, τότε είναι σαν να παραδίδεται αμαχητί η υπόθεση των μεγάλων ζητημάτων της ανισότητας, της φτώχειας, του ελέγχου και της αυτονομίας, των αναγκών και των επιθυμιών.”
Η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών και η διεύρυνση των ικανοτήτων των ανθρώπων είναι η εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την ανταπόκριση μιας κοινωνίας στα κριτήρια του κοινωνικού κράτους. Με την αναβίωση των οικουμενικών σκοπών που παρατηρείται μπορούν να επιτευχθούν οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας, που αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών και που προβλέπει την επίτευξη των εξής επιμέρους στόχων:
· Μείωση του ποσοστού των ανθρώπων που διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας κατά 50% μεταξύ 1990 και 2015.
· Εγγραφή όλων των παιδιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως το 2015.
· Εξάλειψη των βάσει φύλου διακρίσεων σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως το 2005.
· Μείωση της βρεφικής και της παιδικής θνησιμότητας κατά 2/3 και των θανάτων γυναικών στη γέννα κατά 3/4 μεταξύ 1990 και 2015.
· Παροχή πρόσβασης σε όλους/ες όσους/ες χρειάζονται υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας ως το 2015.
O συγγραφέας, έχοντας την θεωρητική και πολιτική θεώρηση που ανάγεται στην μαρξιστική θεωρία προβαίνει σε μια ολοκληρωμένη ιστορική καταγραφή του κράτους πρόνοιας. Όμως, η προσέγγισή του είναι αντίθετη από αυτή των (Νέων) Εργατικών της Βρετανίας όσον αφορά την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η κοινωνική πολιτική. Ενώ οι Νέοι Εργατικοί υποστηρίζουν την κατεύθυνση από την πρόνοια στην εργασία (from welfare to workfare), o Γκαφ αντιπαραθέτει την κατεύθυνση από την πρόνοια στην ευτυχία/ευημερία (from welfare to well-being). Αυτό αντανακλά σε ένα βαθμό το νέο ενδιαφέρον και τον νέο λόγο περί ευτυχία, ευ-ζην και ευημερίας που βασίζεται σε ηδονιστικές, ευδαιμονιστικές ιδέες για την ανθρώπινη ευζωία.
Οι βασικές ανθρώπινες ανάγκες είναι οικουμενικές αλλά τα μέσα ικανοποίησής τους είναι χωροχρονικά περιορισμένα και συγκεκριμένα. Οι ανάγκες, σήμερα, απειλούνται τόσο από την απόρριψη της ανθρώπινης οικουμενικότητας εν ονόματι των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων όσο και από την αυθαίρετη επιβολή αδιαφοροποίητων (one size fits all) πολιτικών από τους παγκόσμιους οργανισμούς που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες τοπικές πραγματικότητες. Στον σημερινό χαοτικό κόσμο οι βασικές αξίες και ανάγκες είναι σχετικές και τοπικές αλλά τα μέσα και οι πολιτικές είναι παγκόσμιες και οικουμενικές. Όσον αφορά τα θεσμικά μέσα, πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι:
· Οι αδιαφοροποίητες πολιτικές δεν φέρνουν αποτελέσματα.
· Σπάνια μπορούν οι κοινωνικές πολιτικές να μεταφερθούν με επιτυχία.
· Οι κοινωνικές πολιτικές πρέπει να διαμορφώνονται στο τοπικό επίπεδο και να προσαρμόζονται στα εθνικά καθεστώτα πρόνοιας.
· Τοποθετούν τη βοήθεια και τις κοινωνικές πολιτικές στο ευρύτερο προνοιακό δείγμα.
· Μελετούν τους τοπικούς στόχους και τις ατομικές ικανοποιήσεις και δυσαρέσκειες των ανθρώπων.
· Μελετούν το ρόλο των σχέσεων στον καθορισμό της πρότασης σ’ αυτό το προνοιακό μίγμα.
· Μπορούν να αρχίσουν να προβλέπουν τις αθέλητες συνέπειες των από πάνω προς τα κάτω πολιτικών πρωτοβουλιών.
Είναι διατηρήσιμο το κράτος πρόνοιας; Στο μεταξύ το μοντέλο «ανάπτυξη και πρόνοια» του Βορρά αντιμετωπίζει προβλήματα και πρέπει να προσαρμοστεί. Μπορεί να διατηρηθεί; Η κλιματική αλλαγή και τα λοιπά διλήμματα της βιωσιμότητας εγείρουν νέα ερωτήματα σχετικά με την οικονομική πολιτική. Στο παρελθόν η ποσοτική ανάπτυξη γινόταν ευρέως αντιληπτή ως ένα μέσο με το οποίο όλοι κερδίζουν (win-win) για την επίτευξη άλλων στόχων ενώ τώρα μάλλον τους απειλεί αυτούς τους στόχους. Αν, όμως, διαχωρίσουμε τους στόχους από τα μέσα, δεν θα μπορεί να απαντηθεί το ερώτημα σωστά.
Ο Γκαφ στην μελέτη του για το χωρισμό των καθεστώτων προνοίας διαιρεί τον πλανήτη σε ορισμένες ζώνες.
Στην πρώτη ζώνη τοποθετεί τα κράτη πρώτο-πρόνοιας (καθεστώς Α) που στο διάστημα της έρευνας, μεταξύ 1990 και 2000, αποδείχθηκαν πολύ σταθερά. Aυτά είναι παρόμοια με αυτά των δυτικών κρατών πρόνοιας.
Ση ζώνη των καθεστώτων άτυπης κοινωνικής ασφάλειας (καθεστώς B). Χαρακτηριστικά στοιχεία αυτών των καθεστώτων είναι οι μέτριες προνοιακές παροχές και οι χαμηλές κρατικές δαπάνες (κυρίως στην κοινωνική ασφάλιση). Η ασφάλεια και η φτώχεια μετριάζονται από άτυπους εγχώριους μη κρατικούς μηχανισμούς. Αυτά τα καθεστώτα συνέχισαν να αναπαράγονται ως το 2000 έχοντας, όμως, υποστεί κάποια φθορά λόγω, α) της αυξανόμενης σπουδαιότητας των εμβασμάτων ως πηγών άτυπης κοινωνικής ασφάλειας και, β) της μείωσης του προσδόκιμου ορίου ζωής λόγω της επιδημίας του ιού του συνδρόμου επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (AIDS) σε χώρες όπως η Νότια Αφρική, η Μποτσουάνα και η Ζιμπάμπουε.
Στη ζώνη των καθεστώτων «αναλφάβητης ανασφάλειας» (καθεστώς G). Σε αυτήν ο μισός νεανικός πληθυσμός είναι αναλφάβητος και μόνο μία γυναίκα εγγράφεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το 1990 διαιρούνταν σε δύο περιοχές, την Ινδική υποήπειρο (συμπεριλαμβανομένης της Ακτής του Ελεφαντοστού) και στις λοιπές κεντροαφρικανικές χώρες, σημειώθηκε βελτίωση στο προσδόκιμο όριο επιβίωσης στην Ινδία και παρέμεινε στάσιμο στις άλλες. Παρ’ όλα αυτά τα ποσοστά αναλφαβητισμού στη νεολαία παραμένουν υψηλά
Στη ζώνη των καθεστώτων «νοσηρότητας ανασφάλειας» (καθεστώτα F) όπου το ελάχιστο προσδόκιμο όριο ζωής είναι πολύ χαμηλό λόγω της πανδημίας του AIDS. Τα καθεστώτα αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν αλλά διαφοροποιούνται ανάλογα με τα ποσοστά εκπαίδευσης και αλφαβητισμού. Όπως και τα καθεστώτα G έτσι και ετούτα έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα δημόσιας ασφάλειας και στηρίζονται περισσότερο σε εξωτερικές ροές βοήθειας και εμβασμάτων.
Όλα αυτά τα καθεστώτα και οι ποικιλίες τους δεν ακολουθούν μια γραμμική σειρά κατάταξης αλλά τείνουν να σχηματίζουν συστάδες καθεστώτων. Αυτό σημαίνει ότι η εξουσία, η δημοκρατία ή το κράτος πρόνοιας δεν είναι άμεσα συσχετιζόμενα και σχεσιακά δομημένα φαινόμενα. Οι ιστορικές ρίζες του κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη απλώνονται βαθιά μέσα στους αιώνες. Κατά τα χρόνια του Μεσαίωνα, λόγω του χαμηλού εισοδήματος οι περισσότεροι κάτοικοι δεν είχαν τα αναγκαία χρήματα για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους (φαγητό, ένδυση, στέγαση), πόσο μάλλον την ιατρική περίθαλψη και την εκπαίδευση. Έτσι, από τις πόλεις-κράτη της Ιταλίας και την Φλάνδρα άρχισε η αργόσυρτη οικοδόμηση προνοιακών θεσμών, όπως η δημόσια μισθοδότηση ιατρών, δασκάλων και χειρουργών για τους φτωχούς (Μιλάνο 1288, Βενετία 1324, 1630 Φλωρεντία και Πίζα κ.α.). Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία σημαντικό ρόλο στην ανάληψη της ευθύνης για τη δημόσια περίθαλψη φτωχών ασθενών πρωτοξεκίνησε από την εκκλησία με τη Σύνοδο της Καρθαγένης (398 μ.Χ.) που δημιούργησε ξενώνες-άσυλα. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τις πρώτες του 20ού, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι βασικοί κρατικοί θεσμοί ασφάλισης και πρόνοιας, όπως τα συστήματα ασφάλισης κατά των επαγγελματικών ατυχημάτων, η (περιορισμένη) ασφάλιση γήρατος και ασθενείας, ενώ κατά τα μεταπολεμικά χρόνια καλύφθηκαν νέοι κίνδυνοι, όπως αυτός της ανεργίας και επεκτάθηκε η κάλυψη των κινδύνων σε πολύ μεγαλύτερους πληθυσμούς και σε περισσότερες χώρες. Μετά το τέλος του Β΄ΠΠ όλες σχεδόν οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες είχαν ισχυρά συστήματα και προγράμματα κάλυψης των αναγκών της ασφάλισης κατά επαγγελματικών ατυχημάτων, ανεργίας, γήρατος και ασθενείας. Η «χρυσή εποχή» του κράτους πρόνοιας άρχιζε.
Σύμφωνα με τον G. Esping-Andersen υπάρχουν τέσσερις συστάδες καθεστώτων πρόνοιας στην Ευρώπη που διαμορφώθηκαν σε διαφορετικό χρόνο το καθένα. Η Σκανδιναβική με το σοσιαλδημοκρατικό κράτος πρόνοιας, η συντηρητική που αντιστοιχεί στην ηπειρωτική Ευρώπη, η φιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατική (Η.Β.) και η Νοτιοευρωπαϊκή. Στο σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο, κυρίαρχη έννοια είναι αυτή της «κοινωνικής ιδιότητας του πολίτη» (social citizenship). Πρόκειται, δηλαδή, για μια οικουμενιστική προσέγγιση που αφορά σε ένα κράτος χρηματοδοτούμενο από τη φορολογία, βασίζεται στην προϋπόθεση της μόνιμης κατοικίας στη συγκεκριμένη χώρα, και προσφέρει υψηλά επίπεδα παροχών με από τα πάνω προς τα κάτω σχήματα που διατηρούν μια ορισμένη διαφοροποίηση. Συνεπώς, αυτό το σύστημα, λόγω της δαπανηρότητάς του, προϋποθέτει υψηλά επίπεδα απασχόλησης και φορολόγησης.
Το συντηρητικό καθεστώς προσφέρει ένα μεγάλο εύρος βάσει νόμου παροχών, στηριζόμενο στην κοινωνική ασφάλιση ως κύριο τρόπο οργάνωσης και παροχής υπηρεσιών, με επαγγελματικά διαφοροποιημένες υπηρεσίες που προσφέρονται από «παρα-κρατικά» ιδρύματα. Υπάρχει, επίσης, ένα σύνολο συμπληρωματικών παροχών σε άτομα που έχουν αποδεδειγμένα χαμηλά εισοδήματα (means tested benefits) ή που βρίσκονται εκτός ασφαλιστικού συστήματος.
Το φιλελεύθερο σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς του Η.Κ. αποτελεί μίγμα φιλελεύθερων και σοσιαλδημοκρατικών αντιλήψεων. Οι δεύτερες κυριάρχησαν μετά το 1960. Τα δικαιώματα στις βάσει νόμου παροχές είναι αδύναμα. Η χρηματοδότηση του συστήματος αποτελεί μίγμα εισφορών και φορολόγησης. Μόνο οι παροχές υγείας μέσω του ΕΣΥ είναι οικουμενικές/καθολικές. Οι υπόλοιπες παροχές υπόκεινται σε έλεγχο οικονομικής κατάστασης του αιτούντος (means tested). Επίσης, η διαφοροποίηση βάσει επαγγέλματος και κοινωνικής θέσης (status) είναι μικρή. Υπάρχει εκτεταμένη ιδιωτική επιχειρηματικότητα στον τομέα παράλληλα με τον συγκεντρωτικό κρατικό τομέα.
Το νοτιοευρωπαϊκό μοντέλο αποτελεί λιγότερο αναπτυγμένο ομοίωμα του συντηρητικού καθεστώτος. Υπάρχουν, όμως, ορισμένες διακριτές διαφορές, οι οποίες ενθαρρύνουν τις ξεχωριστές κατηγοριοποιήσεις. Κατά πρώτον, υπάρχει χαμηλό επίπεδο κάλυψης του πληθυσμού, με ελάχιστη ή καθόλου κάλυψη αυτών που βρίσκονται εκτός πλαισίου. Κατά δεύτερον, η διαφοροποίηση των παροχών είναι πολύ έντονη και πολύ πιο άνιση σε σχέση με την μισθολογική κατάσταση των διαφορετικών επαγγελμάτων, δημιουργώντας, έτσι, προνομιούχες ομάδες. Τρίτον, η έντονη ασυμμετρία των συνταξιοδοτικών δαπανών συμβαδίζει με λιγότερο αναπτυγμένα συστήματα επιδομάτων ανεργίας και ανεπαρκή οικουμενικά/καθολικά εθνικά συστήματα υγείας. Τέταρτον, η διοίκηση των «παρα-κρατικών» οργανισμών είναι αδιαφανής και σε ορισμένες περιπτώσεις μέσω της φορολογίας υπάρχει σημαντική επιδότηση ειδικών κατηγοριών με πελατειακό τρόπο.
Όμως, οι καιροί αλλάζουν και το 1979 είναι μακριά. Το 2008, ο κόσμος είναι πλέον διαφορετικός και αγνώριστος. Έχει μεταβληθεί η πραγματικότητα, έχει αλλάξει το πνευματικό περιβάλλον, ακόμη και οι ιδέες του Γκαφ, ο οποίος καταγράφει τις παρακάτω αλλαγές:
1. το κράτος πρόνοιας συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη θετικών και αρνητικών χαρακτηριστικών σε μια όλο και πιο αντιφατική ενότητα
2. οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες απαιτούν αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούν να αντέξουν ένα αυξανόμενο βαθμό κρατικής παρέμβασης στα πεδία της πρόνοιας
Η φύση και το εύρος της κοινωνικής πολιτικής επηρεάζεται και κινητοποιείται από δύο πρωταρχικές καταστάσεις:
Α) τα απρόβλεπτα αποτελέσματα της κοινωνικής πολιτικής της δυναμικής ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων υπό την καπιταλιστική μορφή της οικονομίας
Β) την ταξική πάλη
Για να απαντηθεί σωστά το ερώτημα του αν είναι δυνατό ένα μέλλον του κοινωνικού κράτους πρόνοιας, πρέπει να συνδυαστούν οι παραπάνω θέσεις στο πλαίσιο της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι τα κράτη πρόνοιας είναι αναπόφευκτα άτσαλες και ασαφείς διευθετήσεις που ενσωματώνουν συγκρουόμενα συστήματα αξιών.
Η αντιφατική επίδραση του κράτους πρόνοιας καταγράφεται ως εξής:
1. οι κρατικές δαπάνες πρέπει να αυξάνονται για να ισορροπεί το κράτος πρόνοιας
2. η επίδραση του κοινωνικού μισθού είναι αντιφατική καθώς από τη μια ενισχύει τη ζήτηση αλλά από την άλλη αυξάνει το κόστος.
Θα μπορούσε, όμως, στο πλαίσιο του καπιταλισμού, αυτή η υπερβάλλουσα δαπάνη για την ύπαρξη των δημοσίων προνοιακών καθεστώτων να περάσει από τα κέρδη στο μισθό, δηλαδή από το κεφάλαιο στην εργασία; Αυτό το ερώτημα απάντησαν ο νεοφιλελευθερισμός και ο κορπορατισμός ως διακριτές καπιταλιστικές στρατηγικές.
Η «Πολιτική Οικονομία του Κοινωνικού Κράτους» προσπάθησε να σχετίσει τις δομές και τη δράση στην εξήγηση των ιστορικών διαδικασιών. Για τις δύο αυτές οπτικές γωνίες υπάρχουν σήμερα διάδοχες θεωρίες που έχουν τη δική τους βάση.
1. Οι θεωρίες περί οικονομικής παγκοσμιοποίησης που διατηρούν την συστημική και δομική οπτική γωνία.
2. Οι θεωρίες περί νέας θεσμικής προσέγγισης και προνοιακού καθεστώτος αναζωογόνησαν τη άποψη των σύνθετων κοινωνικών σχηματισμών και της σύγκρουσης συμφερόντων.
Κατά τον Γκαφ, αυτό που κάνει τη μαρξιστική θεωρία να ξεχωρίζει είναι η θέση ότι όποιος κι αν είναι ο κάτοχος των θέσεων του κράτους περιορίζεται από τις επιταγές της διαδικασίας της κεφαλαιακής συσσώρευσης. Αυτή η έμφαση στη δομική εξουσία σε σχέση με την δύναμη της δράσης χαρακτηρίζει πολλές από τις κυρίαρχες ιδέες περί οικονομικής παγκοσμιοποίησης, όπως υποστηρίζει ο Meghnad Desai.
Το καινούργιο στοιχείο που προσθέτει η δομική προσέγγιση είναι αυτή ακριβώς η ενίσχυση της δύναμης του κεφαλαίου στο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό και η μείωση των δυνάμεων των λαϊκών στρωμάτων που βλέπουν τις ανάγκες τους να πέφτουν σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τις ανάγκες της κεφαλαιακής συσσώρευσης και της κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Η αντιφατικότητα, όμως, του κράτους πρόνοιας εκφράζεται με την ανάμικτη υποστήριξη της παγκοσμιοποίησης μέσω των εγχώριων και διεθνών θεσμών, των συμφερόντων και των ιδεών. Η «νέα θεσμική προσέγγιση» τονίζει ότι υπάρχουν ανθεκτικά συστήματα καθιερωμένων και κυριάρχων κανόνων που δομούν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Οι θεσμοί λειτουργούν μέσω της ενσωμάτωσης των κανόνων σε κοινά συστήματα σκέψης και καθημερινής συμπεριφοράς που ουσιαστικά δημιουργούν περιορισμούς και κίνητρα δράσης με συγκεκριμένους τρόπους. Διαμορφώνουν και αλλάζουν βλέψεις, φιλοδοξίες, προσδοκίες και προτιμήσεις. Είναι ταυτόχρονα δομές και υποκειμενικές αφετηρίες ανθρώπινης δράσης.
Κατά τον Γκαφ, χρειάζεται μια νέα θεωρητική σύνθεση που να συνδυάζει στοιχεία των παραπάνω προσεγγίσεων.
¨ Πρώτον, για να τοποθετούμε τους θεσμούς και τους δρώντες στο πλαίσιο των δομών του παγκοσμιούμενου καπιταλισμού.
¨ Δεύτερον, για την αναγνώριση της σύγκλισης αλλά και της ύπαρξης εθνικών διαφορών των μορφών καπιταλισμού που έχουν ιστορική προέλευση.
¨ Τρίτον, για να βλέπουμε στις κοινές τάσεις στις κοινωνικές πολιτικές αλλά και τις ανθεκτικές διαφορές των προνοιακών καθεστώτων.
Το πολύ σημαντικό ερώτημα που θέτει ο συγγραφέας είναι αν σήμερα πρέπει να οδηγηθούμε ταχέως στον αποχαιρετισμό της Πολιτικής Οικονομίας, όπως κάποτε μας έσπρωχναν να πούμε Αντίο στο Προλεταριάτο; Μετά το 1990 ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη που έχει τη μορφή ενός «τρίτου κύματος ιστορικής κοινωνιολογίας» που απειλεί ως τσουνάμι να σαρώσει τα προηγούμενα στο πέρασμά του. To κύμα αυτό αντικαθιστά τα δύο προηγούμενα: το πρώτο, αυτό της δομολειτουργικής προσέγγισης και της εκσυγχρονιστικής θεωρίας που θεωρείται βεμπεριανής προέλευσης αλλά και τους αντιρρησίες προς αυτές (π.χ. Barrington Moore, Reinhardt Bendix, Shmuel Eisenstadt, Neil Smelser, πρώιμος Charles
Tilly) καθώς και το δεύτερο, ως επί το πλείστον, μαρξιστικό κύμα των στοχαστών που επέμεναν στις ιδιαιτερότητες της ταξικής και κοινωνικής πάλης απέναντι στις λογικές της αυτόματης εκδίπλωσης της ιστορίας. Αντιθέτως, το τρίτο δίνει έμφαση στις κυριαρχούμενες (subaltern) ομάδες, τις μικρο-διαδικασίες της εξουσίας στην καθημερινή ζωή, στη θρησκεία, στα συναισθήματα, τη βία και τη συνήθεια. Αντί της συγκριτικής έρευνας βασισμένης σε ανεξάρτητες περιπτώσεις εκθειάζει την έρευνα των διαδικασιών σε πραγματικό ιστορικό χρόνο.
Δεν είναι, όμως, για πέταμα η πολιτική οικονομία και η διορατικότητά της, ισχυρίζεται ο Γκαφ. Όταν το κεφάλαιο γενικά και συνολικά αναπτύσσει και συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου οικονομικές εξουσίες και δύναμη σε τεράστιες περιοχές του πλανήτη, όταν ορισμένα έθνη-κράτη ασκούν άνευ προηγουμένου διοικητική και στρατιωτική εξουσία, όταν νέοι παγκόσμιοι θεσμοί δημιουργούνται για τη διαχείριση και προσαρμογή των διαδικασιών της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, όποια θεωρία παραγνωρίζει τον καπιταλισμό και τις κοινωνικές τάξεις και επεκταθεί στην κοινωνική πολιτική, τότε είναι σαν να παραδίδεται αμαχητί η υπόθεση των μεγάλων ζητημάτων της ανισότητας, της φτώχειας, του ελέγχου και της αυτονομίας, των αναγκών και των επιθυμιών.
Θανάσης Τσακίρης
Friday, April 11, 2008
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΛΕΩΦΟΡΟ ΥΜΗΤΤΟΥ:Συγκεντρωση ΔΕΥΤΕΡΑ 14/4/2008 7.00 μμ-Τέρμα Λεωφορείων 206 (Αγία Μαύρα)
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΛΕΩΦΟΡΟ ΥΜΗΤΤΟΥ
ΤΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ΔΕΝ ΛΥΝΕΤΑΙ ΜΕ ΝΕΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
Είμαστε αντίθετοι στην κατασκευή ενός νέου αυτοκινητόδρομου στον
Υμηττό, γιατί:
Δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει ουσιαστικά και μακροπρόθεσμα τα σημερινά κυκλοφοριακά προβλήματα στον Δήμο μας
Θα προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στον δασικό χώρο του Υμηττού και ιδιαίτερα στην περιοχή του προβλεπόμενου κόμβου (Αγία Μαύρα).
Θα δημιουργήσει νέα σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα και ειδικότερα στην Λεωφ. Σοφοκλή Βενιζέλου, ακόμη και αν υπογειοποιηθεί ένα τμήμα της.
Θα συμβάλλει στην πριμοδότηση της χρήσης του Ι.Χ και όχι στην προώθηση των δημόσιων και μαζικών μεταφορικών μέσων, που δεν επιβαρύνουν τις γειτονιές μας.
ΟΧΙ ΑΛΛΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΓΕΙΤΟΝΙΩΝ ΜΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
ΔΕΥΤΕΡΑ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 7.00 μμ-Τέρμα Λεωφορείων 206 (Αγία Μαύρα)
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ ΣΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ
ΤΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ΔΕΝ ΛΥΝΕΤΑΙ ΜΕ ΝΕΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
Είμαστε αντίθετοι στην κατασκευή ενός νέου αυτοκινητόδρομου στον
Υμηττό, γιατί:
Δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει ουσιαστικά και μακροπρόθεσμα τα σημερινά κυκλοφοριακά προβλήματα στον Δήμο μας
Θα προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στον δασικό χώρο του Υμηττού και ιδιαίτερα στην περιοχή του προβλεπόμενου κόμβου (Αγία Μαύρα).
Θα δημιουργήσει νέα σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα και ειδικότερα στην Λεωφ. Σοφοκλή Βενιζέλου, ακόμη και αν υπογειοποιηθεί ένα τμήμα της.
Θα συμβάλλει στην πριμοδότηση της χρήσης του Ι.Χ και όχι στην προώθηση των δημόσιων και μαζικών μεταφορικών μέσων, που δεν επιβαρύνουν τις γειτονιές μας.
ΟΧΙ ΑΛΛΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΓΕΙΤΟΝΙΩΝ ΜΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
ΔΕΥΤΕΡΑ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 7.00 μμ-Τέρμα Λεωφορείων 206 (Αγία Μαύρα)
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥΣ ΣΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ
ΑΙΝΙΓΜΑ: Ποιος είναι ο σύγχρονός μας Σάιλοκ;
Ο Βασάνιο, ένας νεαρός από τη Βενετία, θέλει να ταξιδέψει στο
Μπελμόντε για να πολιορκήσει την όμορφη και πλούσια κληρονόμο Πόρσια.
Γι' αυτό ζητά βοήθεια από το φίλο του, τον έμπορο Αντόνιο,
προκειμένου να του δώσει 3000 δουκάτα για τα έξοδα του ταξιδιού του
για 3 μήνες. Καθώς όλα τα πλοία του Αντόνιο δεν έχουν ακόμα
ολοκληρώσει τα ταξίδια τους στη θάλασσα, ζητά δάνειο από τον Εβραίο
τοκογλύφο Σάιλοκ. Καθώς ο Αντόνιο είχε καταφερθεί εναντίον του,
κακόβουλα ο Σάιλοκ προτείνει τον εξής όρο στο συμβόλαιο: αν ο έμπορος
Αντόνιο αδυνατεί να ξοφλήσει το δάνειό του μέσα στον ορισμένο χρόνο,
ο Σάιλοκ θα πάρει μια λίβρα σάρκας από οποιοδήποτε μέρος του σώματός
του. Ο Αντόνιο, έκπληκτος από τη "γενναιοδωρία" του Σάιλοκ που δε
ζητεί χρήματα ως αντάλλαγμα, αποδέχται τον όρο κι έτσι ο Βασάνιο,
μαζί με το φίλο του, Γκρατσιάνο, φεύγουν για το Μπελμόντε.
Στο Μπελμόντε, η Πόρσια πολιορκείται από μνηστήρες. Στη διαθήκη,
όμως, που άφησε ο πατέρας της, έχει ως όρο ότι όλοι οι μνηστήρες θα
πρέπει να διαλέξουν ένα από τρία κουτιά: ένα χρυσό, ένα ασημένιο κι
ένα από μολύβι. Ένα από τα τρία περιέχει ένα μικρό πορτρέτο της
Πόρσια κι αυτός που θα το βρει θα την κερδίσει. Μετά από δυο
αποτυχημένες προσπάθειες από τους Πρίγκιπες του Μαρόκου και της
Αραγωνίας, ο Βασάνιο διαλέγει το μολυβένιο κουτί και κερδίζει την
Πόρσια. Τα άλλα δυο κουτιά περιέχουν περιπαικτικούς στίχους: από εδώ
προέρχεται κι η γνωστή φράση "Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός".
Στη Βενετία, μαθαίνεται πως όλα τα καράβια του έμπορου Αντόνιο έχουν
χαθεί στη θάλασσα κι έτσι αδυνατεί να ξεπληρώσει το δάνειο. Ο Σάιλοκ
βάζει να συλλάβουν τον Αντόνιο, αποφασισμένος να πάρει εκδίκηση από
τους Χριστιανούς, καθώς η κόρη του, Τζέσικα, κλέφτηκε με το νεαρό
Λορέντζο κι έγινε Χριστιανή. Τα νέα φτάνουν στο Μπελμόντε, όπου οι
δυο νιόπαντροι φίλοι, Βασάνιο και Γκρατσιάνο, επιστρέφουν εσπευσμένα
στη Βενετία, ενώ οι σύζυγοί τους, Πόρσια και Νερίσσα, αποφασίζουν να
συμβουλευτούν το δικηγόρο Μπελάριο, ξάδερφο της Πόρσια στην Πάδοβα.
Η δραματική κορύφωση του έργου πραγματοποείται στο δικαστήριο του
Δόγη της Βενετίας. Ο Αντόνιο προσφέρεται να αποζημιώσει το Σάιλοκ με
τα διπλά χρήματα (6000 δουκάτα), αλλά ο τοκογλύφος επιμένει κι
απαιτεί μια λίβρα σάρκας από τον έμπορο. Ο Δούκας συμβουλεύεται τον
Μπαλτάσαρ, έναν νεαρό μελετητή του νόμου, που έχει καταφτάσει με το
βοηθό του, που δεν είναι παρά η Πόρσια κι η Νερίσα μεταμφιεσμένες. Η
Πόρσια ζητά από το Σάιλοκ να δείξει έλεος, αλλά εκείνος αρνείται,
οπότε το δικαστήριο του επιτρέπει να πάρει αυτό που ζητά από τον
Αντόνιο.
Την τελευταία στιγμή, η Πόρσια αναδεικνύει μια λεπτομέρεια: ο όρος
έλεγε να αφαιρεθεί μια λίβρα σάρκας, άρα όχι αίμα. Αν ο Σάιλοκ έχυνε
αίμα του Αντόνιο, όλη η περιουσία του θα κατασχόταν. Ηττημένος, ο
Σάιλοκ αποδέχεται την πληρωμή του με χρήματα, αλλά η Πόρσια αναφέρει
ότι η περιουσία του πρέπει να κατασχεθεί, μισή από την κυβέρνηση και
μισή από τον έμπορο Αντόνιο, επειδή αποπειράθηκε να αφαιρέσει τη ζωή
ενός πολίτη. Ο Δούκας χαρίζει τη ζωή στο Σάιλοκ κι ο Αντόνιο
παραχωρεί το μερίδιό του στο Λορέντζο και τη Τζέσικα, ενώ με
παρέμβασή του, ο Δούκας υπόσχεται να παραχωρήσει το μισό της
περιουσίας του στο Σάιλοκ, αν γίνει Χριστιανός.
Ο Βασάνιο δεν αναγνωρίζει τη μεταμφιεσμένη σύζυγό του και δέχεται να
της προσφέρει ένα δώρο. Ο "Μπαλτάζαρ" ζητά τα γάντια και το δαχτυλίδι
του κι εκείνος απρόθυμα τα δίνει, καθώς είχε υποσχεθεί στην Πόρσια να
μην τα αποχωριστεί ποτέ. Όταν γυρίζουν στο Μπελμόντε, ταλαιπωρούν
τους συζύγους τους, αλλά τελικά τους αποκαλύπτουν τη μεταμφίεσή τους.
Όλοι καταλήγουν ευτυχισμένοι, εκτός από το Σάιλοκ, καθώς ο Αντόνιο
τελικά μαθαίνει ότι τα πλοία του δε βυθίστηκαν και γύρισαν στη
Βενετία.
Μπελμόντε για να πολιορκήσει την όμορφη και πλούσια κληρονόμο Πόρσια.
Γι' αυτό ζητά βοήθεια από το φίλο του, τον έμπορο Αντόνιο,
προκειμένου να του δώσει 3000 δουκάτα για τα έξοδα του ταξιδιού του
για 3 μήνες. Καθώς όλα τα πλοία του Αντόνιο δεν έχουν ακόμα
ολοκληρώσει τα ταξίδια τους στη θάλασσα, ζητά δάνειο από τον Εβραίο
τοκογλύφο Σάιλοκ. Καθώς ο Αντόνιο είχε καταφερθεί εναντίον του,
κακόβουλα ο Σάιλοκ προτείνει τον εξής όρο στο συμβόλαιο: αν ο έμπορος
Αντόνιο αδυνατεί να ξοφλήσει το δάνειό του μέσα στον ορισμένο χρόνο,
ο Σάιλοκ θα πάρει μια λίβρα σάρκας από οποιοδήποτε μέρος του σώματός
του. Ο Αντόνιο, έκπληκτος από τη "γενναιοδωρία" του Σάιλοκ που δε
ζητεί χρήματα ως αντάλλαγμα, αποδέχται τον όρο κι έτσι ο Βασάνιο,
μαζί με το φίλο του, Γκρατσιάνο, φεύγουν για το Μπελμόντε.
Στο Μπελμόντε, η Πόρσια πολιορκείται από μνηστήρες. Στη διαθήκη,
όμως, που άφησε ο πατέρας της, έχει ως όρο ότι όλοι οι μνηστήρες θα
πρέπει να διαλέξουν ένα από τρία κουτιά: ένα χρυσό, ένα ασημένιο κι
ένα από μολύβι. Ένα από τα τρία περιέχει ένα μικρό πορτρέτο της
Πόρσια κι αυτός που θα το βρει θα την κερδίσει. Μετά από δυο
αποτυχημένες προσπάθειες από τους Πρίγκιπες του Μαρόκου και της
Αραγωνίας, ο Βασάνιο διαλέγει το μολυβένιο κουτί και κερδίζει την
Πόρσια. Τα άλλα δυο κουτιά περιέχουν περιπαικτικούς στίχους: από εδώ
προέρχεται κι η γνωστή φράση "Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός".
Στη Βενετία, μαθαίνεται πως όλα τα καράβια του έμπορου Αντόνιο έχουν
χαθεί στη θάλασσα κι έτσι αδυνατεί να ξεπληρώσει το δάνειο. Ο Σάιλοκ
βάζει να συλλάβουν τον Αντόνιο, αποφασισμένος να πάρει εκδίκηση από
τους Χριστιανούς, καθώς η κόρη του, Τζέσικα, κλέφτηκε με το νεαρό
Λορέντζο κι έγινε Χριστιανή. Τα νέα φτάνουν στο Μπελμόντε, όπου οι
δυο νιόπαντροι φίλοι, Βασάνιο και Γκρατσιάνο, επιστρέφουν εσπευσμένα
στη Βενετία, ενώ οι σύζυγοί τους, Πόρσια και Νερίσσα, αποφασίζουν να
συμβουλευτούν το δικηγόρο Μπελάριο, ξάδερφο της Πόρσια στην Πάδοβα.
Η δραματική κορύφωση του έργου πραγματοποείται στο δικαστήριο του
Δόγη της Βενετίας. Ο Αντόνιο προσφέρεται να αποζημιώσει το Σάιλοκ με
τα διπλά χρήματα (6000 δουκάτα), αλλά ο τοκογλύφος επιμένει κι
απαιτεί μια λίβρα σάρκας από τον έμπορο. Ο Δούκας συμβουλεύεται τον
Μπαλτάσαρ, έναν νεαρό μελετητή του νόμου, που έχει καταφτάσει με το
βοηθό του, που δεν είναι παρά η Πόρσια κι η Νερίσα μεταμφιεσμένες. Η
Πόρσια ζητά από το Σάιλοκ να δείξει έλεος, αλλά εκείνος αρνείται,
οπότε το δικαστήριο του επιτρέπει να πάρει αυτό που ζητά από τον
Αντόνιο.
Την τελευταία στιγμή, η Πόρσια αναδεικνύει μια λεπτομέρεια: ο όρος
έλεγε να αφαιρεθεί μια λίβρα σάρκας, άρα όχι αίμα. Αν ο Σάιλοκ έχυνε
αίμα του Αντόνιο, όλη η περιουσία του θα κατασχόταν. Ηττημένος, ο
Σάιλοκ αποδέχεται την πληρωμή του με χρήματα, αλλά η Πόρσια αναφέρει
ότι η περιουσία του πρέπει να κατασχεθεί, μισή από την κυβέρνηση και
μισή από τον έμπορο Αντόνιο, επειδή αποπειράθηκε να αφαιρέσει τη ζωή
ενός πολίτη. Ο Δούκας χαρίζει τη ζωή στο Σάιλοκ κι ο Αντόνιο
παραχωρεί το μερίδιό του στο Λορέντζο και τη Τζέσικα, ενώ με
παρέμβασή του, ο Δούκας υπόσχεται να παραχωρήσει το μισό της
περιουσίας του στο Σάιλοκ, αν γίνει Χριστιανός.
Ο Βασάνιο δεν αναγνωρίζει τη μεταμφιεσμένη σύζυγό του και δέχεται να
της προσφέρει ένα δώρο. Ο "Μπαλτάζαρ" ζητά τα γάντια και το δαχτυλίδι
του κι εκείνος απρόθυμα τα δίνει, καθώς είχε υποσχεθεί στην Πόρσια να
μην τα αποχωριστεί ποτέ. Όταν γυρίζουν στο Μπελμόντε, ταλαιπωρούν
τους συζύγους τους, αλλά τελικά τους αποκαλύπτουν τη μεταμφίεσή τους.
Όλοι καταλήγουν ευτυχισμένοι, εκτός από το Σάιλοκ, καθώς ο Αντόνιο
τελικά μαθαίνει ότι τα πλοία του δε βυθίστηκαν και γύρισαν στη
Βενετία.
ΔΙΗΜΕΡΟ ΠΡΟΒΟΛΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 2007
Η Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης σας προσκαλεί στο
ΔΙΗΜΕΡΟ ΠΡΟΒΟΛΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 2007
Θα ακολουθήσει απονομή τριών βραβείων (καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας από το Ίδρυμα «Βαγγέλης Κοτρώνης» και σεναρίου από το ΙΕΚ ΑΚΜΗ) και έντεκα τιμητικών διακρίσεων (διεύθυνσης φωτογραφίας, μοντάζ, ηχοληψίας, μουσικής, σκηνογραφίας, ενδυματολογίας, μακιγιάζ, Α΄ γυναικείου ρόλου, Β΄ γυναικείου ρόλου, Α΄ ανδρικού ρόλου και Β΄ ανδρικού ρόλου) από το ΙΕΚ ΑΚΜΗ.
Σε συνεργασία με το Ίδρυμα «Βαγγέλης Κοτρώνης» και το ΙΕΚ ΑΚΜΗ
· ΣΑΒΒΑΤΟ 12/4/2008
· ΚΥΡΙΑΚΗ 13/4/2008στις 8:00 μ.μ.
στην Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ
(Μαρίνου Αντύπα 86, Ηλιούπολη, τηλ. 210-9941199 και 210-9914732,
Ιστοσελίδα: www.klh.gr, e-mail: info@klh.gr).
ΔΙΗΜΕΡΟ ΠΡΟΒΟΛΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 2007
Θα ακολουθήσει απονομή τριών βραβείων (καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας από το Ίδρυμα «Βαγγέλης Κοτρώνης» και σεναρίου από το ΙΕΚ ΑΚΜΗ) και έντεκα τιμητικών διακρίσεων (διεύθυνσης φωτογραφίας, μοντάζ, ηχοληψίας, μουσικής, σκηνογραφίας, ενδυματολογίας, μακιγιάζ, Α΄ γυναικείου ρόλου, Β΄ γυναικείου ρόλου, Α΄ ανδρικού ρόλου και Β΄ ανδρικού ρόλου) από το ΙΕΚ ΑΚΜΗ.
Σε συνεργασία με το Ίδρυμα «Βαγγέλης Κοτρώνης» και το ΙΕΚ ΑΚΜΗ
· ΣΑΒΒΑΤΟ 12/4/2008
· ΚΥΡΙΑΚΗ 13/4/2008στις 8:00 μ.μ.
στην Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ
(Μαρίνου Αντύπα 86, Ηλιούπολη, τηλ. 210-9941199 και 210-9914732,
Ιστοσελίδα: www.klh.gr, e-mail: info@klh.gr).
ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΑΝΤΙΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΤΙ"
Σήμερα κατάλαβα για τα καλά ότι τέλειωσαν «τα χρόνια της αθωότητας». Άργησα, θα μου πείτε και με το δίκιο σας. Όταν, όμως, έχεις συνδέσει όλη την προηγούμενη διάρκεια της ζωής σου με ορισμένα πράγματα και αυτά ξαφνικά χάνονται, ε, κάπως έτσι νοιώθεις.
Πρωτοδιάβασα το ΑΝΤΙ ήδη από το 1ο τεύχος του, που μας είχε φτάσει παράνομα στην Αμερική το 1973. Στα λυκειακά μου χρόνια στην Ελλάδα, τα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια στην Πάτρα, και ως τα «Κοσκωτικά» το ΑΝΤΙ ήταν (όπως κι ο Σχολιαστής ή ο Πολίτης) ο δεκαπενθήμερος πολιτικο-θεωρητικός σύμβουλός μας. Μετά, ομολογώ, ήμουν άτακτος αναγνώστης, μιας και η έκρηξη του περιοδικού τύπου της αριστεράς, που ακολούθησε την κατάρρευση του αλήστου μνήμης «υπαρκτού σοσιαλισμού», μας ανάγκαζε να διαβάζουμε τα πάντα με πιο γρήγορους ρυθμούς για να συλλαμβάνουμε την κοινωνικο-πολεμική της αριστεράς.
Τώρα, το ΑΝΤΙ κλείνει. Δεν θα το ζητάμε στα περίπτερα αλλά, τουλάχιστον, θα διαβάζουμε τα παλιά του τεύχη και όσα είναι αναρτημένα στις ιστοσελίδες του και θα ξαναθυμόμαστε τα περασμένα ή θα ανακαλύπτουμε πτυχές των γεγονότων που η πρώτη, ή και η δεύτερη ακόμα, ανάγνωση μας έκρυβε από την αντίληψή μας.
ΑΝΤΙΟ ΑΝΤΙ.
Θανάσης Τσακίρης
Πρωτοδιάβασα το ΑΝΤΙ ήδη από το 1ο τεύχος του, που μας είχε φτάσει παράνομα στην Αμερική το 1973. Στα λυκειακά μου χρόνια στην Ελλάδα, τα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια στην Πάτρα, και ως τα «Κοσκωτικά» το ΑΝΤΙ ήταν (όπως κι ο Σχολιαστής ή ο Πολίτης) ο δεκαπενθήμερος πολιτικο-θεωρητικός σύμβουλός μας. Μετά, ομολογώ, ήμουν άτακτος αναγνώστης, μιας και η έκρηξη του περιοδικού τύπου της αριστεράς, που ακολούθησε την κατάρρευση του αλήστου μνήμης «υπαρκτού σοσιαλισμού», μας ανάγκαζε να διαβάζουμε τα πάντα με πιο γρήγορους ρυθμούς για να συλλαμβάνουμε την κοινωνικο-πολεμική της αριστεράς.
Τώρα, το ΑΝΤΙ κλείνει. Δεν θα το ζητάμε στα περίπτερα αλλά, τουλάχιστον, θα διαβάζουμε τα παλιά του τεύχη και όσα είναι αναρτημένα στις ιστοσελίδες του και θα ξαναθυμόμαστε τα περασμένα ή θα ανακαλύπτουμε πτυχές των γεγονότων που η πρώτη, ή και η δεύτερη ακόμα, ανάγνωση μας έκρυβε από την αντίληψή μας.
ΑΝΤΙΟ ΑΝΤΙ.
Θανάσης Τσακίρης
Sunday, April 06, 2008
Διάλεξη του Ίαν Γκαφ: Rethinking Social Policy. A Global Welfare Regime Approach. Προλογίζει η Μαρία Πετμεζίδου
Η Επιστημονική Εταιρεία Κοινωνικής Πολιτικής (ΕΕΚΠ) στο πλαίσιο των ετήσιων διαλέξεων με σημαντικές προσωπικότητες από τον χώρο της κοινωνικής πολιτικής διοργανώνει ομιλία του καθηγητή Ian Gough με θέμα Επανεξετάζοντας την κοινωνική πολιτική. Μια προσέγγιση για ένα παγκόσμιο καθεστώς ευημερίας.
Την ομιλία του Ίαν Γκαφ Rethinking Social Policy. A Global Welfare Regime Approach θα προλογίσει η πρόεδρος της ΕΕΚΠ καθηγήτρια Μαρία Πετμεζίδου, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, στο αμφιθέατρο της ΓΣΕΕ (Πατησίων 69 και Αινιάνος 4) την Δευτέρα 7 Απριλίου στις 18.30. Ταυτόχρονη μετάφραση σε Ελληνικά & Αγγλικά.
Ian Gough (2008) Η πολιτική οικονομία του κοινωνικού κράτους. (Μετάφραση Λεων. Βατικιώτης. Επιστημονική θεώρηση: Διον. Γράβαρης και Μιχ. Σπουρδαλάκης) Αθήνα: Εκδ. Σαββάλας, Σειρά «Κοινωνικές Επιστήμες» σελίδες 288.
Ο Ίαν Γκαφ είναι καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ του Ηνωμένου Βασιλείου. Ασχολείται με την κοινωνική πολιτική στις χώρες του ΟΟΣΑ και στις αναπτυσσόμενες χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο βιβλίο αυτό ο Ι. Γκαφ αναλύει την αλληλεξάρτηση των πολιτικών του κοινωνικού κράτους και του καπιταλιστικού συστήματος. Δείχνει ότι η ανάπτυξη του κοινωνικό κράτος αντανακλά τη μεταβαλλόμενη φύση της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. Από τη μια θέτει νέους οικονομικούς και πολιτικούς φραγμούς στο σύστημα και από την άλλη απειλεί την καπιταλιστική συσσώρευση και τις πολιτικές ελευθερίες.
Στην ειδική εισαγωγή του στην ελληνική έκδοση, ο Ι. Γκαφ επισημαίνει -και ορθώς κατά τη γνώμη μου- ότι, στο βαθμό που όλα τα κοινωνικο-οικονομικά και τα πολιτικά δεδομένα έχουν μεταβληθεί στη διάρκεια της τριακονταετίας από την πρώτη βρετανική έκδοση του βιβλίου, έχουν αλλάξει μαζί με το γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο και οι δικές του απόψεις και ιδέες. Σύμφωνα με την πρώτη έκδοση δύο ήταν οι βασικές θέσεις του Ι. Γκαφ. Πρώτον, ότι το κοινωνικό κράτος εκφράζει θετικά και αρνητικά γνωρίσματα στο εσωτερικό μιας αντιφατικής ενότητας. Δεύτερον, ότι η επέκταση των κοινωνικών κρατών του δυτικού καπιταλισμού είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας επιπλέον αντίφασης, μεταξύ της απαίτησης του συστήματος για ολοένα και εντονότερη κρατική παρέμβαση από τη μια και της έλλειψης πραγματικών δυνατοτήτων ανταπόκρισης στις αυξανόμενες αυτές απαιτήσεις από την άλλη. Η πρόταση του συγγραφέα ήταν να μεταφερθεί το κόστος που προκύπτει από τις επιπρόσθετες υπηρεσίες πρόνοιας από την Εργασία στο Κεφάλαιο –και πάλι ορθώς κατά τη γνώμη μου.
Τι άλλαξε, λοιπόν, στο μεταξύ; Χωρίς να απομακρύνεται από το δομικό μαρξισμό και την ανάλυση της πολιτικής οικονομία του καπιταλισμού της εποχής της «παγκοσμιοποίησης», ο Ίαν Γκαφ θεωρεί ότι πρέπει να συσχετίζονται οι δομές και οι δράσεις κατά την εξήγηση ιστορικών διαδικασιών, δηλαδή να μην μένουμε μόνο στην ανάλυση των δομών των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών αλλά να προχωράμε στην ανάλυση των κοινωνικών δρώντων που είναι οι κοινωνικές τάξεις. Επιλέγοντας για το σκοπό αυτό μεταξύ των πιο σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης στα πλαίσια της νέας θεσμικής προσέγγισης, προκρίνει την «ιστορική-θεσμική προσέγγιση.» Επισημαίνει ότι αν η σημερινή κυρίαρχη τάση, που δίνει βάρος στην ανάδειξη σε πρώτο πλάνο των αδιόρατων μηχανισμών εξουσίας στην καθημερινή ζωή, των πολιτισμικών διαδικασιών, της θρησκείας, του συναισθήματος, της βίας και των συνηθειών και που παραγνωρίζει τον καπιταλισμό και τις κοινωνικές τάξεις, επεκταθεί στην κοινωνική πολιτική, τότε είναι σαν να παραδίδεται αμαχητί η υπόθεση των μεγάλων ζητημάτων της ανισότητας, της φτώχειας, του ελέγχου και της αυτονομίας, των αναγκών και των επιθυμιών. Επιθυμούμε κάτι τέτοιο; Μάλλον όχι. Γι’ αυτό και προσπαθούμε να στηρίξουμε με όλες τις δυνάμεις μας τα σημερινά κοινωνικά κινήματα.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
Την ομιλία του Ίαν Γκαφ Rethinking Social Policy. A Global Welfare Regime Approach θα προλογίσει η πρόεδρος της ΕΕΚΠ καθηγήτρια Μαρία Πετμεζίδου, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, στο αμφιθέατρο της ΓΣΕΕ (Πατησίων 69 και Αινιάνος 4) την Δευτέρα 7 Απριλίου στις 18.30. Ταυτόχρονη μετάφραση σε Ελληνικά & Αγγλικά.
Ian Gough (2008) Η πολιτική οικονομία του κοινωνικού κράτους. (Μετάφραση Λεων. Βατικιώτης. Επιστημονική θεώρηση: Διον. Γράβαρης και Μιχ. Σπουρδαλάκης) Αθήνα: Εκδ. Σαββάλας, Σειρά «Κοινωνικές Επιστήμες» σελίδες 288.
Ο Ίαν Γκαφ είναι καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ του Ηνωμένου Βασιλείου. Ασχολείται με την κοινωνική πολιτική στις χώρες του ΟΟΣΑ και στις αναπτυσσόμενες χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο βιβλίο αυτό ο Ι. Γκαφ αναλύει την αλληλεξάρτηση των πολιτικών του κοινωνικού κράτους και του καπιταλιστικού συστήματος. Δείχνει ότι η ανάπτυξη του κοινωνικό κράτος αντανακλά τη μεταβαλλόμενη φύση της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. Από τη μια θέτει νέους οικονομικούς και πολιτικούς φραγμούς στο σύστημα και από την άλλη απειλεί την καπιταλιστική συσσώρευση και τις πολιτικές ελευθερίες.
Στην ειδική εισαγωγή του στην ελληνική έκδοση, ο Ι. Γκαφ επισημαίνει -και ορθώς κατά τη γνώμη μου- ότι, στο βαθμό που όλα τα κοινωνικο-οικονομικά και τα πολιτικά δεδομένα έχουν μεταβληθεί στη διάρκεια της τριακονταετίας από την πρώτη βρετανική έκδοση του βιβλίου, έχουν αλλάξει μαζί με το γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο και οι δικές του απόψεις και ιδέες. Σύμφωνα με την πρώτη έκδοση δύο ήταν οι βασικές θέσεις του Ι. Γκαφ. Πρώτον, ότι το κοινωνικό κράτος εκφράζει θετικά και αρνητικά γνωρίσματα στο εσωτερικό μιας αντιφατικής ενότητας. Δεύτερον, ότι η επέκταση των κοινωνικών κρατών του δυτικού καπιταλισμού είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας επιπλέον αντίφασης, μεταξύ της απαίτησης του συστήματος για ολοένα και εντονότερη κρατική παρέμβαση από τη μια και της έλλειψης πραγματικών δυνατοτήτων ανταπόκρισης στις αυξανόμενες αυτές απαιτήσεις από την άλλη. Η πρόταση του συγγραφέα ήταν να μεταφερθεί το κόστος που προκύπτει από τις επιπρόσθετες υπηρεσίες πρόνοιας από την Εργασία στο Κεφάλαιο –και πάλι ορθώς κατά τη γνώμη μου.
Τι άλλαξε, λοιπόν, στο μεταξύ; Χωρίς να απομακρύνεται από το δομικό μαρξισμό και την ανάλυση της πολιτικής οικονομία του καπιταλισμού της εποχής της «παγκοσμιοποίησης», ο Ίαν Γκαφ θεωρεί ότι πρέπει να συσχετίζονται οι δομές και οι δράσεις κατά την εξήγηση ιστορικών διαδικασιών, δηλαδή να μην μένουμε μόνο στην ανάλυση των δομών των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών αλλά να προχωράμε στην ανάλυση των κοινωνικών δρώντων που είναι οι κοινωνικές τάξεις. Επιλέγοντας για το σκοπό αυτό μεταξύ των πιο σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης στα πλαίσια της νέας θεσμικής προσέγγισης, προκρίνει την «ιστορική-θεσμική προσέγγιση.» Επισημαίνει ότι αν η σημερινή κυρίαρχη τάση, που δίνει βάρος στην ανάδειξη σε πρώτο πλάνο των αδιόρατων μηχανισμών εξουσίας στην καθημερινή ζωή, των πολιτισμικών διαδικασιών, της θρησκείας, του συναισθήματος, της βίας και των συνηθειών και που παραγνωρίζει τον καπιταλισμό και τις κοινωνικές τάξεις, επεκταθεί στην κοινωνική πολιτική, τότε είναι σαν να παραδίδεται αμαχητί η υπόθεση των μεγάλων ζητημάτων της ανισότητας, της φτώχειας, του ελέγχου και της αυτονομίας, των αναγκών και των επιθυμιών. Επιθυμούμε κάτι τέτοιο; Μάλλον όχι. Γι’ αυτό και προσπαθούμε να στηρίξουμε με όλες τις δυνάμεις μας τα σημερινά κοινωνικά κινήματα.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
Wednesday, April 02, 2008
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΣΥΝΘΕΤΗ ΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ
20η χειμερινή περίοδος 2007 – 2008
Κυριακή 6 Απριλίου 2008
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΠΝΙΣΗΣ (1920 – 2007):
Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΙΝΕΜΑ
• ΚΥΡΙΑΚΗ 6/4/2008
ΠΡΟΒΟΛΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΚΗ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ «ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ» (ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΩΡΑΣ).
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΡΑΝΙΑ ΚΥΡΙΑΖΗ.
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ «ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ» ΚΑΙ ΤΗΝ «ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ» ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΚΩΣΤΑ ΜΥΛΩΝΑ.
• ΚΥΡΙΑΚΗ 6/4/2008
8:00 μ.μ.
στην Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ
(Μαρίνου Αντύπα 86, Ηλιούπολη, τηλ. 210-9941199 και 210-9914732,
ιστοσελίδα: www.klh.gr, e-mail: info@klh.gr).
20η χειμερινή περίοδος 2007 – 2008
Κυριακή 6 Απριλίου 2008
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΠΝΙΣΗΣ (1920 – 2007):
Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΙΝΕΜΑ
• ΚΥΡΙΑΚΗ 6/4/2008
ΠΡΟΒΟΛΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΚΗ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ «ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ» (ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΩΡΑΣ).
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΡΑΝΙΑ ΚΥΡΙΑΖΗ.
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ «ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ» ΚΑΙ ΤΗΝ «ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΠΝΙΣΗ» ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΚΩΣΤΑ ΜΥΛΩΝΑ.
• ΚΥΡΙΑΚΗ 6/4/2008
8:00 μ.μ.
στην Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ
(Μαρίνου Αντύπα 86, Ηλιούπολη, τηλ. 210-9941199 και 210-9914732,
ιστοσελίδα: www.klh.gr, e-mail: info@klh.gr).
Subscribe to:
Posts (Atom)
Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης-ΤΕΤΑΡΤΗ 7/14/2022 Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ (ΝΤΟΜΑΝΓΚΤΣΙΝ ΓΕΟΤΖΑ)
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ (ΝΤΟΜΑΝΓΚΤΣΙΝ ΓΕΟΤΖΑ) του Χονγκ Σανγκ-σου (ΝΟΤΙΑ ΚΟΡ...
-
Η ΜακΝτοναλντοποίηση της Κοινωνίας του Θανάση Τσακίρη Μακντοναλντοποίηση είναι η διαδικασία με βάση την οποία οι αρχές των εστιατορίων... -
Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Άλφρεντ Σουτς ξεκινά με βάση το έργο του Βέμπερ για τους «ιδεότυπους» και το επεκτείνει αναθεωρώντας ορ...