ΗΤΑΝ Ο ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΓΟΝΕΑΣ ΤΟΥ ΑΔΟΛΦΟΥ ΧΙΤΛΕΡ;

ΗΤΑΝ Ο ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΓΟΝΕΑΣ ΤΟΥ ΑΔΟΛΦΟΥ ΧΙΤΛΕΡ;

Τολμηρό το ερώτημα για όσους έχουν συνηθίσει σε συγκρίσεις που δεν ξεφεύγουν από τα πλαίσια της συγχρονικής προσέγγισης. Και για ποίο λόγο άραγε να μην αποτολμήσουμε να συγκρίνουμε δύο κείμενα που έχουν γραφτεί με χρονική διαφορά 150 χρόνων μεταξύ τους ; Εφόσον το θέμα μας είναι να εξερευνήσουμε την «εικόνα» που σχηματίζουν οι εξέχουσες φυσιογνωμίες της γηραιάς ηπείρου για τον Ευρωπαίο και για τον «Άλλο» είναι υπέρ το δέον λογικό να επιχειρήσουμε αυτή την προκλητική έρευνα που πιθανόν να ανατρέπει παγιωμένους μύθους για τον θεωρούμενο ως «πατέρα» του συστήματος «ελέγχου και ισορροπιών» της δημοκρατίας. Εξάλλου, αυτός είναι και ο στόχος μας ως αριστερών επιστημόνων : να καταρρίπτουμε τα ταμπού και να διαλύουμε τους μύθους.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ

1996

            Ποιο είναι το πρωτότυπο κείμενο και ποιο το αντίγραφο;  Το «Πνεύμα των Νόμων» ή το «Mein Kampf»; Αυτός που μεταφράζει θεωρείται από τη νομική επιστήμη - ορθώς κατά τη γνώμη μου - παραγωγός ενός νέου έργου. Το νέο έργο όμως εμπεριέχει κάτι από το «πνεύμα» του παλιού και ως τέτοιο πρέπει να μην προδίδει αυτό το «πνεύμα».

Μια επισήμανση, όμως, πρέπει να κάνουμε. Ότι πρέπει να διαβάζουμε τα κείμενα στο πλαίσιο της συγκυρίας μέσα στην οποία γράφονται.

            Ας ξεκινήσουμε από το πρόγραμμα του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας που ψηφίστηκε την 25η Φεβρουαρίου του έτους 1920 , δηλ. δύο μόλις χρόνια από τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που ήταν ο φονικότερος μέχρι τότε πόλεμος στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Κάτω από τις σημαίες των εθνικών κρατικών στρατών συμμετείχε η νεολαία της εποχής με σκοπό την υπεράσπιση του έθνους, κάτι που στην εποχή στην οποία  έγραφε ο Μοντεσκιέ τα έργα του το έκαναν ακόμη στρατοί που αποτελούνταν από μισθοφόρους ως επί το πλείστον. Το πρόγραμμα είναι εκείνο το κείμενο - συλλογικά ή ατομικά γραμμένο - που εκφράζει πεντακάθαρα τη σκέψη του Χίτλερ και των οπαδών του. Προβαίνει σε εξαιρετικά κάθετες διχοτομήσεις μανιχαϊστικού τύπου. Κορωνίδα στο πρόγραμμα του NSDAP τίθεται - ειλικρινά - το αίτημα της αυτοδιάθεσης των λαών. Η αυτοδιάθεση όμως του Γερμανικού λαού όπως τίθεται δεν έχει καμία σχέση με τα αιτήματα της πρώτης νικηφόρας αστικής επανάστασης στην ιστορία : της Γαλλικής. Ο Χίτλερ και οι ναζί ζητούν «τη συνένωση όλων των Γερμανών σε μια μεγάλη Γερμανία»  . Επειδή η «μεγάλη Γερμανία» δεν προβλεπόταν να ήταν και τόσο μεγάλη ώστε να μπορεί να θρέψει όλους τους πληθυσμούς, δεδομένων δε και των καταστροφών που ο πόλεμος επέφερε στην οικονομία της χώρας το αίτημα των ναζί ήταν «η δια του αποικισμού απασχόληση του πλεονάζοντος μέρους του πληθυσμού»   . Η πρώτη εικόνα που αρχίζει να σκιαγραφείται για τους άλλους είναι ευδιάκριτη : πρόκειται για όσους δεν ανήκουν στο Γερμανικό Λαό. Η δεύτερη σκιαγράφηση είναι μεν κάπως ασαφής αλλά είναι η αρχή των προβλημάτων που θα προκύψουν στην ιστορική πορεία : κάποιοι πλεονάζουν. Η λύση είναι ο αποικισμός, δηλαδή η κατάληψη του «ζωτικού» για τη Γερμανία χώρου της Ανατολικής Ευρώπης. Ποιοι θα υποχρεώνονταν να φύγουν ή να εξολοθρευτούν φάνηκε δύο δεκαετίες αργότερα. Από αυτό το σημείο και πέρα εικονίζεται με μεγαλύτερη ευκρίνεια ο «άλλος» : είναι όσοι δεν έχουν γερμανικό αίμα   και πρέπει να ζουν ως ξένοι και να υπακούουν σε ειδική νομοθεσία «όμοια με την νομοθεσία για τους ξένους υπηκόους»  και οι οποίοι κατά συνέπεια δεν μπορούν να μετέχουν στη διακυβέρνηση και στη νομοθεσία του κράτους . Η ιστορία γυρίζει πολλές σελίδες πίσω. Το μεγάλο επίτευγμα της Γαλλικής επανάστασης του 1789, η απόκτηση του δικαιώματος του πολίτη στη βάση της γέννησης σ’ ένα τόπο και της ένταξης σε ένα έθνος δεν ισχύει πια. Στη Γερμανία που διακηρύσσει την επιστροφή στο «αίμα» και στη «γη»  ως κριτήριο τίθεται το jus sanguis. Όμως η κατηγοριοποίηση δεν έχει τελειωμό. Καταδικάζεται ένα κοινοβουλευτικό σύστημα  όλοι οι υπόλοιποι&γιατί δεν λογαριάζει τους  χαρακτήρες και τις ιδιοφυίες    είναι ύποπτοι για διαφθορά. Οι πολίτες πρέπει να εργάζονται και να ζουν και το  πρόκειται όμως για ένα «κράτος πρόνοιας»&κράτος πρέπει να τους το εγγυηθεί  ιδιότυπο και ιδιότροπο : στην περίπτωση που η εγγύηση και η διατροφή δεν αρκούν, «πρέπει εκείνοι που πλεονάζουν απ’ όσους ανήκουν σε ξένα έθνη (οι μη πολίται) να διωχθούν από το Ράιχ». Οι λέξεις αρχίζουν να αποκτούν ένα πιο βίαιο τόνο που αφήνει να εννοηθεί ότι τo ΝSDAP δεν παίζει με τα λόγια αλλά θα κάνει πράξη το πρόγραμμά του. Μπαίνει τέλος στις μεταναστεύσεις ξένων εργατών στη Γερμανία και όσοι μπήκαν μέχρι την ημερομηνία έναρξης του Α’ Π.Π.(2.8.1914) έπρεπε να «υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν αμέσως το Ράιχ» θεωρούμενοι γενικώς ως ύποπτοι κατασκοπείας .

             Η συνέπεια όλων συνίσταται στο ότι το 9ο άρθρο που είναι φαινομενικά επηρεασμένο από την ιδρυτική διακήρυξη της Γαλλικής Επανάστασης να αφορά μόνο τους εξ αίματος προσδιορισμένους Γερμανούς πολίτες και να απέχει έτη φωτός από τη σύγχρονη έννοια του δικαίου. Από τη στιγμή δε που το καθήκον - και μάλιστα το πρωτεύον - του κάθε πολίτη «είναι να εργάζεται πνευματικά ή σωματικά και η δράση του «να ασκείται στο πλαίσιο του συνόλου και προς όφελος όλων»   δεν αφήνεται κανένα περιθώριο για όσους αρνούνται την έννοια της εργασίας και για όσους θέλουν να εκδηλώσουν την ατομικότητά τους διαφορετικά απ’ ότι επιτάσσει η βούληση του «συνόλου».  Ποιος προσδιορίζει τη βούληση του «συνόλου» ; Προς το παρόν το ζήτημα αφήνεται ανοικτό για να το λύσει αργότερα ο «φύρερ» που θα προκύψει από τις εκλογές του 1933 : δηλαδή ο Αδόλφος Χίτλερ. Συνέπεια της παραπάνω θέσης είναι η μη αναγνώριση και «η κατάργηση όλων των εισοδημάτων, που δεν προέρχονται από την εργασία»  , η «δίκαια κατάσχεση όλων των πολεμικών κερδών»  , η κρατικοποίηση των τραστ   και η συμμετοχή (τίνος δεν διευκρινίζει το πρόγραμμα : των εργατών, των στελεχών του Κόμματος ;) στα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων)   και η «δημιουργία μιας υγιούς μεσαίας τάξεως» που θα προκύψει από την «άμεση κοινοτικοποίηση των μεγάλων καταστημάτων, που θα πρέπει να νοικιασθούν με χαμηλές τιμές στους μικροεπαγγελματίες»  . Η αγροτική μεταρρύθμιση επιτυγχάνεται με την «απαλλοτρίωση του εδάφους χωρίς αποζημίωση  είναι φανερό ότι «αποικισμός» και&χάριν του γενικού συμφέροντος»   «απαλλοτρίωση» του εδάφους πάνε μαζί : ο «άλλος», δηλαδή ο Σλάβος αγρότης που καλλιεργεί τα εύφορα χωράφια της ανατολικά της Γερμανίας Ευρώπης δεν έχει το δικαίωμα αποζημίωσης και το κόμμα νομιμοποιεί στη συνείδηση του Γερμανού της «μεσαίας τάξεως» την εξόντωση του Σλάβου αγρότη  . Στην εκπαίδευση και στη δημόσια υγεία τίθεται ως στόχος η δημιουργία συνθηκών για την παραγωγή καθαρόαιμων Γερμανών ανώτερης ράτσας που από τα πρώτα τους χρόνια στο σχολείο θα μαθαίνουν την έννοια του κράτους, θα γυμνάζονται και θα αθλούνται υποχρεωτικά    για άλλη μια φορά «φωτογραφίζεται» ο «άλλος» : ο αγύμναστος , ο μη αθλητικός& άνθρωπος, ο μη υγιής, το «μίασμα» σύμφωνα με τη νεοελληνική ορολογία του εμφυλίου πολέμου. 21 χρόνια αργότερα όταν αρχίζει κι επίσημα ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος ο «φύρερ» θα υπογράψει διάταγμα με το οποίο θα εγκλειστούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης οι πάσχοντες από καρδιακά και πνευμονικά νοσήματα   και θα εξοντωθούν. Ζητούν νόμο «κατά του συνειδητού πολιτικού ψεύδους» και «κατά της διαδόσεώς του στον τύπο»   , οι εφημερίδες να εκδίδονται από Γερμανούς πολίτες στη Γερμανική γλώσσα και αυτές που προορίζονται για τους ξένους μόνο κατόπιν αδείας και σε ξένη γλώσσα : ο «ξένος» δεν πρέπει να μιλάει τη γλώσσα των καθαρόαιμων Γερμανών Αρίων. Ο «άλλος» είναι αυτός που ασκεί δήθεν «διαφθείρουσα επίδραση» πάνω στη Γερμανική νεολαία και δεν είναι παρά ο καλλιτέχνης (ως επί το πλείστον Εβραίος  ) κι ο λογοτέχνης. Επιζητείται ένας «θετικός χριστιανισμός» ως κρατική θρησκεία που «δεν θα αντιτίθεται στο αίσθημα της ηθικότητος της γερμανικής φυλής»  : ο «άλλος» σκιτσάρεται καθαρά για άλλη μια φορά και δεν είναι παρά ο Εβραίος που καλλιεργεί «το ιουδαίο-υλιστικόν πνεύμα μέσα σε μας και έξω από μας». Το τελευταίο άρθρο είναι και το χαρακτηριστικότερο της αντίληψης των ναζιστών : το κράτος εναντίον της κοινωνίας των πολιτών. Να ποιος είναι ο «άλλος» : είναι ο «εχθρός λαός». Και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία επί τούτου οι ναζιστές ζητούν «τη δημιουργία Βουλών Επαγγελματικών που να επαγρυπνούν στη  εφαρμογή των γενικών νόμων του Ράιχ»  . Μέσα στο στενό αυτό πλαίσιο επιδιώκεται να ενσωματωθούν όλες οι επαγγελματικές ομάδες και εκεί να γίνεται η «διαπραγμάτευση» μακριά «από του πλήθους τη βουή».

            Το 1925 ο Αδόλφος Χίτλερ τελειώνει το περίφημο «σύγγραμμα» του με τίτλο «Ο Αγών μου» στο οποίο καταγράφει με τρόπο συχνά γλαφυρό και παραστατικό τις βασικές του απόψεις και εκθέτει τους άξονες της ρατσιστικής πολιτικής φιλοσοφίας. Στο κεφάλαιο «Λαός και Ράτσα»  είναι που εκθέτει τη βασική του αντίληψη για την ουσία του ανθρώπου και της κοινωνικής συγκρότησης. Για το Χίτλερ όλα τα όντα στη γη τα διέπει μια βασική αρχή : «όλα υπόκεινται σ’ έναν βασικό κανόνα σχεδόν απαραβίαστο που τους επιβάλλει η στενά  κάθε ζώο δεν&καθορισμένη ανάγκη της αναπαραγωγής και του πολλαπλασιασμού  ζευγαρώνει παρά με το θηλυκό του ίδιου είδους». Η δυαδική αυτή λογική θα επεκταθεί παντού σε όλους τους τομείς της επιστήμης και της κοινωνίας. Εκτός από το άσπρο και το μαύρο δεν υπάρχουν ενδιάμεσα χρώματα. Εκτός από το μηδέν και το ένα δεν υπάρχουν ενδιάμεσα νούμερα , εξ ου και το σύνολο των «φυσικών αριθμών». Κάθε άλλο είναι μπάσταρδο, ανάμικτο, απροσδιόριστο, σάπιο. «Κάθε διασταύρωση δύο όντων διαφορετικής αξίας δίνει σαν καρπό ένα κατασκεύασμα κατώτερο της αξίας των γονηών». Η φύση στην πορεία της προς την τελείωση απορρίπτει αυτό το τεχνητό κατασκεύασμα που ζητάει την ένωση με την ανώτερη ράτσα αλλά δεν μπορεί και πρέπει να εμποδιστεί ώστε να πάρει τη θέση που του ανήκει, δηλαδή κοντά στα κατώτερα όντα. Ο νόμος της φύσης ευνοεί έτσι τους δυνατούς που πρέπει να κυριαρχούν. Οι αδύνατοι πρέπει να παραμεριστούν , και στην πράξη να εξοντωθούν στα κρεματόρια , για να λειτουργήσει στην εντέλειά του ο νόμος της φύσης έστω και με τη βοήθεια του μακριού χεριού της (παρά)κρατικής     εξουσίας  . Εξ άλλου λίγο παρακάτω γίνεται ακόμη πιο σαφής η μέθοδός του : «ο αγώνας είναι πάντα το μέσον για ν’ αναπτυχθεί η υγεία και η δύναμη αντίστασης του είδους και συνεπακόλουθα, οι συνθήκες που θα του επιτρέπουν την ρατσιστική πρόοδο. Η «ευγονική» σε όλο της το μεγαλείο, ο «επιστημονικός ρατσισμός» χωρίς αναισθητικό. Η «ρατσιστική πρόοδος» είναι το αποτέλεσμα της σοφής πρόβλεψης της φύσης : «δεν επιτρέπει αναπαραγωγή παρά στα διαλεχτά πλάσματα». Κάντε μια στάση, λέει ο Αδόλφος, σ’ αυτή την απέραντη αμερικανική ήπειρο. Τι θα δείτε ; Οι ψεύτικοι Άρειοι έχουν αναμιχθεί με κατώτερες φυλές με αποτέλεσμα ο ίδιος ο «εκπολιτιστής λαός» να έχει εκφυλιστεί σε ένα συνονθύλευμα μεσαίων και κατώτερων φυλών : μιγάδες, ινδο-ισπανοί, ινδο-πορτογάλοι κλπ. Οι πραγματικοί άρειοι, οι original  στη Βόρεια Αμερική κατέκτησαν την Άγρια Δύση χωρίς ούτε μια σταγόνα καθαρό αίμα να αναμειχθεί με σταγόνα κατωτέρων φυλών. Η  Ku Klux Klan πρέπει να του ήταν οικεία. Προσοχή, όμως ! Ο κίνδυνος ελλοχεύει. Οι κατώτερες φυλές είναι πανταχού παρούσες : τα πολιτιστικά τους υποπροϊόντα μπορούν να μολύνουν τη σκέψη και η σκέψη να γίνει πράξη (στον καιρό του Αδόλφου ήταν το Χόλυγουντ των Εβραίων, η νέγρικη jazz,  το  swing). Ο Αιώνιος Δημιουργός όμως και θέλει και μπορεί : τον αμαρτωλό θα τον τιμωρήσει και την κοινωνία θα εξαγνίσει. Τα θύματα της λογικής αυτής ζουν ακόμη ανάμεσά μας - όσα τέλος πάντων επέζησαν. Η φύση είναι το κινούν αίτιο της ιστορίας και αν ο άνθρωπος επαναστατήσει ενάντιά της σκάβει τον ίδιο του το λάκκο. Αφού ο πόλεμος ανώτερων και κατώτερων ρατσών είναι νόμος της φύσης, τι θέλουν αυτοί οι, αφελείς το λιγότερο, ειρηνιστές και φωνασκούν άνευ νοήματος και αιτίας ; Πρόκειται για εφεύρημα των κατώτερων φυλών, λέει ο Αδόλφος, που προσπαθούν να παγώσουν, αν είναι δυνατόν, το φυσικό ρολόι της ιστορίας. Είναι τόσο αφύσικη η θεωρία αυτή που καταντάει ανόητη, γελοία και, πάνω απ’ όλα, αναποτελεσματική. Ποιοι είναι αυτοί τώρα και με ποια προσόντα θα επιβάλλουν τις απόψεις τους στους ανώτερούς τους. Αν είναι δυνατόν ! Είναι εκ φύσεως αδύνατον να νικήσουν, όσο πολλοί κι αν είναι. Γι’ αυτό τους πρέπει βαριά κι απάνθρωπη τιμωρία. Κούνια που σε κούναγε Αδόλφε μου!

            «Ορισμένες ιδέες είναι δεμένες με την ύπαρξη ορισμένων ατόμων». Ο Αδόλφος παριστάνει τον τιμητή των ειρηνιστών καταφεύγοντας σε σοφιστείες του στυλ «πραγματικά η ειρηνιστική ιδέα κι ο ανθρωπισμός είναι ίσως μια υπέροχη θεωρία κι ο ανθρωπισμός είναι ίσως μια υπέροχη θεωρία όταν θάχει κατακτηθεί ο κόσμος και θάχει υποταχτεί στον ανώτερο άνθρωπο». Καλώς τονε κι ας άργησε ! Ο Αδόλφος ζωγραφίζει το θρόνο του και τη μελλοντική κοινωνία του : Pax Germanica. «Πρώτα απ’ όλα αγώνας», λέει, «και μετά ίσως ο φιλειρηνισμός». Βέβαια, όταν οι πάσης φύσεως «άλλοι» εξαλειφθούν από προσώπου γης η ειρήνη του νεκροταφείου θα έχει επικρατήσει. Η ηθική θεωρία του Αδόλφου θα έχει κυριαρχήσει στα μυαλά των εκλεκτών ρατσών και θα έχει εκλείψει «ο σκοταδισμός και το χάος». Και για νάρθουμε στο «επιστημονικό και μεθοδολογικό ψητό» : ο Αδόλφος κλείνει πονηρά το μάτι σε όλους τους καθαρόαιμους Ευρωπαίους Αρίους. Ξέρετε, τους λέει, ότι εσείς είσαστε οι εκλεκτοί τελικά ; Είστε αυτοί που αναγνώρισαν πεντακάθαρα τους «χαλκέντερους νόμους της φύσης». Και ξέρετε τι κάνατε ; Φτάσατε, αγνοώντας αυτές τις υστερικές κραυγές των αντιπροσώπων των κατωτέρων φυλών περί ισότητας, ειρήνης και τα τοιαύτα, «στην ανώτατη υπαρξιακή στάθμη». Και τώρα που φτάσατε εκεί που φτάσατε, για αναλογιστείτε : κάποιοι άλλοι πριν από σας, σκεφτήκανε για σας. Ανακαλύψανε κάποιους φυσικούς νόμους που σήμερα πια είμαστε σε θέση να τους διατυπώσουμε με πιο ξεκάθαρο τρόπο. Ξεφυλλίστε τις σελίδες του «Πνεύματος των Νόμων» που έγραψε 150, και βάλε,  χρόνια πριν ένας άλλος δικός μας, ο Βαρόνος Μοντεσκιέ. Να θα δείτε αυτά που σας λέω εγώ με άλλη μορφή και άλλα λόγια. Εγώ σας λέω ότι το έδαφος ασκεί επίδραση πάνω στις ράτσες, πάνω στους ανθρώπους και στις πράξεις τους. Αυτός σας λέει το ίδιο με πιο επιστημονικό τρόπο : «οι νόμοι στη σχέση τους με τη φύση του κλίματος».

            Η κεντρική ιδέα του εκ Γαλλίας φίλου μας : «αν αληθεύει ότι ο χαρακτήρας του πνεύματος και τα πάθη της καρδιάς είναι άκρως διαφορετικά στα διάφορα κλίματα, οι νόμοι πρέπει να είναι σχετικοί με τη διαφορά αυτών των παθών και με η διαφορά των χαρακτήρων». Τι σας λέει με λίγα λόγια ο Βαρόνος ; Ότι ο ψυχρός αγέρα που φυσάει στις στέγες των σπιτιών του βορρά φτιάχνει ρωμαλέους ανθρώπους με ισχυρή καρδιά. Ότι, αντίθετα, η ζέστη και η υγρασία των εδαφών του νότου κάνουν τους ανθρώπους νωθρούς και, συνεπώς, δειλούς, ιδιότητα που και λεκτικά δεν απέχει και πολύ από τη λέξη δούλος. Να το κλειδί της ανάλυσης. Συνεχίζουμε ακάθεκτοι έχοντας ως μπούσουλα το κλίμα : «στις ψυχρές οι άνθρωποι έχουν λιγότερη ευαισθησία απέναντι στις απολαύσεις, στις εύκρατες χώρες θα έχουν μεγαλύτερη, ενώ στις θερμές χώρες θα έχουν άκρα ευαισθησία». Η όπερα η Αγγλική διαφέρει από την Ιταλική. Οι άνθρωποι του βορρά ερωτεύονται διαφορετικά από τους  Λατίνους εραστές. Κι επειδή ο έρως είναι αυτό το στοιχείο που ενώνει οι Νότιοι έχουν πιο ανεπτυγμένη την αίσθηση του «έρωτα για τον έρωτα» , ενώ οι Βόρειοι ... «καλά κρασιά». Ο Νότος είναι, ως εκ τούτου, γεμάτος πάθη, σε αντίθεση με το Βορρά που είναι γεμάτος λογική. Ο Νότος έχει πλήθος εγκλημάτων πάθους ενώ ο Βορράς ξεχειλίζει από αρετή, ειλικρίνεια και παρρησία. Στο Νότο είναι στο μυαλό νωθροί και υπακοή έχουν περισσή. Στο Βορρά η ψυχή σφύζει από ενέργεια και του Βορείου ανθρώπου ο τράχηλος ζυγόν δεν υποφέρει.

            Ο φίλος μας ο Μοντεσκιέ, κοσμογυρισμένος καθώς ήταν, μάζεψε του κόσμου τις πληροφορίες. Οι Ινδίες, όπως ξέρετε ίσως, είναι μια «γη ποτισμένη με ιδρώτα». Αυτός ο ιδρώτας αντιπροσωπεύει, κατά την άποψή του, όχι μόχθο αλλά δειλία. Οι Ινδοί έχουν σαν θετικό ισοδύναμο τη φαντασία και αυτή η φαντασία είναι που τους κάνει να υποφέρουν ακόμη και το θάνατο. Αυτός είναι και ο λόγος που ζουν εκτός τόπου και χρόνου και που οι Βρετανοί τους έχουν υποδουλώσει. Δεν δίνουν μάχες και επιμένουν να ζουν σε μια κατάσταση νιρβάνα έχοντας αφήσει τους κατακτητές να κερδίζουν σε βάρος τους. Τι τους χρειάζεται για να στρώσουν έτσι που είναι στραβό το ... κλίμα ; Νομοθέτης σοφός. Να τι τους χρειάζεται. «Όσο πιο εύκολα συγκινείται κανείς, τόσο πιο πολύ επιβάλλεται να διαπαιδαγωγηθεί κατάλληλα, ώστε να μην υπακούει σε προλήψεις και να οδηγείται από το Λόγο». Τελικά από δω το είχε, από ‘κει το είχε στο ρατσισμό τελικά κατέληξε. Ο «άλλος» του Μοντεσκιέ είναι αυτός ο δειλός, ο προληπτικός, ο νωθρός, ο κουτοπόνηρος και, σε τελευταία ανάλυση, δουλοπρεπής Ασιάτης ή Αφρικανός που εύκολα συγκινείται και εύκολα παρασύρεται. Γι΄αυτό και πρέπει να εκπολιτιστεί δια της βίας, πρέπει να του ελέγξουμε το μυαλό, να του επιβάλλουμε τη δική μας σκέψη, το δικό μας Λόγο. Εμείς οι Ευρωπαίοι, οι ορθολογιστές, οι μυαλωμένοι, που διαθέτουμε το κατάλληλο γεω-κλιματικό περιβάλλον που μας ωθεί στα γράμματα και τις τέχνες, που μας προτρέπει να είμαστε μετριοπαθείς, να ζούμε σε μεσαίου μεγέθους μοναρχίες με καθεστώτα «ελέγχου και ισορροπιών» , που, τέλος πάντων, έχουμε να δείξουμε κι έναν Παρθενώνα.

            Η επιστήμη να είναι καλά και θα μας βοηθάει να ανακαλύπτουμε το αίτιο και το αιτιατό, τους σιδερένιους νόμους της φύσης και τις μεθόδους τιμωρίας των «άλλων, των παραβατικών, των επαναστατών, των αιρετικών», δηλαδή των «εξ’ από ‘δώ».

            Τελικά όλα όσα λέμε μπορεί και να μην ισχύουν. Ο Μοντεσκιέ μπορεί όλ’ αυτά να τα έγραφε όχι γιατί τα πίστευε αλλά για να ωθήσει, με το ιδιότυπο χιούμορ του, τους νομοθέτες στο να σκεφτούν ωριμότερα τα πράγματα και να φτιάξουν καλούς νόμους για το καλό των λαών και των εθνών. Ο Χίτλερ πάλι μπορεί να μην επεδίωκε όσα να του καταλογίζουν και απλώς να προειδοποιούσε για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την αλόγιστη χρήση των πορισμάτων των φυσικών επιστημών στις κοινωνικές επιστήμες. Και τότε ίσως η λεζάντα στην ιστορική εικόνα να έγραφε: «τα πρόσωπα και τα γεγονότα που αναφέρονται στην ιστορία αυτή είναι εντελώς φανταστικά και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα». Δεν θα χρειαζόταν ούτε η Χάνα Άρεντ να αναρωτιόταν φωναχτά τι γυρεύει «ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ» ούτε ο Λίαμ Νήσον να κατάρτιζε κάποιες πασίγνωστες «λίστες».

            Η μελαγχολία του τέλους του αιώνα όμως μας επιβάλλει ένα καθήκον : το αυγό του φιδιού πρέπει να τσακιστεί. Μόνο που θέλει θεωρητική και πολιτική επαγρύπνηση. Η ιστορία, είπε ένας γέρος Γερμανοεβραίος, επαναλαμβάνεται σαν φάρσα. Μπορεί και να διαψευστεί αρνητικά , μπορεί να διαψευστεί και θετικά. Είναι στο χέρι μας.

Tsakthan Weekly 26/8/2018 -- Οικολογία, Κοινωνία και Εργασία 5

Τι είναι αυτό που ονομάζουμε «περιβάλλον»; Πρόκειται για αμφίσημη έννοια. Συχνά μιλάμε για «φυσικό περιβάλλον», δηλαδή για το φυσικό κόσμο που περιβάλλει μια κοινότητα, και για «φύση» εννοώντας τον ευρύτερο φυσικό κόσμο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, μιλάμε για «οικολογία», «οικολογικό περιβάλλον», «οικοκρίση» κ.ο.κ.

Εδώ πρέπει να κάνουμε μια μικρή παρένθεση για να δούμε τι σημαίνει η λέξη «κρίση» για την οποία θα διαβάσουμε πολλά στη συνέχεια.  Η λέξη «κρίση» αποτελείται από πολλά σημαινόμενα. Εδώ θα αναφερθούμε σε τέσσερις βασικές κατηγορίες σηματοδοτήσεων που θεωρούμε ότι μπορούν να μας προσφέρουν τα πλαίσια μέσα στα οποία μπορούμε να κινηθούμε για να προχωρήσουμε στην εξέλιξη του θέματός μας.

Κατ’ αρχήν πρέπει να γίνει αναφορά στους «διαδικαστικούς ορισμούς» της κρίσης (Wiener and Kahn, 1962).[1] Καταχωρούμε τους εξής ορισμούς που εντάσσονται στα πλαίσια της πολιτικής επιστήμης.

          - Η κρίση είναι συχνά σημείο καμπής σε μίαν αναπτυσσόμενη διαδοχή γεγονότων και πράξεων.

          -Η κρίση είναι μία κατάσταση στην οποία απαιτείται υψηλός βαθμός δραστηριοποίησης των συμμετεχόντων.

          -Η κρίση απειλεί τους στόχους και τους σκοπούς των συμμετεχόντων.

          -Η κρίση ακολουθείται από ένα σημαντικό αποτέλεσμα του οποίου οι συνέπειες μορφοποιούν το μέλλον των συμμετεχόντων.

          -Η κρίση αποτελείται από τη σύγκλιση γεγονότων που καταλήγει σε ένα νέο σύνολο γεγονότων.

          -Η κρίση παράγει αβεβαιότητες στην εκτίμηση μίας κατάστασης και στο σχηματισμό εναλλακτικών λύσεων για την αντιμετώπισή της.

          -Η κρίση μειώνει τον έλεγχο επί των γεγονότων και των αποτελεσμάτων τους.

          -Η κρίση εντείνει την πίεση, που συχνά παράγει το στρες και την αγωνία των συμμετεχόντων.

          -Η κρίση είναι μία περίπτωση κατά την οποία η πληροφορία που διατίθεται στους συμμετέχοντες είναι, συνήθως, ανεπαρκής.

          -Η  κρίση αυξάνει τις χρονικές πιέσεις για τους συμμετέχοντες.

          -Η κρίση χαρακτηρίζεται από αλλαγές στις σχέσεις ανάμεσα στους συμμετέχοντες.

          -Η κρίση αυξάνει τις εντάσεις ανάμεσα στους συμμετέχοντες.

Σε κάποιες από τις θέσεις του «δωδεκάλογου» της «διαδικασιολογικής» θεωρίας για την κρίση συμπίπτουν και οι διαπιστώσεις των Μiller and Iscoe (1963), που προέρχονται από το χώρο των κοινωνιολογικών και ψυχολογικών ερευνών:[2]

          -Μία κατάσταση κρίσης είναι μάλλον οξεία                                                                                                                                                                                                                                                     παρά χρόνια, αν και η διάρκειά της είναι συνήθως απροσδιόριστη.

          -η κρίση καταλήγει συχνά σε συμπεριφορές «παθολογικές», όπως η ανικανότητα και η αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων.

          -η κρίση απειλεί τους στόχους των εμπλεκομένων ατόμων.

          -η  κρίση είναι σχετική:αυτό που είναι κρίση για κάποιον μπορεί να μην είναι για κάποιον άλλο.

          -η κρίση προκαλεί ένταση στον οργανισμό και άγχος.

          Τέλος, η «ντεσιζιονιστική» θεωρία του C.Barnard (1962)  αναφέρεται σε τρεις διαστάσεις της έννοιας «κρίση»:[3]

          -αναγνώριση της φύσης του γεγονότος: εξωγενές ή ενδογενές για τους «παραγωγούς αποφάσεων».

          -εκτίμηση του χρόνου απόφασης: βραχεία, μέση, μακρά διάρκεια.

          -εκτίμηση της σχετικής σημασίας των αξιών για τους συμμετέχοντες: υψηλή ή χαμηλή.

Επίσης και για τον Barnard ισχύει η θέση ότι η κρίση για το ένα μέρος ενδέχεται να μην εκλαμβάνεται ως τέτοια από το άλλο μέρος. Τέλος, δίδεται ιδιαίτερο βάρος στο ερώτημα: «η μονάδα απόφασης προκάλεσε την κρίση ή προκλήθηκε απ’ αυτήν;"

---

[1] Wiener A.J. and Kahn H., 1962, Crisis and Arms Control, Hudson Institute, Hudson-on-Hudson , New York.

[2] Miller Kent and Iscoe Ira, 1963, «The Concept of Crisis : Current Status and Mental Health Implications» , Human Organization , 22, p.p.195-201.

[3] Barnard Chester, 1962, The Functions of the Executive , Harvard University Press, Cambridge Mass

Θανάσης Τσακίρης



Κρίση - 1994     
 
Στίχοι:   Μάνος Χατζιδάκις
Μουσική:   Σταύρος Ξαρχάκος
Ερμηνεία: Νανά Μούσχουρη

Κρίση την είπαν τη στιγμή
Σαν εκοιμήθης πλάι μου με χάρη
Την ώρα που ξεχύθηκαν μ’ ορμή
Χίλια πουλιά να σκίσουν το φεγγάρι

Κρίση την είπαν την πηγή
Που πάνε τ’ άστρα να λουστούν το βράδυ
Να πιουν νερό να χτενιστούν στη γη
Και να πλαγιάσουν στης αυλής μου το πηγάδι

Κρίση την είπαν την ορμή
Που φτιάχνει η αγάπη μέσα στο λιβάδι
Κ’ η αναπνοή σου γίνεται στιγμή

Που μ’ ακουμπά τ’ αγέρι του Θεού σαν χάδι

https://youtu.be/0SzdybvxSH0


ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ - ΤΕΤΑΡΤΗ   29/08/2018  " Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ"  του Άκι Καουρισμάκι

ΤΕΤΑΡΤΗ   29/08/2018       Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ (TOIVON TUOLLA PUOLEN)

                                                     του Άκι Καουρισμάκι (ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ, 2017, έγχρωμη, 98΄)

Αργυρή Άρκτος Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου




Η ταινία του Άκι Καουρισμάκι πραγματεύεται με μοναδικό και πρωτότυπο τρόπο, μέσα από την ιδιαίτερη, μινιμαλιστική ματιά του σκηνοθέτη, το προσφυγικό ζήτημα, ένα από τα πιο φλέγοντα θέματα της εποχής μας. Ένας πωλητής αντρικών πουκαμίσων εγκαταλείπει τη γυναίκα, το σπίτι και την εταιρεία του, κερδίζει ένα σεβαστό ποσό σε μια παρτίδα πόκερ και αγοράζει ένα εστιατόριο. Παράλληλα, δίνει δουλειά και βοηθά έναν Σύρο πρόσφυγα κι έτσι δύο άντρες που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους για διαφορετικούς λόγους αλλάζουν μαζί τις ζωές του.



29/08/2018 στις 8:30 μ.μ. και στις 10:30 μ.μ.

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ»

                                     (Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη,

Τηλ.: 210 9937870, 210 9941199, 210 9914732, 6945405825, E-mail: info@klh.gr

Ιστοσελίδα: www.klh.gr

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ - ΤΕΤΑΡΤΗ 29/08/2018 " Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ" του Άκι Καουρισμάκι

ΤΕΤΑΡΤΗ   29/08/2018       Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ (TOIVON TUOLLA PUOLEN)

                                                     του Άκι Καουρισμάκι (ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ, 2017, έγχρωμη, 98΄)

• Αργυρή Άρκτος Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου

Η ταινία του Άκι Καουρισμάκι πραγματεύεται με μοναδικό και πρωτότυπο τρόπο, μέσα από την ιδιαίτερη, μινιμαλιστική ματιά του σκηνοθέτη, το προσφυγικό ζήτημα, ένα από τα πιο φλέγοντα θέματα της εποχής μας. Ένας πωλητής αντρικών πουκαμίσων εγκαταλείπει τη γυναίκα, το σπίτι και την εταιρεία του, κερδίζει ένα σεβαστό ποσό σε μια παρτίδα πόκερ και αγοράζει ένα εστιατόριο. Παράλληλα, δίνει δουλειά και βοηθά έναν Σύρο πρόσφυγα κι έτσι δύο άντρες που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους για διαφορετικούς λόγους αλλάζουν μαζί τις ζωές του.

29/08/2018 στις 8:30 μ.μ. και στις 10:30 μ.μ.

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ»

                                     (Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη,

Τηλ.: 210 9937870, 210 9941199, 210 9914732, 6945405825, E-mail: info@klh.gr

Ιστοσελίδα: www.klh.gr

Ο Τόμας Μουρ και οι Ουτοπίες (του Θανάση Τσακίρη)

Ο Τόμας Μουρ και οι Ουτοπίες

Η Ουτοπία είναι μια πραγματεία πολιτικής φιλοσοφίας δοσμένη με τρόπο μυθοπλαστικό. Περιγράφει μια μυθική νησιωτική κοινωνία με τα θρησκευτικά, κοινωνικά και πολιτικά της ήθη και έθιμα. Η Ουτοπία είναι γραμμένη στα λατινικά στην πόλη Λουβέν του σημερινού Βελγίου το Δεκέμβριο 1519. Απευθυνόταν σαφώς σε ένα μορφωμένο ευρωπαϊκό κοινό και αναδείκνυε τα ζητήματα τα σχετικά με την «φύση της καλής κοινωνίας», τους «κινδύνους των στρατιωτικών εχθροπραξιών», δηλαδή προβλήματα που απασχολούσαν τη φιλολογία της εποχής.

Εκ πρώτης όψεως, η Ουτοπία φαντάζει να είναι κάποια πραγματική χώρα καθώς ο Μουρ αντλεί στοιχεία από την ταξιδιωτική λογοτεχνία των χρόνων εκείνων που ήταν η εποχή των ανακαλύψεων. Όμως, είναι χώρα που δεν υπάρχει παρά στη φαντασία του και μια κοινωνία που θα ήταν «τέλεια». Ο Μουρ ουσιαστικά εγκαινίασε ένα νέο λογοτεχνικό είδος (genre) την «ουτοπία». Αν διευρύνουμε την έννοια της ουτοπίας θα δούμε ότι από τον Πλάτωνα ως τις ταινίες του χολιγουντιανού κινηματογράφου πολλοί άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να φανταστούν πώς θα έμοιαζε μια ιδανική κοινότητα. Αυτές οι φανταστικές πολιτείες δεν είναι μόνο επινοήσεις των φιλοσόφων και των συγγραφέων αλλά και μέτρα σύγκρισης και κριτικής για τις εκάστοτε πραγματικές κοινωνίες, τα συστήματα και τα κακώς κείμενά τους. Ο «ουτοπισμός» φώτισε τα μυαλά πολλών ανθρώπων που προσπάθησαν να επιφέρουν μεταρρυθμίσεις στα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά συστήματα, να πάρουν μέρος σε επαναστάσεις και να αποπειραθούν να πειραματιστούν με τη δημιουργία «ιδανικών προτύπων» στην πράξη. Ουτοπίες παρουσιάστηκαν σε όλες τις κουλτούρες και θρησκείες, αλλά οι περισσότερες συζητήσεις, νουβέλες και απόπειρες έγιναν στη λεγόμενη «Δύση». Όμως, παράλληλα με την προσπάθεια των ανθρώπων για την δημιουργία ουτοπικών κοινοτήτων, αναπτύχθηκε και το αντίθετο ρεύμα της «δυστοπίας».

Ο πιο παλιός ουτοπιστής στοχαστής ήταν ο βοσκός και φρουτοσυλλέκτης Άμος, ο οποίος τον 8^ο αιώνα π.Χ. αγωνίστηκε εναντίον της διαφθοράς των αρχουσών ελίτ του Ισραήλ και εναντίον της άγριες εκμετάλλευσης  των τιμίων εργατών. Οι πρώτοι προφήτες άνοιξαν το δρόμο για μια παράδοση θρησκευτικών στοχαστών που περιγράφουν ουτοπίες που χαρακτηρίζονται από αγάπη, τελετουργίες, υπηρεσία, ταπεινότητα, και η λατρεία της κοινής θεότητας. Στον πρώτο μ.Χ. αιώνα, σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη ο Ιησούς μίλησε για την Βασιλεία του Θεού στη Γη. Ο Αυγουστίνος (354-430 μ.Χ.) έγραψε για την πόλη του Θεού και ο Σαβοναρόλα (1452-1498) κήρυττε την ουτοπία ενός ιδανικού θεοκρατικού κράτους. Μερικοί από αυτούς τους ιουδαιο-χριστιανούς στοχαστές πίστευαν ότι οι τέλειοι κόσμοι που περιέγραφαν τελικά θα γίνονταν πραγματικότητα. Άλλοι περιέγραψαν ιδανικούς κόσμους για να ασκήσουν πίεση για την μεταρρύθμιση των πραγματικών συστημάτων στην παρούσα φάση. Άλλες πνευματικές παραδόσεις, όπως ο Ταοϊσμός, ο Θεραβεδαϊστικός (Theraveda) Βουδισμός και το μεσαιωνικό Ισλάμ είχαν επίσης τους δικούς τους προδρόμους ουτοπιστικών κοινωνιών και πολιτειών. Και τα δύο είδη στοχαστών, τόσο εκείνοι οι οποίοι προέβλεπαν κυριολεκτικά έναν παράδεισο όσο και εκείνοι που χρησιμοποιούσαν τις ουτοπίες ως πρόγραμμα δράσης για τη δική τους εποχή, άνοιξαν το δρόμο για μεταγενέστερες μορφές θρησκευτικής ουτοπικής σκέψης και πράξης.

Στη Βρετανία ο εκκλησιαστικός και πολιτικός ηγέτης John Wycliffe (1328-1384) που ήταν από τους πρώτους Ρωμαιο-καθολικούς ιερείς που εξέφρασαν τις διαφωνίες τους για την πολιτική του Βατικανού και υποστηρικτής της μεταρρύθμισης της εκκλησίας. Παράλληλα ήταν καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Ήταν αντικληρικαλιστής και θεωρούσε ότι η Βίβλος είχε προτεραιότητα στη διαμόρφωση της θρησκευτικής και πολιτικής εκπαίδευσης των ανθρώπων. Η δική του «ουτοπία» αφορούσε το «φυσικό κράτος» και επιδόθηκε στη μελέτη για τον προσδιορισμό της έννοιας της «φυσικής κατάστασης» της ανθρωπότητας. Κατ’ αυτόν, ο «κομμουνισμός» ήταν η «φυσική κατάσταση» και η περιουσία του πλανήτη κοινή για όλους τους ανθρώπους. Ο John Bell, λαϊκής καταγωγής ιερέας μαθητής του Wycliff στο κίνημα της θρησκευτικής μεταρρύθμισης (κίνημα των Lollards), έφτασε να γίνει καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης απ’ όπου εκδιώχθηκε το 1381 για την συμμετοχή του στην Εξέγερση των Χωρικών που συντάραξε τη χώρα. Έμεινε διάσημος, εκτός των άλλων για τη σθεναρή διεκδίκηση της ισότητας ανδρών και γυναικών. Και οι δυο βρήκαν φριχτό θάνατο με διαταγή του παλατιού και τη σύμφωνη γνώμη της εκκλησίας. Το παράδειγμά τους έδωσε τροφή για σκέψη  

Η Ουτοπία του Μουρ έχει ως κύριο χαρακτήρα έναν Πορτογάλο ναύτη ονόματι  Raphael Hythloday (μυθικό πρόσωπο). Με βάση τη διήγησή του, αντιλαμβανόμαστε ότι στην Ουτοπία του Μουρ, όλοι οι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, είναι ίσοι και ζουν σε μια κοινωνία μορφή πρώιμου κομμουνισμού. Η εκπαίδευση παρέχεται από το κράτος και απαγορεύεται η θρησκευτική μισαλλοδοξία και αδιαλλαξία. Τα πάντα είναι κοινά και ο χρυσός, που δεν θεωρείται ιδιαίτερα πολύτιμος, χρησιμοποιείται για κατασκευή ειδών υγιεινής. Στην αρχή του έργου υπάρχει ένα σύντομο επεξηγητικό εδάφιο στο οποίο ο Μουρ εξηγεί ότι το ιδεώδες κράτος το οποίο περιγράφει, η Ουτοπία (από τις ελληνικές «ου» και «τόπος») θα μπορούσε να ονομαστεί και Ευτοπία («καλός τόπος»). Το παράδειγμα του Μουρ ακολούθησαν πολλοί. Ο François Rabelais στον Γαργαντούα  περιγράφει μια ουτοπιστική κατάσταση στο Αβαείο του Τελέμ  Ο Γαργαντούας και ο πατέρας του Πανταγκρυέλ είναι τα δείγματα ενός ανθρωπισμού που έδωσε αξία στις λαϊκές αντιλήψεις και οικοδόμησε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό (1532). Γύρω στο 1602 ο Tommaso Campanella έγραψε την Ηλιούπολη (City of the Sun) στην οποία περιγράφει μια θεοκρατική κοινωνία όπου τα αγαθά, οι γυναίκες και τα παιδιά «κατέχονται από κοινού». Ο James Harrington στο έργο του The Commonwealth of Oceana (1656) εκθέτει –μετά από πολλές προσπάθειες λόγω της λογοκρισίας- ένα ιδεώδες σύνταγμα μιας ουτοπικής δημοκρατίας (republic). Το πρώτο και κύριο προσδιοριστικό στοιχείο της εξουσίας είναι η ιδιοκτησία, ιδίως της γης. Το δεύτερο στοιχείο είναι η εκτελεστική εξουσία που ποτέ δεν πρέπει να κατέχεται από τον ίδιο άνθρωπο ή ομάδα ανθρώπων. Το τρίτο στοιχείο είναι η Γερουσία  που πρέπει να εκλέγεται κάθε χρόνο και κανείς δεν πρέπει να επανεκλέγεται αν δεν περάσει μια τριετία.

Ουτοπικές ιδέες και υποσχέσεις αλλαγής συχνά βρίσκουν απήχηση σε κατώτερες ιεραρχικά και ταξικά κοινωνικές και πολιτικές ομάδες που στερούνται φωνής στο πλαίσιο των κατεστημένων δομών εξουσίας. Οι ανώτερες και κυρίαρχες ομάδες προτάσσουν το συμφέρον τους και το ικανοποιούν με το συντηρητισμό ως στάση ζωής και ιδεολογία και πολεμούν με νύχια και με δόντια (με κατασταλτικούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς) για την διατήρηση και συνέχισε της υπάρχουσας κατάστασης (status quo).  Οι ριζοσπαστικές προτάσεις, αν και ουτοπικές, του Μουρ και των περισσότερων ουτοπιστών ενέπνευσαν κοινωνικά και πολιτικά κινήματα να περάσουν από τη θεωρία στην πράξη, όπως στην περίπτωση των Σκαπανέων και των Ισοπεδωτών στη Βρετανία. Οι Σκαπανείς ήταν Προτεστάντες που υποστήριξαν μαχητικά ένα είδος αγροτικού κομμουνισμού με μικρές αγροτικές κοινότητες και που ανέπτυξαν έντονες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του Αγγλικού εμφυλίου πολέμου (1649). Ο ηγέτης τους ο Gerrard Winstanley πίστευε ότι η ανισότητα των σύγχρονων κοινωνιών ήταν αποτέλεσμα της Πτώσης από τον Παράδεισο. Τα ίδια χρόνια δραστηριοποιήθηκαν οι Ισοπεδωτές. Στη διάρκεια της περιόδου αυτής οι τοπικές οικονομικές ελίτ της υπαίθρου σε συνεργασία με την ανερχόμενη βιομηχανική τάξη των πόλεων της Βρετανίας δημιούργησαν το λεγόμενο «κίνημα των περιφράξεων», αρπάζοντας στην κυριολεξία τη γη από τα χέρια της κοινότητας στερώντας τη γη από τους φτωχούς αγρότες, οι οποίοι θα εύρισκαν καταφύγιο στα εργοστάσια των πόλεων σε συνθήκες απάνθρωπες. Η αντίσταση των χωρικών εκφράστηκε με το κίνημα των Ισοπεδωτών, οι οποίοι ξήλωναν τους φράχτες και τις ισοπέδωναν τις μάντρες. Το κίνημα των Ισοπεδωτών έδινε έμφαση στη λαϊκή κυριαρχία, τη διεύρυνση του εκλογικού σώματος, την ισότητα ενώπιον του νόμου και την θρησκευτική ανοχή.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ

Το σινεμά της Σενεγάλης (1ο μέρος)

Ο κινηματογράφος της Σενεγάλης είναι μια σχετικά μικρή κινηματογραφική βιομηχανία, που γνώρισε την ακμή της από τη δεκαετία του 1960 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980, αλλά από τότε έχει μειωθεί σε λιγότερο από πέντε ταινίες μεγάλου μήκους που παράγονται κατά τα τελευταία δέκα χρόνια.

Στην διάρκεια της αποικιοκρατίας έδρασε ο Ζωρζ Μελιές που ήταν Γάλλος κινηματογραφιστής και συγγραφέας φανταστικής λογοτεχνίας, γνωστός για τις τεχνικές και αφηγηματικές καινοτομίες που εισήγαγε κατά τα πρώτα χρόνια ύπαρξης του κινηματογράφου. Έκανε δύο μικρού μήκους: La Marche de Dakar και Le cake-walk des négres du nouveau Cirque in Dakar Οι ταινίες χρησιμοποίησαν τα ρατσιστικά στερεότυπα για τους Άραβες και τους μαύρους Αφρικανούς.

Η πρώτη ταινία της ανεξάρτητης Σενεγάλης, L'Afrique-sur-Seine του σκηνοθέτη και ιστορικού Paulin Soumanou Vieyra, γυρίστηκε το 1955. Η ταινία αφορά τη ζωή των Αφρικανών φοιτητών στο Παρίσι, τις συναντήσεις τους και τη νοσταλγία που βιώνουν μακριά από την πατρίδα τους. O Vieyra θα ακολουθήσει με τις ταινίες μικρού μήκους L'Afrique à Moscou (1957), O Νίγηρας σήμερα (1958),Οι πρόεδροι Senghor και Modibo Keita , Με τους Αφρικανούς στη Βιέννη και Η Παρουσία της Αφρικής στην Ρώμη (1959) και Η ανεξαρτησία του Καμερούν, του Τόγκο, του Κονγκό, της Μαδαγασκάρης (1960), ένα ντοκιμαντέρ που καλύπτει την ανεξαρτησία των χωρών αυτών. Ίδρυσε την Παναφρικανική Ομοσπονδία Σκηνοθετών και διετέλεσε μέλος κριτικών επιτροπών φεστιβάλ στην  Ευρώπη και στη Σοβιετική Ένωση.

Ωστόσο, μόνο μετά την Ανεξαρτησία άρχισε να αναπτύσσεται το σινεμά της χώρας. Ο πρώην λιμενεργάτης και συγγραφέας Ousmane Sembène, έγινε ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες της χώρας και της Αφρικής κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προσαρμόζοντας πολλά διηγήματά του σε ταινίες. Ο Sembène διδάχτηκε τον κινηματογράφο από το Σοβιετικό σκηνοθέτη Mark Donskoy, στοMoscow Film School. Αργότερα, ο Sembène μαθήτευσε κοντά τον σκηνοθέτη Σεργκέι Γερασίμοφ στο Στούντιο Γκόρκι και στη συνέχεια επέστρεψε στη Σενεγάλη.

Τα γραπτά του στη γαλλική γλώσσα έφθασαν μόνο ένα μικρό τμήμα των Αφρικανών συμπατριωτών του. Η ταινία του επιτρέπει να φτάσει σε πολλούς περισσότερους ανθρώπους γιατί θεωρούσε πως  ήταν ο καλύτερος τρόπο να εκπαιδεύσει κανείς τις μάζες. Ισχυριζόταν  ότι μπορεί να προσεγγίσει περισσότερους ανθρώπους με τον κινηματογράφο από ότι είναι δυνατόν με τις πολιτικές συγκεντρώσεις, ή με τις χριστιανικές και μουσουλμανικές θρησκευτικές συγκεντρώσεις. Το 1963, ο Sembène γύρισε την πρώτη του ταινία, ένα σύντομο εικοσάλεπτο φιλμ με το αυτοκίνητο με τίτλο Bοrom Sárrét (Ο Αμαξάς). Η ταινία θεωρείται συχνά ως η πρώτη ταινία που έγινε ποτέ στην Αφρική από έναν Αφρικανικό  Μαύρο και απεικονίζει τη φτώχεια που έπληττε τη ζωή του κι ήταν ακόμα διαδεδομένη στη Σενεγάλη μετά την ανεξαρτησία, ακολουθώντας την καθημερινότητα του φτωχού αμαξά. Επιπλέον ο σκηνοθέτης αναφέρεται  στην παθητική στάση και την μοιρολατρία των φτωχών που δεν διεκδικούν τα δικαία τους στη μετααποικιακή εποχή. Η ταινία έχει αρκετές έμμεσες αναφορές στην ταινία Ο Κλέφτης των  Ποδήλατων του Βιτόριο ντε Σικα .

Το 1964 έκανε άλλο μικρό φιλμ με τίτλο Niaye στο οποίο η  εγκυμοσύνη ενός νεαρού κοριτσιού σκανδαλίζει την κοινότητά της. Αν και ένας επισκέπτης εργαζόμενος κατηγορείται για την εγκυμοσύνη ο πατέρας του μωρού της νεαρής γυναίκας είναι στην πραγματικότητα ο δικός της πατέρας. Η κοινότητα καταβάλλει προσπάθεια να κρατήσει το σκάνδαλο κρυφό από τη γαλλική αποικιακή διοίκηση. Το 1966 παρουσίασε την πρώτη του και την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Σενεγάλης, La Noire de ..., που βασίζεται σε ένα διήγημα του και έγινε, επίσης, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που κυκλοφόρησε ποτέ από σκηνοθέτη της υποσαχάριας Αφρικής. Αν και διαρκεί μόνο 60 λεπτά, η ταινία που γυρίστηκε στα γαλλική γλώσσα κέρδισε το βραβείο Jean Vigo, αποσπώντας την προσοχή της διεθνούς κοινότητας στο σινεμά της Σενεγάλης και της Αφρικής. Αφηγείται την ιστορία  της Diouana, μιας νεαρής αφρικανής που πηγαίνει στη Γαλλία για να εργαστεί για το ζευγάρι Γάλλων που την απασχολούσε στο Ντακάρ. Γεμάτη χαρά με την προοπτική του ταξιδιού, σύντομα απογοητεύεται και τελικά, αισθάνεται φυλακισμένη και απομονωμένη από την υποστήριξη της κοινότητας της, αυτοκτονεί.

 Ο Sembène είχε επιτυχία και το 1968 με την ταινία Mandabi (Το έμβασμα),  στη μητρική του γλώσσα, τα Ουολοφικά. Ένας άνεργος Αφρικανός, ονόματι  Ιμπραχίμα, ζει με τις δύο συζύγους και τα παιδιά του. Ένας ανιψιός του τόυ στέλνει ένα έμβασμα από τη Γαλλία ύψους 25.000 φράγκων, το οποίο εξοικονόμησε δουλεύοντας ως οδοκαθαριστής. Πρέπει να κρατήσει μερικά από τα χρήματα για τον εαυτό του, εκτός του ότι πρέπει να δώσει ένα μέρος για τον ανιψιό του και να δώσει ένα μέρος στην αδελφή του. Ωστόσο, ο  Ibrahima αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες με τη γραφειοκρατία της Σενεγάλης προσπαθώντας να εξαργυρώσει το έμβασμα. Η ταινία ασχολείται με θέματα νεοαποικιοκρατίας, θρησκείας, διαφθοράς και κοινωνικών σχέσεων στη Σενεγάλη.

Συνεχίζεται.....

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ

Tsakthan Weekly 19/8/2018 -- Οικολογία, Κοινωνία και Εργασία 4

Το διακύβευμα στην περίπτωση του οικολογικού κινήματος είναι η προστασία του περιβάλλοντος, ως ζήτημα άμεσης προτεραιότητας, από τη μια, και από την άλλη η σχέση του ανθρώπου με τη φύση, ως σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης. 

  «Περιβάλλον (σύμφωνα με έναν ορισμό) είναι ο χώρος μέσα στον οποίο ζούμε, με στενή και ευρύτερη έννοια, είναι γενικώτερα οι συνθήκες (φυσικές, υγιεινές, πολιτιστικές, κοινωνικές, οικονομικές) υπό τις οποίες διαβιούμε σαν άτομα και σαν ομάδες και σαν σύνολα (από την οικογένεια και την γειτονιά μέχρι το παγκόσμιο σύνολο). Η τεχνική πρόοδος, η συγκέντρωση σε αστικά κέντρα, ο ρυθμός της σύγχρονης ζωής, η ατομικιστική σκέψη και η αδιαφορία για τον συνάνθρωπο, η σύγκρουση οικονομικών δραστηριοτήτων και ανθρωπίνων απαιτήσεων κ.α. προκάλεσαν όχι μόνο ρύπανση, αλλά γενικώτερα υποβάθμιση (σοβαρή πτώση επιπέδου) του περιβάλλοντος, με σοβαρές επιπτώσεις, στην σωματική και ψυχική υγεία των ατόμων, στην πολιτιστική στάθμη τους κ.α. Σήμερα λαμβάνονται μέτρα από τα κράτη και άλλους φορείς για την προστασία και προάσπιση του περιβάλλοντος, την αποφυγή της ρυπάνσεως και την ελάττωση των δυσμενών συνεπειών της υποβαθμίσεώς του, αλλά χωρίς σοβαρά αποτελέσματα» ^[1].  Τόσο, λοιπόν, με τη στενή όσο και με την ευρεία έννοια της λέξης περιβάλλον μιλάμε για το χώρο μέσα στον οποίο ζουν, δουλεύουν, σπουδάσουν, ερωτεύονται, ονειροπολούν, ταξιδεύουν οι άνθρωποι αλλά ζουν επίσης και τα ζώα και τα φυτά, αναπτύσσεται ο οργανικός και ανόργανος κόσμος που με τη σειρά τους επιδρούν στους ανθρώπους και στον τρόπο ζωής και σκέψης τους, θέτοντάς τους μπροστά στα όρια των επιδράσεών τους πάνω στη φύση. Η κριτική σκέψη που συγκροτεί την οικολογία ως μέρος των κοινωνικών επιστημών σε σχέση υπέρβασης της οικολογίας ως μιας φυσικο - βιολογικής επιστήμης μπορεί να λειτουργήσει ως απελευθερωτικό κοινωνικό κίνημα και, μάλιστα, καθοδηγητικά ως προς αυτό το γενικότερο χειραφετητικό κίνημα ^[2] . Τα όρια λοιπόν ορίζουν τους ανθρώπους ως τη σχετική πραγματικότητα ενώ τη φύση ως την απόλυτη πραγματικότητα^[3].

     

 Μια πολιτική για να είναι οικολογική οφείλει να λαμβάνει υπόψη της κάποια βασικά κριτήρια επιλογής στόχων. Κριτήρια για την πολιτική επιλογή των στόχων που πρέπει να προκρίνονται θεωρούνται τα επόμενα. Πρώτον, η αναλογικότητα και η αναγκαιότητα της κρατικής παρέμβασης& γίνεται δηλαδή με τρόπο τέτοιο ώστε να μην υπερβαίνει η ζημία το κέρδος που ενδεχομένως θα προκύψει από την παρέμβαση αυτή για το γενικό συμφέρον, και αν ξεκινήσει τελεί σε σχέση αναγκαιότητας με τον επιδιωκόμενο στόχο της οικονομικής ανάπτυξης; Σημαντικό είναι επίσης το κριτήριο της πρόνοιας για την μελλοντική αποφυγή επιδεινώσεων της κατάστασης στην περιβαλλοντική ισορροπία, επιλογή δηλαδή τέτοιας κατεύθυνσης που να οδηγεί σε άριστες ποιοτικά κατασκευές ^[4]. Το κριτήριο της μη ουσιαστικής υποβάθμισης των περιβαλλοντικών στοιχείων είναι κριτήριο που συνδέεται άμεσα με το προηγούμενο. Τελευταία, αλλά σημαντική είναι αρχή του συνδυασμού των οικονομικών και των οικολογικών σχεδίων, κριτήριο που ουσιαστικά είναι αυτό που διαπερνά όλα τα παραπάνω κριτήρια.  Για την υλοποίηση της τελευταίας αρχής - κριτηρίου σημαντικός είναι ο ρόλος δυο ειδών αμφισβητήσεων: αμφισβήτηση των ποσοτικών κριτηρίων ως καταλλήλων για την αξιολόγηση της προόδου και η πρόταξη των ποιοτικών κριτηρίων και η, συνεπαγόμενη από την πρώτη, αμφισβήτηση της παντοδυναμίας των οικονομίστικων - παραγωγίστικων δογμάτων και μοντέλων, σύμφωνα με τα οποία η μεγαλύτερη κατανάλωση συνεπάγεται μεγαλύτερη ικανοποίηση αναγκών, αύξηση της παραγωγικότητας συνεπάγεται αύξηση της κατανάλωσης. Η αμφισβήτηση μπορεί να αναδείξει και να επιβάλει την εισαγωγή των περιβαλλοντικών κριτηρίων στον επίσημο υπολογισμό του κόστους της παραγωγής, δηλαδή λήψη μέτρων για την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων ^[5][6]. Ο αντικειμενικός στόχος της βελτίωσης του περιβάλλοντος εξυπηρετείται αποτελεσματικότερα στο βαθμό που προσδιορίζεται κάθε φορά με βάση την πλευρά των ιδιαίτερων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων και το στάδιο ανάπτυξης της κάθε κοινωνίας ξεχωριστά αλλά και σε διακρατική - διασυνοριακή βάση 34

---

[1] Βλ. Χολέβας Ι.Κ. κ.α. (επιμ.), (1980) Εγκυκλοπαιδικό λεξικό πεντάγλωσσο, Αθήνα, Εκδόσεις Θ. Τυροβόλα «Interbooks» σ. 703 - 4.

[2] Βλ. Σάμουελ Π., (1990), ο.ε.π.), Οικολογικό Μανιφέστο, Αθήνα, Εναλλακτικές Εκδόσεις «Κομμούνα» / Οικολογική Σκέψη 1  και Μπράουν Λ.-Φλάβιν Κ.- Πόστελ Λ., (1991), Οικολογική κρίση και βιώσιμη κοινωνία, Αθήνα, Εναλλακτικές Εκδόσεις «Κομμούνα» / Οικολογική Σκέψη 4 . ιδίως το δεύτερο κείμενο με τίτλο «Σκιαγραφώντας μια αυτοσυντηρούμενη κοινωνία», σ. 67-118, όπου οι συγγραφείς περιγράφουν δυο διαφορετικά σενάρια με σημείο εκκίνησης το 2030 : ένα κατά το οποίο οι νυν κυρίαρχες τάξεις ενσωματώνουν οικολογικές αρχές για να επιβιώσουν ως κυρίαρχες τάξεις και ένα με βάση το οποίο η πορεία προς μια αυτοσυντηρούμενη κοινωνία θα ξεκινήσει αναγκαστικά λόγω των πιεστικών προβλημάτων ζωής ή θανάτου για την πλειονότητα της ανθρωπότητας και του πλανήτη. Πρόκειται για ένα σχήμα ντετερμινιστικό αλλά που θέτει με απολυτότητα τους κινδύνους που διατρέχουν στο άμεσο μέλλον η κοινωνία και η φύση, προτρέποντας στην ανάπτυξη κοινωνικών κινημάτων.  

[3] Βλ. Μπαλτάς Α., (1983), «Για το οικολογικό κίνημα : Επιστήμη και διεπιστημονικότητα», περιοδικό Πολίτης, τεύχος 63, σ. 30 - 46. Για το ζήτημα της σχέσης των φυσικών και των κοινωνικών επιστημών στην περίπτωση της οικολογίας και την οπτική της διεπιστημονικότητας, εκτός από το κείμενο του Μπαλτά Α. βλ. και Λουλούδης Λ., (1990), «Άνθρωπος και φύση» στο Καραμπελιάς Γ. (επιμ.), Η οικολογικοποίηση της σκέψης, Αθήνα, Εναλλακτικές Εκδόσεις «Κομμούνα», Σειρά Οικολογική σκέψη 2, σ.σ. 111 - 41.

[4] Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα διαμάχης για τον τρόπο κατασκευής έργου είναι η περίπτωση της προτεινόμενης νέας περιφερειακής λεωφόρου Υμηττού. Καταγγέλθηκε από ομάδες οικολογικές και περιβαλλοντικές, από τοπικό και αθηναϊκό τύπο αλλά και επισημάνθηκε από ομάδες μελετών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου ότι η εκκίνηση των εργασιών έγινε δίχως να προηγηθεί η έγκριση κατάλληλης περιβαλλοντικής μελέτης για τις μελλοντικές επιπτώσεις του έργου. Περισσότερα για τη διαμάχη βλ. συνέντευξη Π. Τότσικα από την πλευρά της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για την Προστασία του Υμηττού» στο παράρτημα, την εφημερίδα «Τοπική Επι-κοινωνία» (τεύχη Σεπ. - Οκτ. 1996 και Μαρ. - Απρ. 1997). 

[5] Βλ. Σιούτη Γ., (1995α), «Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος» στο  Σκούρτος Μ.Σ. & Σοφούλης Κ.Μ. (επιμ.), Η Περιβαλλοντική Πολιτική στην Ελλάδα : Ανάλυση του Περιβαλλοντικού Προβλήματος από τη Σκοπιά των Κοινωνικών Επιστημών, Αθήνα, Εκδόσεις Τυπωθήτω - Γιώργος Δαρδανός, σ. 73 -  86

[6] Βλ. Γρηγορίου Π., (1995), «Η Διασυνοριακή Ρύπανση στη Διεθνή Έννομη Τάξη» στο Σκούρτος Μ.Σ. & Σοφούλης Κ.Μ. (επιμ.), Η Περιβαλλοντική Πολιτική στην Ελλάδα: Ανάλυση του Περιβαλλοντικού Προβλήματος από τη Σκοπιά των Κοινωνικών Επιστημών, Αθήνα, Εκδόσεις Τυπωθήτω - Γιώργος Δαρδανός, σ. 87 - 114. 


Θανάσης Τσακίρης






Αναλύζα - 1989   

Λένα Πλάτωνος

Αναλύζα, 
παίρνεις βιαστικά το πορτοφόλι
και ξαναγοράζεις τσιγάρα
με κατάλληλο τρόπο
έχοντας ριγμένα τα μαλλιά σου
φορώντας τα κόκκινα γυαλιά σου
ώστε να μη φαίνεται, ότι φαίνεσαι
να τον κοιτάς...
όταν εγχειρίζεις το μέρος της καρδιάς
και βγάζεις παλιές σχολικές
βιτρίνες ζαχαροπλαστείων
από επικίνδυνη μεμβράνη
τυχαία δηλαδή και ύποπτη ύλη
που σκιάζει τη ρόδινη δύση, 
τους μεσαίους δρόμους, 
τα ταξινομημένα ταχυδρομικά κουτιά.

Επιτέλους σκαρφαλώνεις 
στην αποφορτισμένη σου στήλη 
και χαρτογραφείς από εκεί πάνω 
δυναμικούς σχηματισμούς από καρό 
και με το ένα χέρι καλύπτεις το παιχνίδι 
«ηλεκτρονικό κρυφτό» 
και με το άλλο αποκαλύπτεις το παιχνίδι 
«τα μάτια σου κοιτώ και πέφτω χάμω»...

Κι όμως
όλοι κάποτε κλάψαμε
μπροστά ή πίσω.
Ο καιρός είναι γλυκός 
και τα φυτά ποτίζονται 
κι εσύ λες

«έτσι δεν υποφέρω αλλά δε ζω».




https://www.youtube.com/watch?v=PKSpwFo0n4I




l ΤΕΤΑΡΤΗ   22/08/2018   8:30 μ.μ. και στις 10:30 μ.μ.      



ΤΖΑΝΓΚΟ, Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΣΟΥΙΝΓΚ (DJANGO)

                                                     του Ετιέν Κομάρ (ΓΑΛΛΙΑ, 2017, έγχρωμη, 117΄)











Ο Τζάνγκο Ράινχαρντ (1910-1953), τσιγγάνος του Βελγίου, ήταν πρωτοποριακός βιρτουόζος κιθαρίστας της τζαζ και συνθέτης, που ξεχώρισε για την τεχνική και τη δεξιοτεχνία του, ενώ εφηύρε ένα εντελώς νέο στιλ τεχνικής τζαζ κιθάρας, που πλέον είναι μουσική παράδοση στη γαλλική τσιγγάνικη κουλτούρα. Στο κατεχόμενο Παρίσι του 1943 ο Τζάνγκο Ράινχαρντ είναι ο βασιλιάς του σουίνγκ. Η γερμανική προπαγάνδα τού ζητά να ταξιδέψει στο Βερολίνο για συναυλίες, ενώ οι ομοεθνείς του τσιγγάνοι καταδιώκονται από τους ναζί. Έτσι αποφασίζει να διαφύγει στην Ελβετία μαζί με τη σύζυγο και τη μητέρα του.

ΚΑΘΕ ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΤΙΣ 8:30 μ.μ. και στις 10:30 μ.μ.

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ»

                                    (Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη,

Τηλ.: 210 9937870, 210 9941199, 210 9914732, 6945405825, E-mail: info@klh.gr

Ιστοσελίδα: www.klh.gr)