ΟΙ ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕ ΣΤΟΛΗ Ένα κοινωνικό κίνημα αλλιώτικο από τα άλλα Νο.2 (του Θανάση Τσακίρη, 2020)

 ΟΙ ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕ ΣΤΟΛΗ

 

Ένα κοινωνικό κίνημα αλλιώτικο από τα άλλα

 

του Θανάση Τσακίρη

Προηγουμενο https://tsakthan.blogspot.com/2021/04/1-2020.html

 

   Η θητεία

 

Η πρώτη ιστορική καταγραφή συστήματος υποχρεωτικής στρατολόγησης (Ilkum) υπηκόων μιας πολιτικής οντότητας για λόγους παροχής ερασίας προς όφελος του «κοινωνικού συνόλου»  γίνεται στην Βαβυλώνια αυτοκρατορία την εποχή του Χαμουραμπί (1792-1750 π.X.). Με βάση αυτό το νόμο καλούνταν οι δυνάμενοι να προσφέρουν τους εαυτούς τους ως στρατιώτες σε καιρό πολέμου και ως εργάτες σε καιρό ειρήνης. Σε αντάλλαγμα τους παραχωρείτο από το κράτος ένα κομμάτι γης για καλλιέργεια. Παράλληλα με τις υποχρεώσεις, ο Κώδικας Χαμουραμπί κήρυσσε παράνομες διάφορες μορφές αποφυγής εκπλήρωσης της στρατιωτικής θητείας, όπως η πρόσληψη αντικαταστατών, πρακτική που είχε εξελιχθεί σε κανονική εμπορική συναλλαγή.[1]

 

Η καθολική θητεία καθιερώθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα επί δυναστείας Qin το 221 π.Χ. Μετά την ενοποίηση των διαφόρων περιοχών στην Κινεζική αυτοκρατορία 300.000 κληρωτοί στρατιώτες και 600.000 επιστρατευμένοι εργάτες κατασκεύασαν το Σινικό Τείχος. Παράλληλα, λοιπόν, με την επιστράτευση για πολεμικούς λόγους καθιερώνεται η επιστράτευση για λόγους εργασίας υπέρ του κράτους και του κοινωνικού συνόλου. Στη διάρκεια του Μεσαίωνα στην Ευρώπη οι οικογένειες τόσο των χωρικών όσο και των ελεύθερων υποχρεώνονταν να ορίσουν ένα αρσενικό μέλος τους που θα υπηρετούσε στρατιωτική θητεία στο πλευρό του βασιλιά ή του τοπικού φεουδάρχη. Στις περιοχές της Μέσης Ανατολής χρησιμοποιούνταν οι στρατιώτες-δούλοι, όπως οι Αιγύπτιοι Μαμελούκοι.[2] Στα μέσα του 14^ου αιώνα o Σουλτάνος Μουράτ Α΄ ανέπτυξε προσωπικές στρατιωτικές μονάδες με στρατιώτες-δούλους που ονομάζονταν kapikulu και το πιο ξακουστό ήταν αυτό των Γενιτσάρων. Οι Γενίτσαροι εκπαιδεύονταν σκληρά και αποτελούνταν από άτομα που είχαν άριστες ικανότητες στην πολεμική τέχνη. Προέρχονταν από τη Χριστιανική κοινότητα (μιλλιέτ) και από τις ακριτικές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Χριστιανοί προσηλυτίζονταν βιαίως (devsirme) τις περισσότερες φορές, αν και έχουν καταγραφεί αρκετές περιπτώσεις χριστιανών γονέων που έστελναν τα αγόρια τους εθελοντικά για να κάνουν στρατιωτική καριέρα στο οθωμανικό κράτος. Το 1826 ο Σουλτάνος Μωχάμετ Β΄ διέλυσε τα τάγματα γενιτσάρων και κατάργησε την πρακτική αυτή.

 

Η νεωτερική μορφή της καθολικής θητείας καθιερώθηκε για πρώτη φορά στη διάρκεια της Γαλλικής αστικής επανάστασης για την προστασία της Δημοκρατίας από τις επιθέσεις των ευρωπαϊκών μοναρχιών (Νόμος Jean Baptiste Jourdan, 5/9/1798). Το πρώτο άρθρο του νόμου αυτού δήλωνε: «Κάθε Γάλλος είναι στρατιώτης και αφιερώνει τον εαυτό του στην υπεράσπιση του Έθνους». Αυτόν τον «Μεγάλο Στρατό» ο Ναπολέων Βοναπάρτης αποκάλεσε «ένοπλο έθνος». Το μαζικό «ένοπλο έθνος» κατατρόπωσε ισχυρότατους επαγγελματικούς στρατούς, όπως ο Πρωσικός που βασιζόταν στην ανώτερης μορφής οργάνωσή του. Στους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20ού αιώνα διευρύνθηκε η ηλικιακή επάνδρωση των στρατευμάτων (ΗΠΑ 18-45 ετών, ΗΒ ως τα 51 έτη, Ναζιστική Γερμανία από το 16 έτος) και σε ορισμένες περιπτώσεις επιστρατεύτηκαν οι γυναίκες στο ΗΒ και στη Σοβιετική Ένωση.    

 

Στην Ελλάδα η στρατιωτική θητεία καθιερώθηκε το 1911. Λίγα χρόνια αργότερα ακολούθησε μια σειρά διαδοχικών πολέμων: Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1913), Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (1917-1918), εκστρατεία στην Ουκρανία εναντίον της Οκτωβριανής Επανάστασης στην ΕΣΣΔ (1919), εκστρατεία στη Μικρά Ασία (1920). Εξαιτίας της μακράς διάρκειας αυτής της στρατιωτικής περιπέτειας και της συνεπαγόμενης εξάντλησης των στρατιωτών αφού πολλοί από αυτούς υπηρέτησαν συνεχή θητεία 12 ετών ως το 1923 ξέσπασε το πρώτο μαζικό κύμα λιποταξιών στον ελληνικό στρατό. Από τότε η θητεία έγινε μεγάλο πρόβλημα για την ελληνική κοινωνία καθώς αν εξαιρέσουμε το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο πόλεμο και τα πραξικοπήματα, η εθνικιστική ιδεολογία, παρά την κατάρρευση της «Μεγάλης Ιδέας», διαποτίζει τους θεσμούς και το στρατό ακόμα περισσότερο που βρίσκεται σε διαρκή επιστράτευση λόγω των κινδύνων «εκ βορείων» και «εξ ανατολών».    

 

Το κίνημα για τα συνδικαλιστικά πολιτικά δικαιώματα είναι ένα κοινωνικό κίνημα. Κοινωνικά κινήματα είναι «αιτήματα που προβάλλονται και προσπάθειες που καταβάλλονται από ευρύτερα κοινωνικά σύνολα, που επιδιώκουν την επίτευξη περιορισμένων ή ευρύτερων διαρθρωτικών μεταβολών στο υφιστάμενο σύστημα κοινωνικών σχέσεων, χωρίς όμως η δράση τους να αποτελεί μόνιμες μορφές πολιτικής οργάνωσης και δράσης». Ή για να δανειστούμε από τον ορισμό του Charles Tilly, κοινωνικό κίνημα είναι συνδυασμός τριών στοιχείων: «1) καμπάνιες συλλογικών διεκδικήσεων με επιλεγμένες αρχές ως στόχους˙ 2) μια σειρά ενεργειών διατύπωσης αιτημάτων συμπεριλαμβανομένων των ενώσεων ειδικού σκοπού, των δημοσίων συγκεντρώσεων, των δηλώσεων προς τα ΜΜΕ και διαδηλώσεων˙ 3) δημόσιες εκφράσεις αξιοσύνης,  ενότητας, πολυάριθμου και δέσμευσης υπέρ μιας υπόθεσης.» Έτσι, το κοινωνικό κίνημα διαφοροποιείται από το πολιτικό κόμμα και από την ομάδα πίεσης ή συμφερόντων που είναι ενσωματωμένα στο πολιτικό-κομματικό σύστημα μιας χώρας. Δεν αγωνίζεται για την κατάκτηση της πολιτικλής εξουσίας όπως το πολιτικό κόμμα και δεν προσπαθεί να επηρεάσει τη λήψη πολιτικών αποφάσεων μόνο μέσα από τις επίσημες διαδικασίες του πολιτικού συστήματος.[3] Αυτό δεν σημαίνει ότι το κοινωνικό κίνημα δεν θα χρησιμοποιήσει τα πολιτικά κόμματα ούτε ότι δεν θα δράσει με λογική ομάδας πίεσης ή συμφερόντων αν χρειαστεί. Έτσι θα μπορούσαμε να συνθέσουμε τους δύο αυτούς ορισμούς σε έναν ορισμό όπως έκανε ο Sidney Tarrow: “Τα κοινωνικά κινήματα είναι συλλογικές αμφισβητήσεις/διεκδικήσεις (challenges) από ανθρώπους που έχουν κοινούς σκοπούς και αλληλεγγύη μεταξύ τους και βρίσκονται σε κατάσταση παρατεταμένης αλληλεπίδρασης με το κράτος, τις δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και τις σχετικές ελίτ.» 

 

Κάθε κίνημα βιώνει τους δικούς του «κύκλους διαμαρτυρίας» που σημαίνει ότι η δράση του ακολουθεί μια κυκλική πορεία από την ένταση και την αύξηση της μαζικότητας ως την εσωστρέφεια και τη μείωση της μαζικότητας ανάλογα με τη συγκυρία και τις υποκειμενικές δυνατότητές του. Τα κινήματα έχουν την τάση να εξαπολύουν νέα κύματα συλλογικών αγώνων και σε άλλες περιόδους να εκφράζουν μια σιωπηλή, λανθάνουσα διαμαρτυρία. Τα άτομα ταυτίζονται με μια ευρεία κοινωνική κατηγορία και δρουν για λογαριασμό της, στην συγκεκριμένη με τη στρατευμένη αλλά και την εν γένει υπό στράτευση νεολαία.

 

---

[1] Postgate J. N. (1992) Early Mesopotamia: society and economy at the dawn of history. London, UK: Routledge.

[2] Bernard Lewis (1992) Race and slavery in the Middle East: an historical enquiry. New York, NY: Oxford University Press

[3] Βλ. Tilly Charles (2007) Kοινωνικά Κινήματα, 1768-2004. Μτφρ. Θαν. Τσακίρης, Αθήνα: Εκδ. Σαββάλας.

ΟΙ ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕ ΣΤΟΛΗ Ένα κοινωνικό κίνημα αλλιώτικο από τα άλλα Νο.1 (του Θανάση Τσακίρη, 2020)

 

ΟΙ ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΕ ΣΤΟΛΗ

 

Ένα κοινωνικό κίνημα αλλιώτικο από τα άλλα

 

του Θανάση Τσακίρη

 

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το παρόν άρθρο αποσκοπεί στην ανάδειξη ενός κοινωνικού κινήματος αλλιώτικου από τα άλλα, του κινήματος των φαντάρων που αγωνίστηκαν στη δεκαετία 1980-1990 για την αναγνώριση και εφαρμογή των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων των κληρωτών στρατιωτών στην Ελλάδα  καθώς και για την καθιέρωση εναλλακτικής θητείας για τους αντιρρησίες συνείδησης. Μολονότι, τα κινήματα αυτά συνέχισαν τη δράση τους στις επόμενες δεκαετίες, θα σταθούμε στη δεκαετία του 1980 επειδή είναι η περίοδος διαμόρφωσης του κινήματος και της κινητοποίησής του τόσο για την αλλαγή της κρατικής πολιτικής σε αυτό το ζήτημα όσο και την αλλαγή της ελληνικής «κοινής γνώμης» ώστε να είναι ευνοϊκή προς το κίνημα και να υποστηρίξει την διεκδίκηση και την άσκηση των δικαιωμάτων.

Ποιοι είναι οι άνθρωποι που στελεχώνουν τα κατώτερα κλιμάκια του στρατού ως κληρωτοί; Γιατί οι περισσότεροι αποδέχονται την στέρηση της ελευθερίας τους και άλλοι γίνονται μερικοί ή ολικοί αρνητές στράτευσης; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα μας δώσουν ορισμένες διεξόδους προς το κυρίως θέμα μας που είναι η εξέταση του κοινωνικού αυτού κινήματος. 

Ως νεολαία εννοούμε μια ηλικιακή ομάδα μεταξύ 14 και 25 ετών[1] που βρίσκεται σε διαδικασία εκπαίδευσης και διαμόρφωσης ατομικής και συλλογικής ταυτότητας για την ένταξή της στην κοινωνία.[2] Η νεολαία είναι μια διαταξική κοινωνική κατηγορία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν διαπερνάται από ταξικές, φυλετικές, θρησκευτικές και άλλες κοινωνικές αντιθέσεις. Οι κληρωτοί στρατιώτες, όπως και οι φοιτητές, αποτελούν μια διαταξική κοινωνική κατηγορία, σύμφωνα με τον Ν. Πουλαντζά. Τα μέλη της έχουν διαφορετικές ταξικές καταγωγές αλλά παίζουν συγκεκριμένο ρόλο και ασκούν συγκεκριμένη λειτουργία στον κοινωνικό σχηματισμό. Η στρατευμένη νεολαία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά τα οποία προσδιορίζονται κυρίως από το ρόλο του στρατού ως μηχανισμού κοινωνικής ένταξης της νεολαίας, που για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα καθορίζει το σύνολο της καθημερινής ζωής των μελών του στερώντας τους την ελευθερία κινήσεων και περιορίζοντας τους στο χωρικό πλαίσιο του στρατοπέδου.[3]  Στο έργο του για τα Άσυλα, ο Erving Goffman  τονίζει πως οποιαδήποτε  ομάδα προσώπων -κρατουμένων, στρατιωτών ή ασθενών- αναπτύσσει μια δική της ζωή που αποκτά νόημα, λογική και γίνεται φυσιολογική από τη στιγμή που θα την προσεγγίσει κανείς. Επινόησε τον όρο «ολοπαγή» ή «ολοκληρωτικά» ιδρύματα για να χαρακτηρίσει τα ψυχιατρικά άσυλα και να βάλει στην ίδια κατηγορία τις φυλακές, τα στρατόπεδα, τα μοναστήρια, τα ορφανοτροφεία, τα πλοία και άλλα ιδρύματα και θεσμούς καθώς θεωρεί πως έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Με τα δικά του λόγια, ολοπαγή είναι τα ιδρύματα-θεσμοί που ορίζονται ως τόποι κατοικίας και εργασίας όπου ένας μεγάλος αριθμός ατόμων βρίσκονται στην ίδια κατάσταση, αποκομμένα από την ευρύτερη κοινωνία, και για μια σημαντική χρονική περίοδο ζουν από κοινού υπό συνθήκες εγκλεισμού και υπό αυστηρή διοίκηση.[4]

 

ΙΙ. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ

Κατ’ αρχάς, πρέπει να προσδιορίσουμε την ευρύτερη δομή εντός της οποίας αναπτύσσεται η δραστηριότητα των στρατιωτών, των επιτροπών στρατιωτών και οι επιτροπές πολιτών που δημιουργήθηκαν για αλληλεγγύη στους στρατευμένους.

Ο στρατός είναι μια κοινωνική δομή, ένας θεσμός αμυντικής προστασίας της πρωτογενούς κοινωνικής ομάδας απ’ όπου προέρχονται τα μέλη του. Οι κοινωνικές ομάδες που έχουν μια στρατιωτική (δευτερογενή) δομή περιλαμβάνουν τουλάχιστον δυο-τρεις οικογένειες και μπορεί να φτάνει ως ένα ολόκληρο έθνη ή συμμαχία εθνών. Η κοινωνική αυτή ομάδα, μικρή ή μεγάλη, έχει συνείδηση των κοινών ιδιαίτερων συμφερόντων αλλά και των πολιτιστικών χαρακτηριστικών που την ομαδοποιούν και την καθιστούν διαφορετική από άλλες κοινωνικές ομάδες με τις οποίες υπάρχει ενδεχόμενο σύγκρουσης και να χρειαστεί κινητοποίηση του στρατού. Υπάρχουν δύο είδη στρατιωτικής συγκρότησης, η μόνιμη και η ευκαιριακή.[5]Τα ελάχιστα κοινά χαρακτηριστικά των δύο ειδών στρατιωτικής συγκρότησης είναι τα εξής;

·                Οπλισμός

·                Ηγεσία

·                Διάταξη μέσα στο χώρο

·                Ιεραρχική οργάνωση και αυστηρός διαχωρισμός ρόλων κάθε μέλους μονίμου ή μη.

·                Αναγνώριση της γενναιότητας και της αρετής κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύρραξης.

·                Συναίσθηση της αποστολής του, κάτι που αμφισβητείται έντονα στην περίπτωση του μισθοφορικού στρατού η των «ιδιωτικών στρατών».

 

Στις ημέρες μας υπάρχει μια αυξανόμενη τάση επαγγελματικοποίσης του στρατού και παγίωσής του ως «κρατική κοινωνική ομάδα» που από το χαρακτήρα της αναλαμβάνει «πολύσκοπο» ρόλο στις σύγχρονες κοινωνίες (π.χ. συνδρομή σε έκτακτες κοινωνικές συνθήκες, όπως καταστροφές προκαλούμενες από ακραία καιρικά φαινόμενα κ.ά.). Τα κοινά γνωρίσματα των σύγχρονων κρατικών στρατών είναι τα ακόλουθα:[6]

·                Νομικά ρυθμισμένη διάρθρωση με βάση ιδιαίτερους στρατιωτικούς κανονισμούς.

·                Σκοπός πρωταρχικά αμυντικός

·                Αυστηρή δομή και οργάνωση και απόλυτη ιεραρχία

·                Ακαθόριστη διάρκεια ύπαρξης

·                Τυπική υπαγωγή στην πολιτική εξουσία

·                Απόλυτη εξάρτηση από την τεχνολογική εξέλιξη

·                Περιορισμένος αριθμός μελών που αυξομειώνεται ανάλογα με τις ανάγκες σε μόνιμο και περιστασιακό προσωπικό και τους εξωτερικούς κινδύνους.

·                Η είσοδος και η έξοδος είναι αυστηρά ελεγχόμενες διαδικασίες

·                Απόλυτη πειθαρχία και τήρηση των στρατιωτικών κανονισμών.

·                Η εσωτερική συμπεριφορά και ο τρόπος ζωής των μελών συνήθως δεν έρχεται σε αντίθεση με την εξωτερική συμπεριφορά τους προς την ευρύτερη κοινωνία. 

·                 Συνεργασία και αλληλεγγύη μεταξύ των μελών ακόμα κι εκτός στρατεύματος.

·                Κοινωνικό και ανθρωπιστικό έργο αλλά και ηθική, υλική και ψυχολογική συμπαράσταση προς το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο σε δύσκολες στιγμές.

·                Ομαδική ψυχολογία

·                Κοινά ιδεολογικά ιδανικά περί πατρίδας, οικογένειας, ιστορίας και θρησκείας (η τελευταία δεν είναι υποχρεωτικό στοιχείο, ειδικά σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες).

·                Απόλυτη αίσθηση της ευθύνης και του υψηλού καθήκοντος (απαραίτητο κυρίως για τα μόνιμα μέλη)

·                Σημασία των κοινωνικών-εθνικών συμβόλων, όπως η σημαία.

·                Πολιτικά δικαιώματα και κοινωνική ασφάλιση σχεδόν ίδια με αυτή του πολιτικού προσωπικού του δημόσιου τομέα.

·                Απαγορεύεται οιαδήποτε ενεργός πολιτική δράση (φανερή ή κρυφή) και ανάμιξη του στρατιωτικού προσωπικού τόσα ατομικά όσο και ως σύνολο.

 

Όμως, πέρα από τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής ομάδας αυτής, πρέπει να τη δούμε και ως δευτερογενή ομάδα κοινωνικοποίησης των στρατευσίμων νέων πολιτών. Ο στρατός, λοιπόν, συμβάλλει στην ανάπτυξη της κοινωνικής προσωπικότητας και στην κοινωνικοποίηση των ατόμων με τους παρακάτω τρόπους:[7]

·                 Ανάπτυξη ολοκληρωμένης συμπεριφοράς.

·                Αρετή και τόλμη

·                Κοινωνική αλληλεγγύη προς συναδέλφους και κοινωνικό σύνολο

·                Εχεμύθεια

·                Ψυχική αντοχή στις ηθικές και σωματικές καταπονήσεις

·                Αυτοέλεγχος και πειθαρχία

·                Σεβασμός για τις αξίες του κοινωνικού συνόλου

·                Εργατικότητα (ακόμη και χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα)

·                Θέληση για υποστήριξη της αλήθειας ανεξαρτήτως συνεπειών.

·                Ανεκτικότητα και κατανόηση προς τον συνάνθρωπο.

 

Η νεοελληνική κρατική δομή που προέκυψε μετά την επανάσταση του 1821 εμπεριείχε σε περίοπτη θέση το στρατό. Η συμπερίληψη μόνο ενός μέρους του θεωρούμενου ως «ελληνικού έθνους» στην επικράτεια του νέου κράτους στο πλαίσιο των εθνικών επαναστάσεων στα Βαλκάνια του 19^ου και των αρχών 20ού αιώνα είχε ως συνέπεια την ισχυροποίηση του στρατιωτικού μηχανισμού στο εσωτερικό. Εκτός από την «μεγαλοϊδεατική» πολιτική, που ακολούθησε ένα πολύ μεγάλο φάσμα πολιτειακών παραγόντων και πολιτικών ανδρών, η στρατιωτική σταδιοδρομία υποσχόταν μια κάπως σταθερή ζωή σε σχέση με την φτωχή και επισφαλή κατάσταση πολύ μεγάλων τμημάτων του νεοελληνικού πληθυσμού. Η αστική τάξη (ο «παροικιακός Ελληνισμός») ήταν σχετικά αδύναμη στο εσωτερικό της χώρας ενώ μεγάλο τμήμα της ζούσε και πλούτιζε είτε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, την Βρετανία, στην Γαλλία και στις παρευξείνιες περιοχές της Ρωσίας (Οδησσός, Μαριούπολη κ.α.). Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις στην «παλιά Ελλάδα» συχνά συνεχίζονταν με τη χρήση της στρατιωτικής βίας μέσω «κινημάτων» και «προνουντισιαμέντων», κοινώς «πραξικοπημάτων». Ο στρατός ενώ ήταν ισχυρό σώμα και γι’ αυτό τον χρησιμοποιούσαν τόσο οι μοναρχικοί όσο και οι αντιμοναρχικοί, οι Κωνσταντινικοί και οι Βενιζελικοί. Όλα συνέβαιναν εν μέσω των συνεχών διευρύνσεων της επικράτειας και του ανοίγματος της καπιταλιστικής οικονομίας και αγοράς. Η συνεχής αναβάθμιση του ρόλου του στρατού έλαβε χώρα ειδικά στη δεκαετία του 1930 με την εκλογική και συγκρουσιακή άνοδο των ακροδεξιών κινημάτων στην Ευρώπη και την κυριαρχία τους πρωτίστως με τη στρατιωτική και παραστρατιωτική βία. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ειδικά στην Ελλάδα, είχε τραγικά αποτελέσματα και εκτός από την ήττα του ναζισμού και του φασισμού σημειώθηκε μια μεγάλης κλίμακας πολεμική σύγκρουση μεταξύ της συνασπισμένης αστικής τάξης γύρω από το στρατό, τη μοναρχία και το κοινοβούλιο από τη μια και της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων της πόλης και του χωριού. Σε αυτή την ταξική συμμαχία καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο στρατός με τη σχετική αυτονόμησή του από τις λοιπές αστικές ταξικές μερίδες. Ακόμη πιο συγκεκριμένα, ένα μεγάλο τμήμα των νέων αξιωματικών ανήκε στην στρατιωτική «παράνομη» και συνωμοτική ομάδα του ΙΔΕΑ.[8] Αυτή η συνωμοτική ομάδα προέβη, αξιοποιώντας την κρίση του μετεμφυλιακού πολιτικού συστήματος, στην πραξικοπηματική κατάληψη της κρατικής εξουσίας στις 21 Απριλίου 1967 και με πρόσχημα την προστασία της χώρας από τον ανύπαρκτο «κομμουνιστικό κίνδυνο» επέβαλε την επτάχρονη στρατιωτική δικτατορία 1967-1974. Η ουσιαστική αιτία ήταν η θωράκιση του αστικού καθεστώτος από την άνοδο του εργατικού κινήματος και την επικράτηση πιο ριζοσπαστικών πολιτικών, κάτι που είχε διαφανεί στα γεγονότα του Ιουλίου 1965, τα λεγόμενα «Ιουλιανά» όταν μεγάλες λαϊκές διαδηλώσεις απαιτούσαν την φιλελευθεροποίηση και εκδημοκρατισμό του πολιτικού καθεστώτος, την μεταρρύθμιση του εργατικού δικαίου και αύξηση του βιοτικού επιπέδου.

 

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ο ίδιος ο στρατός σε συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές συγκυρίες, που συνήθως είναι περίοδοι βαθιάς πολιτικής, οικονομικής και, κυρίως, κοινωνικής κρίσης και μετασχηματισμών παρεμβαίνει προσπαθώντας να στηρίξει το άρχον συγκρότημα κοινωνικών τάξεων που αδυνατεί να επιβάλει την δική του θέση πάνω στις αρχόμενες κοινωνικές τάξη. Ουσιαστικά μεταμορφώνεται σε μια ένοπλη ομάδας πίεσης που χάρη στον κεντρικό ρόλο που παίζει στο πολιτικό σύστημα συχνά επιβάλει με τη βία την δική της γραμμή η οποία ενδέχεται να αντιτίθεται στα άμεσα συμφέροντα της κυρίαρχης πολιτικής ελίτ ή μερίδων της, όπως στη στρατιωτική δικτατορία όταν ανεστάλη η ισχύς του Συντάγματος και απαγορεύτηκε η δραστηριότητα των πολιτικών κομμάτων και ουσιαστικά των εργατικών συνδικάτων.

---

[1] Για την έννοια και κατάσταση της νεολαίας (ή νεότητας κατά τον Σ. Αδραχά) τονίζεται ότι είναι μεταβλητή και ιστορική. Βλ. Ασδραχάς Σπύρος (2010) «Η νεότητα: Σταθερές και ιδιοπροσωπείες» στο Καραμανωλάκης Βαγγέλης, Ολυμπίτου, Παπαθανασίου Ιωάννα (επιμ.) Η ΗηλΗ Ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα: Πολιτικές διαδρομές, κοινωνικές πρακτικές και πολιτιστικές εκφράσεις. Αθήνα: Εκδ. Θεμέλιο, σελ. 11-14.  Για την χρονική –και όχι μόνο- οριοθέτηση του πληθυσμού που εντάσσεται στη νεολαία βλ. Δεμερτζής Νίκος, Μπουμπάρης Νίκος και Σταυρακάκης (2008) «Περί ΄νεολαίας’: σημασίες και συγκυρίες» στο Δεμερτζής Νίκος και Σταυρακάκης Γ. (επιμ) Νεολαία: ο αστάθμητος παράγοντας;» Αθήνα: Εκδ. Πολύτροπον, σελ. 31-52.

[2] Βλ. Schildt Axel and Sigfried Detlef (2006) “Youth, Consumption, and Politics in the Age of Radical Change”, στο Axel and Sigfried Detlef (eds) Between Marx and Coca-Cola: Youth Cultures in Changing European Societies, 1960-1980. New York, NY and Oxford, UK: Berghahn Books,

[3] Για τον «εγκλεισμό» ως μορφή της στρατηγικής πειθάρχησης της νεολαίας, βλ. Φουκό, Μ. (1991), «Πειθαρχική εξουσία και υποτέλεια», στο Η μικροφυσική της εξουσίας, Αθήνα, Ύψιλον και Φουκώ, Μ. (2005), Επιτήρηση και τιμωρία. Η γέννηση της φυλακής, Aθήνα, Εκδόσεις Ράππα. Βλ. επίσης Harvey, D. (1989), «H κατάσταση της μετανεωτερικότητας», στο Η νεωτερικότητας σήμερα, Αθήνα Εκδόσεις Σαββάλα..και Ηall, S. (2003), «To ζήτημα της πολιτιστικής ταυτότητας», στο Η νεωτερικότητας σήμερα, Αθήνα, Εκδόσεις Σαββάλα.

[4]Goffman, E. (1961) Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates. New York, NY: Doubleday Anchor, [ελλ. εκδ Γκόφμαν, Ε. (1994) Άσυλα. Αθήνα: Εκδ. Ευρύαλος]

[5] Βλ. Καφφές Γεώργιος (1999) Κοινωνιολογία: μαθήματα. Αθήνα: Εκδ. Παπαζήσης, σελ. 127-146.

[6] Ibid, σελ.132-133.

[7] Ibid, σελ. 142-145.

[8] Για την εκδοχή της σχετικής αυτονόμησης του στρατού, βλ. Χαραλάμπης Δημήτρης (1983) «Η θέση του στρατού στη δομή της κρατικής εξουσίας στην Ελλάδα μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», Θέσεις. Τεύχ. 4, Ιούλιος – Σεπτέμβριος,  http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=54&Itemid=29 καθώς και Χαραλάμπης Δημήτρης (1985) Στρατός και Πολιτική Εξουσία. Η δομή της εξουσίας στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, Αθήνα: Εξάντας.

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 17 Απριλίου...

 

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 17 Απριλίου...

Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0»

Γράφουν: Κώστας Μελάς, Παύλος Δερμενάκης

ΤΟ ΘΕΜΑ

ΚΕΘΕΑ: Τι θέλει η

αλεπού στο παζάρι;

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η Ιταλία θα «τσακίσει»

την Τουρκία;

του Σέρτζιο Καράρο

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Η «μεγάλη επανεκκίνηση»:

Ο καπιταλισμός

σε κρίσιμο σταυροδρόμι (Γ' Μέρος)

του Δημήτρη Τραυλού-Τζανετάτου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο Ρέντι Μούτσι, μέλος της Organizata Politike, μιλά για τις εκλογές στην Αλβανία

Με ποια πολιτική απέναντι

στον τουρκικό επεκτατισμό;

Πάνδημη η απαίτηση για αξιοπρέπεια της χώρας στο διεθνές σκηνικό ● Δυστυχώς δεν αρκεί η εκφώνηση ορισμένων από τα αυτονόητα ● Εθνική και λαϊκή ενότητα για την ανάκτηση βαθμών κυριαρχίας

editorial

Φορτωμένη άνοιξη

Μια περίεργη ατμόσφαιρα επικρατεί ετούτη την Άνοιξη του 2021. Η φύση ήταν συνεπής στο ραντεβού της, αλλά όλα τα άλλα μένουν μπερδεμένα, ρευστά, καταθλιπτικά. Και, κυρίως, χωρίς να φαίνεται κάποια προοπτική. Φορτωμένος καιρός από όλες τις μεριές.

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί το Σαββατοκύριακο ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Επικίνδυνοι αυτοσχεδιασμοί εντός και εκτός

 

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί το Σαββατοκύριακο

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Επικίνδυνοι αυτοσχεδιασμοί εντός και εκτός

 

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Παναγιώτης Κορκολής: «Στόχος δεν είναι μόνο η επιβίωση, αλλά ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο»

 

 

 

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Αγχώδης προσπάθεια επούλωσης ρηγμάτων» του Παύλου Κλαυδιανού

«Μπορεί η εμπιστοσύνη να γίνει σύνθημα;» του Χ. Γεωργούλα

«Εκκρεμείς απορίες, αναπάντητα ερωτήματα..» του Κωστή Γιούργου

«Φωνή ∆ένδια, αλλά χείρες Καραμανλή» του Θοδωρή Τσίκα

«Στο κάτω κάτω της γραφής γιατί να είμαι σκλάβος» του Αλέξανδρου Μεϊκόπουλου

«Το κόµµα οργανικός διανοούµενος;» του Πέτρου Λινάρδου Ρυλμόν

«Πυροτεχνήματα της ψήφου εκτός επικράτειας» των Ηλία Νικολακόπουλου και Δημήτρη Χριστόπουλου

«Σε ρότα δικομματισμού το κομματικό σύστημα» του Νίκου Μαραντζίδη

«Σε διαδικασία εμπέδωσης του νέου εκλογικού συστήματος» του Γεράσιμου Μοσχονά

ΚΙΝΑΛ: «Φυλές και φύλαρχοι» του Μαρίνου Μουζακίτη

«Τι άλλο χρειάζεται προκειμένου να υπάρξει αποφασιστική παρέμβαση;» του Μάκη Ντόβολου

 

 

 

ΔΙΕΘΝΗ

Νινότσκα Ρόσκα: «Σχηματίζεται ένα ευρύ κίνημα δυνάμεων εναντίον του Ντουτέρτε στις Φιλιππίνες»

«Η επικράτηση της Δεξιάς στις προεδρικές εκλογές» της Γεωργίας Ντούσια

«Ιδιότυπες εκλογές στο Περού» της Γ. Ντ.

«Ουκρανία: Ένα μέτωπο με πολλούς παίκτες» του Κώστα Αργυρού

«Η νέα διώρυγα της Κωνσταντινούπολης και η Συνθήκη του Μοντρέ» του Μιχάλη Ρένεση

«Η Βόρεια Ιρλανδία γεννήθηκε από τη βία» του Νίκου Σερβετά

Προεδρικές εκλογές Γαλλία: «Στοίχημα για το ΚΚΓ η υποψηφιότητα του Φαμπιέν Ρουσέλ» του Μπ. Κοβάνη

«Η Μέρκελ δεν θέλει εκκρεμότητες» του Κώστα Αργυρού

 

 

 

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Το ΚΕΘΕΑ ως δείγμα πολιτικής» της Αννέτας Καββαδία

«Αλλοίωση της ριζοσπαστικής φιλοσοφίας του ΚΕΘΕΑ» της Τζέλας Αλιπράντη

«Ενδυναμώνοντας την ισότητα των φύλων στους θεσμούς και την κοινωνία» του Δημήτρη Παπαδημούλη

Λαϊκές αγορές: «Διακυβεύεται η τιμή και η ποιότητα της τροφής μας» της Ζωής Γεωργούλα

«Ο μεγάλος κίνδυνος: τα self test σαν υπερόπλο» του Νίκου Γιαννόπουλου

«Τι προτείνει η Εθνική Επιτροπή για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+» του Λευτέρη Πλακίδα

Τράπεζα Πειραιώς: «Η κοινωνία και οι εργαζόμενοι στο κάδρο» του Σταμάτη Μπούκα

Ταμείο Ανάκαμψης: «Μακράν των διακηρύξεων για προτεραιότητα στην Υγεία» του Σάκη Παπαδόπουλου

«Η ψυχική υγεία είναι εθνική υπόθεση» του Δημήτρη Μαγριπλή

«Ποτάμια και άνθρωποι εναντίον φραγμάτων και κεφαλαίου» του Γιάννη Παπαδημητρίου

 

 

 

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Εξασέλιδο αφιέρωμα, με αφορμή την 54η επέτειο από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967:

«Γιάννης Μπανιάς, ένας αμετανόητος, επικίνδυνος κομμουνιστής κατηγορίας Γ. Μέσα από τους φακέλους της Ασφάλειας».

Γράφουν ο Τάκης Μαστρογιαννόπουλος και η Πόπη Τζεμπελίκου

 

 

 

 

ΘΕΜΑΤΑ

«Φυσικό αέριο και στρατιωτικοποίηση στην Κύπρο σήμερα» του Μουράτ Κανατλί

«Typhoid Mary» του Θωμά Τσαλαπάτη

Ιστορίες από τα γήπεδα: ««Είστε κομμουνιστές και... ξηλώνεστε» του Μ. Διόγου

 

 

 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο Στρατής Ηλιάκης γράφει για την επανανοηματοδότηση του πολιτισμού μέσα από κινητοποιήσεις όπως η κατάληψη στο Rex

Η Ράνια Παπαδοπούλου μιλά με τον Δημήτρη Μαύρο, με αφορμή την παράσταση «Αυτοί του περπατούν στα σύννεφα»

Ο Μανώλης Πιμπλής γράφει για το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Ό,τι καλύτερο μου έχει συμβεί»

Ο Στράτος Κερσανίδης γράφει για τον Λένιν στον κινηματογράφο

Η Λιάνα Μαλανδρενιώτη κάνει Μουσικές Προτάσεις

 

 

 

ΙΔΕΕΣ

Γιώργος Παπανικολάου και Γιώργος Ρηγάκος: «Αστυνόμευση και ασφάλεια, δυο έννοιες ασύνδετες»

 

 

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

«Οι ένοπλες δυνάμεις είναι παντού και ακόμα παραπέρα» της Αλεξάνδρας Λαοπόδη

 

 

 

 

 

 

Στην ΕΠΟΧΗ του Σαββατοκύριακου διαβάζετε και τις στήλες:

«Στα δίκτυα του κόσμου» από τον Δημήτρη Γκιβίση

Δαιμονικά από τον δικηγόρο του διαβόλου.

 

 

 

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί το Σαββατοκύριακο ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Το Ταμείον είναι λίγων

 Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί το Σαββατοκύριακο

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Το Ταμείον είναι λίγων

 

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Φανή Κουντούρη: «Η εμπιστοσύνη πρέπει να μετατραπεί σε πολιτικό σύνθημα»

Γιάννης Μπασκόζος: «Το άνοιγμα στο πικ της πανδημίας είναι επικίνδυνο και αντιφατικό»

 

 

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Οι μύθοι καταρρέουν, η ατζέντα αλλάζει» του Παύλου Κλαυδιανού

«Αργά ή γρήγορα οι εκλογές θα γίνουν» του Χ. Γεωργούλα

«Τα ελλιπή κοινωνικά και πολιτικά αντανακλαστικά του κ. πρωθυπουργού» του Κωστή Γιούργου

«Δημοσιότητα με κάθε τίμημα;» της Αννέτας Καββαδία

«Facebook και λογοκρισία» του Δημήτρη Μπούκα

«Η ηθική καταβύθιση ως κερασάκι στην τούρτα» της Εύης Καρακώστα

«Το δημόσιο χρέος οδεύει σε μη βιώσιμα μονοπάτια» του Μάκη Ντόβολου

 

 

ΤΟ ΘΕΜΑ

Σχέδιο Ανάκαμψης:

Κώστας Μελάς: «Στην πρόταση κρύβεται και η διάλυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων»

«Οι ζητιάνοι δεν διαλέγουν» του Χρήστου Χατζηιωσήφ

«Ένα Ταμείο Ανάκαμψης χωρίς “ανθεκτικότητα”!» του Ιωσήφ Σινιγάλια

«Η εμμονή για απορρύθμιση ης εργασίας και η αδύνατη επιστροφή στο παρελθόν» του Πάνου Κορφιάτη

«Δράσεις σκληρής νεοφιλελεύθερης πολιτικής στην εκπαίδευση» των Αλεξάνδρας Θαλασσινού και Χρήστου Πιλάλη

 

 

ΔΙΕΘΝΗ

Σοφοκλής Μέξι: «Σε αυτές τις εκλογές συναγωνίζονται δύο ίδιες πολιτικές δυνάμεις»

«Αργή, μικρή μου Ευρώπη» του Κώστα Αργυρού

«Ο κόσμος της εργασίας σε ετοιμότητα» του Μπάμπη Κοβάνη

Κυπριακό: «Στην πενταμερή με σταθερότητα θέσεων και συνέπεια αρχών» της Μαρίας Παπαλαζάρου Φράγκου

«Τι πραγματικά συμβαίνει στα σύνορα Βενεζουέλας-Κολομβίας» της Αντρέα Μπελτράν

«Μαζικές αντιδράσεις στο νομοσχέδιο για την αστυνόμευση» της Μαρίνας Πρεντουλή

«Τεκτονικές αλλαγές στην Τουρκία» του Νεκτάριου Μπουγδάνη

«Εκλογές χωρίς νικητή στη Βουλγαρία» του Γιώργου Βερβέρη

 

 

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Ο επαπειλούμενος θάνατος του εμποράκου» του Νίκου Γιαννόπουλου

«Ανασφάλεια και απαισιοδοξία στον κλάδο του επισιτισμού» του Στρατή Ηλιάκη

«ΠΑΟΚάρα είμαι χάλια, τά ’χω παίξει» του Μανόλη Χατζηπαναγιώτου

«Οι επιστήμονες, ο “εχθρός” και το επιτελικό κράτος» του Γιάννη Ζαρκάδη

«Θαλάσσια ρύπανση από θραύση τσιμεντοκιβώτιου» της Δήμητρας Βήνη

«Σχετικά με την υποβάθμιση του νοσοκομείου Κύμης σε Κέντρο Υγείας» ανακοίνωση του Συλλόγου Εργαζομένων του νοσοκομείου

«Ενάντια στη μετεγκατάσταση του καζίνο της Πάρνηθας», ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου Χαλανδρίου

 

 

ΘΕΜΑΤΑ

«Τα παιδιά ως έρμαια του οικογενειακού δικαίου« της Κορίνας Ρεπούση

«Οι νεκροί ως πληροφορία» του Θωμά Τσαλαπάτη

Ιστορίες από τα γήπεδα: «Ο “τρελός” του ποδοσφαίρου!» του Μ. Διόγου

«Για τον Περικλή Κοροβέση» του Διονύση Φραγκούλη

 

 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Ακρόπολη: Η ύβρις και οι ύβρεις» του Κώστα Ζάμπα

Είναι σαν να μη θέλετε να υπάρχει Πολιτισμός: ανοικτή επιστολή των εργαζομένων στον Πολιτισμό

Ο Κώστας Αθανασίου γράφει για το βιβλίο του Βίκτορ Σερζ «Μεσάνυχτα στον αιώνα»

Η Δήμητρα Δημητρίου γράφει για το βιβλίο της Μαριαλένας Σπυροπούλου «Τάισέ με»

Ο Στράτος Κερσανίδης γράφει για τον Γιλμάζ Γκιουνέι και το σινεμά της μετωπικής αντιπαράθεσης

Η Λιάνα Μαλανδρενιώτη κάνει Μουσικές Προτάσεις

 

 

ΙΔΕΕΣ

«Η νέα εποχή του συνδικάτου», μια συζήτηση της Λουτσιάνα Καστελίνα με τον Μαουρίτσιο Λαντίνι

 

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

«Γυναικοκτονία λέγεται» της Όλγας Στέφου

 

 

Στην ΕΠΟΧΗ του Σαββατοκύριακου διαβάζετε και τις στήλες:

«Στα δίκτυα του κόσμου» από τον Δημήτρη Γκιβίση

Δαιμονικά από τον δικηγόρο του διαβόλου

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 10 Απριλίου...

 Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 10 Απριλίου...

Παντού ψυχροπολεμικός άνεμος

Η νέα εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ επανενεργοποιεί όλα τα τόξα αντιπαράθεσης

ΤΟ ΘΕΜΑ

Self test και στο

βάθος… τουρισμός

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πανδημία:

Συσσώρευση

δυσμενών

κοινωνικών όρων

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Η «μεγάλη επανεκκίνηση»:

Ο καπιταλισμός

σε κρίσιμο σταυροδρόμι (Β' Μέρος)

του Δημήτρη Τραυλού-Τζανετάτου

ΔΙΕΘΝΗ

«Άβολο» αποτέλεσμα

στη Βουλγαρία

editorial

Μοσχοβολούν οι νεραντζιές, υπάρχει όμως και πολλή δυσωδία…

Εχει έρθει η άνοιξη –μετά από μήνες εγκλεισμού– αλλά τα σημάδια δεν είναι διόλου καλά. Ένα γενικευμένο αλαλούμ, μια τρελή πορεία χωρίς τιμόνι (μην ψάχνετε για οδηγό), και το κοντέρ να δείχνει υψηλούς δείκτες σε θανάτους, διασωληνωμένους, κρούσματα. Παράλληλα είναι υψηλοί οι δείκτες γενικής αναξιοπιστίας κυβέρνησης και επιτροπής ειδικών, αλλά και αντιπολίτευσης, μεγάλης και μικρής. Εξίσου υψηλοί οι δείκτες της ανυπακοής, μη συμμόρφωσης, ξεσπάσματος, θυμού και αγανάκτησης σε όλες τις κατηγορίες και ηλικίες, ιδιαίτερα της νεολαίας.

Η Ιστορία στο Κόκκινο για τις μετονομασίες οικισμών την Κυριακή 11 Απριλίου

 Η Ιστορία στο Κόκκινο για τις μετονομασίες οικισμών την Κυριακή 11 Απριλίου

Κυριακή 11 Απριλίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5

Η διαμόρφωση του εθνικού χώρου: μετονομασίες οικισμών στο ελληνικό κράτος

 

Συζητούν η Ελένη Κυραμαργιού, ο Γιάννης Παπακονδύλης και ο Μάνος Αυγερίδης

 

Ο Μάνος Αυγερίδης συνομιλεί με την Ελένη Κυραμαργιού και τον Γιάννη Παπακονδύλη, μέλη της ερευνητικής ομάδας του έργου «Καινούρια Ονόματα-Καινούριος Χάρτης: Ζητήματα μετονομασιών των οικισμών της Ελλάδας 1831-2011». Το έργο αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών για την ιστορία των οικισμών στην ελλαδικό χώρο, που διανύει ήδη την τρίτη δεκαετία του.

Με αφορμή τη δημοσίευση της βάσης δεδομένων (http://settlement-renames.eie.gr/) και του συλλογικού τόμου Αλλάζοντας τον χάρτη. Ζητήματα μετονομασιών στη Μεσόγειο, 19ος-20ός αιώνας (επιμ. Δημήτρης Δημητρόπουλος-Ελένη Κυραμαργιού), συζητούν για τη σημασία της μετονομασίας οικισμών και τον ρόλο τους στη διαμόρφωση του εθνικού χώρου. Η επιλογή νέων «καλαίσθητων» ονομάτων και ονομάτων «με ιστορική αξία» αποτέλεσε μία διαδικασία διαρκή και σύνθετη, η οποία ξεκινώντας από την ίδρυση του ελληνικού κράτους και πυκνώνοντας κυρίως στις περιόδους των αλλεπάλληλων αλλαγών του εθνικού χάρτη από τα τέλη του 19ου μέχρι το πρώτο μισό του 20ού αιώνα (διεύρυνση συνόρων, ενσωμάτωση νέων εδαφών και πληθυσμών, μετακινήσεις πληθυσμών, δημιουργία νέων οικισμών) φτάνει μέχρι και σήμερα.

Χάρτης της Επαρχίας Λαρίσης. Έκδοση του Στρατιωτικού Γεωγραφικού Ινστιτούτου Βιέννης, 1909 (Συλλογή ΙΙΕ/ΕΙΕ)

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί το Σαββατοκύριακο ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Ασθενείς και οδοιπόροι

 

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί το Σαββατοκύριακο

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Ασθενείς και οδοιπόροι

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Δημήτρης Τζανακόπουλος: Η κυβέρνηση έχει μπει σε έναν κύκλο αναντίστρεπτης φθοράς

Γιώργος Λουκαΐδης: Να επιδιώξουμε η διαδικασία να συνεχιστεί από εκεί όπου έμεινε στο Κραν Μοντάνα

Τζον Κάιας Γκιτζάρο: Εκλογές μέσα σε αβεβαιότητα στο Εκουαδόρ

 

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Ιστορίες επιτυχίας και… η πραγματικότητα», του Παύλου Κλαυδιανού

«Βλέπω σημαίνει κατανοώ;», της Αννέτας Καββαδία

«Καιροσκοπισμός ή πολιτική στροφή;», του Χ. Γεωργούλα

«ΜΕΡΑ25: Σε τροχιά εκλογικής ετοιμότητας», του Μαρίνου Μουζακίτη

«Το πιστόλι στον κρόταφο», ένα παλιό παραμύθι, του Χάρη Γολέμη

«Ελλάδα υπό 2.0 όρους σε βάθος εξαετίας», του Αλέξανδρου Μεϊκόπουλου

«Πρώτες σκέψεις και κρίσεις επί του Προγράμματος», του Κώστα Καλλωνιάτη

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

«Η άλλη όψη της αισιοδοξίας», του Μάκη Ντόβολου

«Δεν υπάρχει σχέδιο μετάβασης!», του Πέτρου Λινάρδου Ρυλμόν

«Πολιτική η απόφαση επαναϊδιωτικοποίησης της τράπεζας Πειραιώς και σε βάρος του Δημοσίου», του Παύλου Κλαυδιανού

 

ΔΙΕΘΝΗ

«Ινδία: Οι αγρότισσες αυτοοργανώνονται και διεκδικούν», της Γεωργίας Ντούσια

«Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά ονειρεύεται "Αναγέννηση"», του Κώστα Αργυρού

«Και οι Άραβες μέσα στο παζάρι για το κεφάλι του Νετανιάχου», του Αχιλλέα Πεκλάρη

«ΗΠΑ-Κίνα-Ρωσία: Γεωπολιτική και ηγεμονισμοί με άλλους όρους», του Μιχάλη Ρένεση

 

ΤΟ ΘΕΜΑ

«Ταξιδευτές, τουρίστες και ταχυδακτυλουργοί», του Κώστα Αργυρού

«Επανεκκίνηση τουρισμού: Απόψε αυτοσχεδιάζουμε!», του Νίκου Γιαννόπουλου

 

ΥΓΕΙΑ

«Είναι τόσο μακρινή εικόνα τελικά το Μπέργκαμο;», του Γιάννη Σκινδίλια

«Ραγδαία υποβάθμιση του Νοσοκομείου της Κύμης», της Ασημένιας Γεωργίου

«Φροντίδα και αξιοπρέπεια μέχρι το τέλος», της Εύης Ορφανού

 

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Σπασμωδικές κινήσεις για το άνοιγμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης», του Λευτέρη Πλακίδα

«Πλεονάζουν πάλι οι καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών», της Αλεξάνδρας Λαοπόδη

«Και εγένετο… Δίκτυο Υπεράσπισης Δημοκρατικών Ελευθεριών»

«Εστίες ντροπής και πλουτισμού», του Νίκου Σερβετά

«Μύθοι περί αξιολόγησης και αριστείας ξεσκεπάζονται στο Αρσάκειο», της Ράνιας Καλαντζή

«Η «προίκα» του υπουργείου Δικαιοσύνης στο Προ.Πο.», της Ενωτικής Πρωτοβουλίας Δικηγόρων για την Αλλαγή στον ΔΣΠ

«Καζίνο ή πώς να καταστρέψετε μια τοπική οικονομία», του Κώστα Καλλωνιάτη

 

ΘΕΜΑΤΑ

«Η «κακή διαχείριση» και τα ριζικά ερωτήματα», του Θωμά Τσαλαπάτη

«Λοκρισία και κυβέρνηση. Λέξεις ασύνδετες;» του Κωνσταντίνου Πουλή

«Νίκος Καϊμάκης: Μας έδωσε το φως του», του Μπάμπη Κοβάνη

 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Το φως που κρύβεται στο γκρι», ο ταλαντούχος τρομπονίστας και συνθέτης Χαράλαμπος Χρόνης μιλά στην Λιάνα Μαλανδρενιώτη

 Ο Κώστας Αρζόγλου μιλά στην Ράνια Παπαδοπούλου για την «ακροβατική» εμπειρία της ερμηνείας του στη «Madame Butterfly» που ξαναπαρουσιάζεται διαδικτυακά 

 Ο Στράτος Κερσανίδης γράφει για τους καλούς «κακούς» του ελληνικού κινηματογράφου 

 

ΙΔΕΕΣ

«Πολιτικά ρεύματα και εσωτερικές αντιπαραθέσεις στο 1821», του Γιάννη Μηλιού

«Αϊτινή επανάσταση, 1821 και φιλοσοφία», του Κώστα Δουζίνα

 

ΕΝΘΕΤΟ 16ΣΕΛΙΔΟ «Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ»

 

Ο Μπάμπης Δρακόπουλος είναι το θέμα της συνέντευξης με την Άντα Κάπολα και τον Ηλία Νικολακόπουλο, με αφορμή τον αφιερωματικό τόμο των ΑΣΚΙ, του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς και των εκδόσεων Θεμέλιο

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου η Μαρία Καζάντη προτείνει παιδικά βιβλία

Ο Γιώργος Βαϊλάκης παρουσιάζει το βιβλίο του Ρέιμοντ Κάρβερ «Εκεί που είχαν ζήσει» 

Ο Κώστας Ξ. Γιαννόπουλος παρουσιάζει το βιβλίο του Φρειδερίκου Νίτσε «Διόνυσος κατά Εσταυρωμένου» 

Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης, στη στήλη «Κλασικοί live», γράφει για το βιβλίο του Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν «Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά» 

Η Μαρίνα Μαροπούλου αποχαιρετά τον Μίκαελ Στολλάις 

Ο Θανάσης Μήνας γράφει για το βιβλίο του Κόλσον Γουάιτχεντ «Τα αγόρια του Νίκελ» 

Ο Αντώνης Ν. Φράγκος γράφει για το βιβλίο της Μαρία Λουίσα Μπομπάλ «Οι αναμνήσεις μιας νεκρής» 

Προδημοσίευση από το βιβλίο του Δημήτρη Παπανικολόπουλου «Το 1821 ως επανάσταση» 

Ο Κώστας Αθανασίου γράφει για ξένη λογοτεχνία και δοκίμια, ενώ ο Μανώλης Πιμπλής για ελληνική λογοτεχνία και ποίηση

 

Στην ΕΠΟΧΗ του Σαββατοκύριακου διαβάζετε και τις στήλες:

«Στα δίκτυα του κόσμου» από τον Δημήτρη Γκιβίση

Δαιμονικά από τον δικηγόρο του διαβόλου

 

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 3 Απριλίου...

 Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 3 Απριλίου...

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Η «μεγάλη επανεκκίνηση»: Ο καπιταλισμός σε κρίσιμο σταυροδρόμι

ΜΝΗΜΗ

Ένας χρόνος χωρίς

τον Μανώλη Γλέζο

ΤΟ ΘΕΜΑ

Χώρα hot-spot

με σφραγίδα Ε.Ε.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Δύσκολα διλήμματα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ελληνοτουρκικά:

Κατευνασμός

και ευρωπειθάρχηση

ΔΙΕΘΝΗ

Φυσάει… Μπάιντεν

Νέο «Σχέδιο Μάρσαλ»

για πολύ λίγους

Με τυμπανοκρουσίες λανσάρεται το πρόγραμμα Ελλάδα 2.0 ● Ευρωπαίοι και ημέτεροι στήνουν άλλο ένα φαγοπότι στο όνομα της πανδημίας ● Οι ελίτ αδιαφορούν για την κοινωνία και τους κινδύνους που απειλούν τη χώρα

editorial

Ετοιμαστείτε, απογειωνόμαστε!

Είμαστε στα χάι μας. Τα έχουμε σχεδόν όλα. Εμβόλια, σελφ τεστ για όλους άπαξ κάθε επτά ημέρες, χαλάρωση των μέτρων, αναγνώριση της κόπωσης της κοινωνίας, άνοιγμα του τουρισμού, Πάσχα με την κα Μπακογιάννη να επιθυμεί διακαώς να βρεθεί στην Κρήτη, και όχι μόνο.....