Το Δελτίο Κοινωνικών Εξελίξεων 2020 του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ επιχειρεί να καταγράψει, σύμφωνα με τα πλέον επικαιροποιημένα διαθέσιμα στοιχεία, τις πιο πρόσφατες κοινωνικές εξελίξεις και το κοινωνικό αποτύπωμα πολιτικών σε μια σειρά τομέων στην Ελλάδα.

Το Δελτίο Κοινωνικών Εξελίξεων 2020 του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ επιχειρεί να καταγράψει, σύμφωνα με τα πλέον επικαιροποιημένα διαθέσιμα στοιχεία, τις πιο πρόσφατες κοινωνικές εξελίξεις και το κοινωνικό αποτύπωμα πολιτικών σε μια σειρά τομέων στην Ελλάδα.

Αυτό γίνεται σε συνέχεια του Δελτίου Κοινωνικών Εξελίξεων 2019, του πρώτου της σχετικής σειράς, το οποίο συντάχθηκε στη φάση κατά την οποία η οικονομία είχε μεταβεί από την ύφεση στη σταθεροποίηση και την ανάπτυξη, καταγράφοντας τις τότε εξελίξεις για τα έτη 2015-2017, για τα οποία υπήρχαν και τα πλέον ανανεωμένα διαθέσιμα δεδομένα.

Το Δελτίο αυτό δημοσιεύεται σε μια κρίσιμη καμπή για τις σύγχρονες κοινωνίες. Η πανδημική κρίση της νόσου Covid-19 που ταλανίζει τον πλανήτη θέτει υπό αναδιαπραγμάτευση κυρίαρχες αντιλήψεις και εδραιωμένα μοντέλα βίου και υποβάλλει τις σύγχρονες κρατικές μορφές σε πρωτοφανείς, για τις τελευταίες δεκαετίες, δοκιμασίες. Δοκιμασίες οι οποίες ενδεχομένως να διαμορφώνουν τους όρους για τη μετάβαση σε ένα νέο παράδειγμα οργάνωσης του κράτους και της κοινωνικής ζωής.

Ιδίως σε ό,τι αφορά τα δημόσια συστήματα υγείας –έπειτα από σειρά πολιτικών συρρίκνωσής τους με στόχο τη δραστική στροφή προς τον ιδιωτικό τομέα υγείας– φαίνεται πως σε αυτήν την ακραία συγκυρία αμφισβητείται η ιδεολογική ορθοδοξία που είχε στο επίκεντρό της την αποψίλωση του κράτους πρόνοιας.

Το ξέσπασμα μιας σφόδρα επεκτατικής και ιδιαίτερα επιθετικής υγειονομικής απειλής μοιάζει να επιδρά συνολικά στα κυρίαρχα μοντέλα διαμόρφωσης και άσκησης κοινωνικής πολιτικής και να αποδομεί καταιγιστικά τις παραδοχές των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, εκθέτοντας τα όριά τους. Στην Ελλάδα, όπου το δημόσιο σύστημα υγείας έχει υποστεί αλλεπάλληλες πιέσεις, τόσο πριν όσο και στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, η έλευση της Covid-19 συνιστά μια πρόσθετη, πρωτοφανών διαστάσεων, πρόκληση.

Στο πλαίσιο αυτό, οι δείκτες που περιλαμβάνονται στο παρόν Δελτίο, οι οποίοι ακτινογραφούν τα πεδία της υγείας, της κοινωνικής πολιτικής, της εκπαίδευσης και των εργασιακών σχέσεων στην προ-Covid-19 περίοδο, αποκτούν ξεχωριστή σημασία. Αφενός γιατί η συνθήκη του –υπολειμματικού και προ της κρίσης του 2010– κράτους πρόνοιας είναι συνολικά επιδεινωμένη μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Αφετέρου γιατί η τάση σταδιακής οριζόντιας βελτίωσης κρίσιμων κοινωνικών δεικτών και δεδομένων από το 2016 και μετά ανατρέπεται τόσο από την εκδήλωση της σε εξέλιξη υγειονομικής κρίσης όσο και από επιλογές πολιτικής που έχουν τεθεί σε εφαρμογή μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, ως και μια απόπειρα ρήξης με την κυβερνητική πρακτική από το 2015 έως το πρώτο ήμισυ του 2019, στην οποία πιστώνεται η παρατηρούμενη βελτίωση.

Ακριβείς εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις της παρούσας κατάστασης δεν είναι δυνατές. Εκ των πραγμάτων όμως και καθώς οι δυσχέρειες είναι δεδομένες, η ελληνική κοινωνία, και ιδίως οι πιο αδύναμες μερίδες της, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την επόμενη μέρα μετά το τέλος της πανδημίας και του lockdown ένα ιδιαίτερα αντίξοο πλαίσιο. Γι’ αυτόν το λόγο μοιάζει επιτακτική η ανάγκη διαμόρφωσης μιας συνολικής πολιτικής πρότασης για την προωθητική υπέρβαση της κρίσης στην Ελλάδα και την Ευρώπη μέσω της κινητοποίησης μιας ευρείας κοινωνικής συμμαχίας με προοδευτικό προσανατολισμό. Αυτή η πρόταση, παράλληλα με την ενεργοποίηση ενός σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης, θα συνίσταται στην ανασυγκρότηση και θωράκιση του κράτους πρόνοιας. Ώστε η επόμενη ημέρα της κρίσης να μετριέται σε όρους αναβαθμισμένης κοινωνικής ευημερίας και όχι σε όρους κοινωνικής αποδόμησης και περαιτέρω αποσυνοχής.



Ομάδα Κοινωνικών Εξελίξεων – Κύκλος Οικονομικής & Κοινωνικής Ανάλυσης ΕΝΑ

Επιστημονική συνεργάτης – Υπεύθυνη Έκδοσης Δελτίου Κοινωνικών Εξελίξεων: Ειρήνη- Ακριβή Νταή

Κατεβάστε το pdf της δημοσίευσης
https://www.enainstitute.org/wp-content/uploads/2020/04/ENA_DKE_2020_FINAL-1.pdf

Το Κράτος, οι δημόσιες απαντήσεις και η επόμενη μέρα μετά την πανδημία - Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, συνεχίζοντας τη μακρόχρονη συνεργασία του με το Transnational Institute (TNI) ιδίως στο πεδίο της προάσπισης των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, δημοσιεύει στο πλαίσιο της σειράς Αναλύσεις για τον #covid19 την ελληνική έκδοση της ανάλυσης του Daniel Chavez με τίτλο "Το Κράτος, οι δημόσιες απαντήσεις και η επόμενη μέρα μετά την πανδημία".

Στην ανάλυσή του, ο Daniel Chavez αναδεικνύει – αξιοποιώντας παραδείγματα και μια πλούσια αρθρογραφία από τις εμπειρίες, θετικές και αρνητικές, της Ιταλίας, της Ισπανίας και των άλλων χώρες της Ευρώπης που βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα αυτής της κρίσης – μία σειρά από σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά διακυβεύματα, όπως οι ανισότητες μέσα στην πανδημία και η ανάγκη προστασίας των εργαζομένων και των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, ο ρόλος του δημόσιου συστήματος υγείας και, ευρύτερα, των δημόσιων υπηρεσιών και επιχειρήσεων, η σημασία των δικτύων αλληλεγγύης και ο ρόλος των κοινών, η άμεση διασύνδεση μεταξύ της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και της προστασίας της βιοποικιλότητας και των βιότοπων αφενός και της προστασίας της ανθρωπότητας από παρόμοιες με τη σημερινή κρίσεις αφετέρου.

Τη μετάφραση της ανάλυσης στα ελληνικά επιμελήθηκε η Δανάη Κολτσίδα, διευθύντρια του ΙΝΠ.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Daniel Chavez είναι συνεργάτης του Transnational Institute (ΤΝΙ) και ειδικεύεται στην αριστερή πολιτική, τη θεωρία του κράτους και τις δημόσιες υπηρεσίες. Τα τελευταία του βιβλία περιλαμβάνουν τα : Να ξανασκεφτούμε το Δημόσιο: Κράτος, κοινωνία και βασικές υπηρεσίες στη Λατινική Αμερική [Repensar lo Público: Estado, sociedad y servicios básicos en América Latina (Icaria, 2019, συνεπιμέλεια με τους Susan Spronk και David McDonald)], Βενεζουέλα – Προοπτικές από τον Νότο [Venezuela - Perspectives from the South (CLACSO, 2017, συνεπιμέλεια με τους Mabel Thwaites Rey και Hernán Ouviña)] και Η Επανανακάλυψη του Κράτους: Δημόσιες Επιχειρήσεις και Ανάπτυξη στη Λατινική Αμερική και τον Κόσμο [The Reinvention of the State: Public Enterprises and Development in Latin America and the World (TNI, 2016, συνεπιμέλεια με τον Sebastián Torres)].

Μπορείτε να βρείτε το κείμενο πατώντας στον σύνδεσμο που ακολουθεί : https://poulantzas.gr/yliko/daniel-chavez-to-kratos-i-dimosies-apantisis-ke-i-epomeni-mera-meta-tin-pandimia/

Οι villas miserias (παραγκουπόλεις) και τα κινήματα της Αργεντινής οργανώνονται ενάντια στον κορονωϊό.

Εκεί κάπου γύρω στο 2000, μερικές από μας,  είχαμε αντικαταστήσει το γνωστό σύνθημα «η αλληλεγγύη είναι το όπλο των λαών» με ένα στίχο του νικαραγουανού ποιητή Τζιοκόντα Μπέλι: «η αλληλεγγύη είναι η τρυφερότητα των λαών».

Σήμερα παραφράζοντας και τα δύο,  θα μπορούσαμε να πούμε «H κοινότητα και η αλληλεγγύη είναι η τρυφερότητα των από κάτω». Η τρυφερότητα, το καταφύγιο και η δύναμή τους.

Σας υποσχέθηκα μία «καλή είδηση» κάθε μέρα. Εννοώντας με το «καλή είδηση» οποιαδήποτε αντίσταση επινοεί τη ζωή.

Να… ξεκινάω εδώ και δεν ξέρω αν θα είναι κάθε μέρα. Ξέρω όμως ότι πρέπει να τις ψάξουμε αυτές τις αντιστάσεις και να γεμίσουμε τις μέρες μας με αυτές, να μάθουμε από αυτές… μας λείπει το να μαθαίνουμε… 

Οι villas miserias (παραγκουπόλεις) και τα κινήματα της Αργεντινής οργανώνονται ενάντια στον κορονωϊό.

«Ο κορονωϊός έφθασε στις villas για να προστεθεί σε όλες αυτές τις πανδημίες που εδώ και χρόνια μάς εξολοθρεύουν και που κανείς δεν μιλάει για αυτές: κατοικίες χωρίς αξιοπρέπεια, χωρίς ηλεκτρικό και επαρκές νερό, στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλον, παιδιά υποσιτισμένα, αστυνομική καταστολή, εκκενώσεις και εκτοπισμοί, στιγματισμός, σαναταποίηση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μας λείπουν πολλά για να μας θεωρήσετε ανθρώπους. Μας λείπουν πολλά εδώ και πολύ καιρό στις villas. Ναι, αλλά  οι villas έχουν πολλές δυνάμεις για να τα βγάλουμε πέρα και σε αυτή την κρίση. Έχουμε μια ιστορία και μια μνήμη που μας θυμίζει τον τρόπο που καταφέραμε να επιβιώσουμε από όλες τις πανδημίες που προηγήθηκαν αυτής εδώ».

Τα λόγια ανήκουν στον Ιγνάτιο Λεβί, κάτοικο της villa 21. Η Villa 21 (όπως και 23 ακόμα villas  με συνολικό πληθυσμό πάνω από 1 εκατομμύριο κατοίκους) βρίσκεται στην περιφέρεια του Μπουένος Άιρες.

Οι villas miserias έχουν μια μακριά ιστορία αγώνων και αυτοοργάνωσης (από τις καταλήψεις γης έως το συλλογικό χτίσιμο των κατοικιών έως τη συλλογική αντιμετώπιση των αναγκών μιας αστικής επισφαλούς καθημερινότητας) που αποδεικνύει ότι ακόμα και στις πιο δύσκολες υλικές συνθήκες, μπορείς, ενάντια στο ρεύμα, να χτίσεις δομές κοινότητας και μοιράσματος του λίγου που έχεις. Δομές, που σε καιρούς υγειονομικής και οικονομικής κρίσης όπως αυτή που ζουν οι κάτοικοι των villas αυτούς τους καιρούς του κορονωϊού (και όχι μόνο), μπορούν να λειτουργήσουν -κυριολεκτικά- σαν κιβωτός διαφύλαξης της ζωής. Των αποκλεισμένων.

Η εξέγερση του 2001 έφερε τη συνάντηση αυτών των αποκλεισμένων (αποκλεισμένων αλλά με πλούσια ιστορία αγώνων που πρόκυπταν από την ανάγκη) με αστικά χειραφετητικά κινήματα. Μια συνάντηση που «μόλυνε» και τους μεν και τους δε. Δεν είναι σκοπός αυτού εδώ του σημειώματος που μοιράζομαι μαζί σας να μιλήσει για τις αντιφάσεις, τις κατακτήσεις, τις ήττες που άφησε πίσω της αυτή η συνάντηση. Αλλά για τις δομές και τις εμπειρίες που γεννήθηκαν από αυτές τις συναντήσεις και που επιτρέπουν σήμερα στις villas να μην παραδοθούν αμαχητί στον θάνατο που είναι ο κορωνοϊός για τους «αχαρτογράφητους» αστικούς πληθυσμούς*.

«Η λύση  και η έξοδος από αυτό μπορεί να είναι μόνο συλλογική»

«Οργάνωση, οργάνωση, οργάνωση για να νικήσουμε τον κοροωνοϊό»

«Απέναντι στον κορονωϊό η συλλογική αλληλεγγύη»

Θα μπορούσε να είναι λόγια του κ. Τσιόρδα ή του Κυριάκου Μητσοτάκη ή και όποιου προέδρου-πρωθυπουργού-αξιωματούχου  καθορίζει αυτές τις μέρες την καθημερινότητά μας. Ή ακόμα και διαφημιστικό σλόγκαν οποιασδήποτε εταιρίας.  Είναι όμως συνθήματα γραμμένα στους τοίχους των villas miserias του Μπουένος Άιρες. Συνθήματα που μεταφράζονται σε πράξη καθημερινή που, ως πράξη και όχι ως λόγια κενά, καθορίζει την καθημερινότητα εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που η επιβίωσή τους και η ζωή τους εξαρτάται από τη συλλογική οργάνωση. Στη μάχη ενάντια στον κορωνοϊό έχουν ριχτεί (συνεπικουρούμενες από κινηματικές οργανώσεις) οποιεσδήποτε συλλογικές δομές κατακτήθηκαν από το 2001 και μετά:

Μικροί συνεταιρισμοί ραπτικής και υφαντουργίας (που δημιουργήθηκαν από το 2001 και μετά) σε συνεργασία με γυναίκες από όλη τη γειτονιά φτιάχνουν μάσκες: Η Χουάνα Μασιέλ είναι μία από τις πολλές γυναίκες της πυκνοκατοικημένης φτωχογειτονιάς Villa Jardin, στο νότο του Μπουένος Άιρες,, που εδώ και δέκα μέρες έχει αφιερωθεί στο να φτιάχνει μάσκες με ύφασμα που τους προμήθευσε μια συνεργατική υφαντουργίας του κινήματος Barrio de Pie. “Ήξερα να ράβω και τις κάνω στο πι και φι, σε λιγότερο από ένα λεπτό» λέει.  Η Μασιέλ, η μητέρα της και άλλες γυναίκες της γειτονιάς που φτιάχνουν μάσκες, προσπαθούν να διατηρούν την ώρα που δουλεύουν την ενδεδειγμένη απόσταση, πράγμα πολύ δύσκολο σε μια συνοικία που τα σπίτια είναι κολλημένα το ένα με το άλλο και σε κάθε σπίτι μένουν 10 ή και παραπάνω άνθρωποι.  Όταν τελειώνουν την κάθε μάσκα και πριν τις παραδώσουν στους εθελοντές που οργανώνουν καθημερινά τις λαϊκές κουζίνες στη συνοικία, τις εμποτίζουν με οινόπνευμα διαλυμένο σε νερό.

Εκτός από την λαϊκή κουζίνα της γειτονιάς τους προμηθεύουν με μάσκες ακόμα 21 λαϊκές κουζίνες της συνοικίας. Δουλεύουν εθελοντικά. «Σιωπηλές ηρωϊδες» τις χαρακτηρίζει ένας αγωνιστής του κινήματος Movimiento Popular La Dignidad που ζει στη συνοικία.

Υποστηριχτές υγείας: «Οι κάτοικοι κάνουν μία τεράστια προσπάθεια να μείνουν στα σπίτια τους και να ακολουθήσουν τις οδηγίες υγιεινής αλλά αυτό είναι περίπου αδύνατο. Εδώ και τρεις μέρες δεν μαζεύουμε ούτε καν τα σκουπίδια γιατί οι συνεταιρισμοί δεν έχουν τα απαραίτητα για βγουν να καθαρίσουν τους δρόμους. Μας λείπουν τα πάντα. Και κυρίως το νερό.» λέει ο Βάλτερ Χιρακόυ, κάτοικος της Villa 31.

Μπροστά στις τερατώδεις ελλείψεις, οι κάτοικοι και οι τοπικές κοινωνικές  οργανώσεις οργανώθηκαν, μοίρασαν τις δουλειές μεταξύ τους, διεκδίκησαν και κατάφεραν με πολύ κόπο να τους παραχωρηθούν δύο ασθενοφόρα, δημιούργησαν «επιτροπές κρίσης» που αναλαμβάνουν τη διοργάνωση συλλογικών συσσιτίων και τη διεκδίκηση τροφίμων (είτε από το κράτος είτε ασκώντας πίεση σε μεγάλες αλυσίδες τροφίμων) και στελέχωσαν τα υποτυπώδη (αλλά τόσο σημαντικά ) «κέντρα υγείας» που έχουν κτιστεί σε πολλές από τις villas μετά το 2001 με τη στήριξη πολλών οργανώσεων (Movimiento Popular La Dignidad, Barrios de Pies, Poderosa, Corriente Indepediente Villera, Frente Dario Santillan, FOB, FOL κ.α.)

 Και ξεκίνησαν πόρτα την πόρτα μια καμπάνια ενημέρωσης για τον κορωνοΪό αλλά πάνω απ’ όλα σχημάτισαν ομάδες εθελοντών που  ανέλαβαν την φροντίδα και την παρακολούθηση όσων ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου και επίσης το μοίρασμα υλικών προστασίας, αντισηπτικών και μασκών που φτιάχνονται από τους ίδιους . Η PODEROSA, μία οργάνωση  με παρουσία σε πολλές villas,  επιφορτίστηκε με τη δημιουργία ενός δικτύου που εξασφαλίζει την καθημερινή επαφή με τους ηλικιωμένους των συνοικιών και την παράδοση στα σπίτια τους φαγητού και των απαραίτητων φαρμάκων. «Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση πρέπει με όποιο τρόπο, κάνοντας σχεδόν μαγικά, να χτίσουμε αλληλεγγύη. Πρέπει να φροντίσουμε ο ένας τον άλλον» λέει ο Νόρμα Μοράλες, ένας ακτιβιστής του κινήματος Barrio de Pie.

Οργάνωση απέναντι στη βία: Το διάταγμα για την Υποχρεωτική και Προληπτική Κοινωνική Απόσταση καθώς και τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας έφεραν αύξηση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας (κυρίως  βίας ενάντια στις γυναίκες). Η Αργεντινή έχει από τα πλέον ζωντανά γυναικεία κινήματα στα οποία συμμετέχουν δραστήρια οι γυναίκες κάτοικοι των  villas. Μια από τις συνέπειες των μέτρων για τον κορονωϊό ήταν η αναγκαστική αποχή των κατοίκων των villas από τις καθημερινές δραστηριότητες για το προς το ζην (κυρίως πλανόδιο και υπαίθριο άτυπο εμπόριο).  Που με τη σειρά της οδήγησε σε αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας λόγω αναγκαστικής συνύπαρξης σε συνθήκες περιορισμένου χώρου και φτώχειας. Και λόγω machismo. Από την πρώτη στιγμή οι γυναίκες και οι οργανώσεις εναντίον της έμφυλης βίας κινητοποιήθηκαν και αυτήν τη στιγμή στις περισσότερες villas λειτουργούν εθελοντικά, από τις ίδιες τις γυναίκες,  αυτοσχέδια κέντρα τηλεφωνικής στήριξης.

Από την άλλη τις τελευταίες μέρες παρατηρούνται φαινόμενα αστυνομικής βίας ενάντια σε όσους δεν τηρούν τα μέτρα της καραντίνας. Έγινε viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βίντεο που δείχνει πάνοπλους αστυνομικούς να υποχρεώνουν νεαρούς από τη Villa 1-11-14 να κάνουν push-ups, να χορέψουν και να τραγουδήσουν τον εθνικό ύμνο, επειδή κατά την γνώμη των αστυνομικών κυκλοφορούσαν άσκοπα παραβιάζοντας την καραντίνα (εκ των υστέρων αποδείχτηκε ότι οι νεαροί πήγαιναν φαγητό σε ένα άτομο με αναπηρία). «Η αστυνομία επωφελείται της καραντίνας για τιμωρήσει και να ταπεινώσει και εμάς τα παιδιά μας» λέει η Νόρμα που ζει στον καταυλισμό Danubio Azul. Μπροστά στην αύξηση της αστυνομικής βίας η οργάνωση PODEROSA έφτιαξε ένα χάρτη «αντιμετώπισης της θεσμικής βίας», στον οποίο σημειώνονται τα σημεία στα οποία βρίσκονται οι αστυνομικές δυνάμεις. Αυτόν τον χάρτη τον επικαιροποιούν εθελοντές και εθελόντριες από τις γειτονιές οι οποίοι είναι και επιφορτισμένοι με την οπτικο-ακουστική καταγραφή περιστατικών βίας και την προώθησή τους σε οργανώσεις στήριξης.

Και πάνω απ’ όλα και στο κέντρο όλων: Las ollas populares (οι λαϊκές κατσαρόλες… τα λαϊκά συσσίτια θα λέγαμε εμείς). Las ollas populares είναι μια παράδοση των κινημάτων στην Αργεντινή. Εμφανίστηκαν στις villas τη δεκαετία του ’80 τότε που η κρίση βύθιζε στην πείνα τεράστια κομμάτια του αργεντίνικου λαού. Αργότερα, στη διάρκεια της εξέγερσης του 2001 γενικεύτηκαν και έγιναν το κέντρο των συναντήσεων των ανθρώπων που αγωνίζονταν, δίνοντας ένα ακόμα νόημα στη λέξη «σύντροφος» (compañero= εκείνος που μοιραζόμαστε το ψωμί).

 Με τα χρόνια, όταν η ανεργία μειώθηκε, μειώθηκαν και οι  λαϊκές κουζίνες. Στις villas (όπου οι ανάγκες με κρίση ή χωρίς κρίση είναι πάντα πιεστικές) μετατράπηκαν σε comedores comunitarios (κοινοτικές τραπεζαρίες) στις οποίες πάντα έβρισκαν φαγητό παιδιά, οικογένειες χωρίς μέσα, άνεργοι. Οι οργανώσεις των κατοίκων αλλά και πολλά κινήματα διεκδίκησαν επιχορηγήσεις ή παροχή τροφίμων από το κράτος για να μπορούν να λειτουργούν οι αυτοδιαχειριζόμενες κοινoτικές τραπεζαρίες, οι αυτοδιαχειριζόμενοι παιδικοί σταθμοί ή τα κέντρα υγείας στις villas.**

Με την έναρξη των μέτρων για τον κορωνοϊό, που είχαν σαν συνέπεια την εκτίναξη της ανεργίας για τα κομμάτια που ζουν από το άτυπο εμπόριο, υπήρξε μια έκρηξη, αντανακλαστική σχεδόν, των  αυτοοργανωμένων συλλογικών κουζινών σε όλες τις λαϊκές γειτονιές.  Η εμπειρία των χρόνων της εξέγερσης ζωντανή στο παρόν.

Χωρίς καμία υπερβολή αυτή τη στιγμή στην Αργεντινή  λειτουργούν δεκάδες χιλιάδες συλλογικές, αυτοοργανωμένες,  λαϊκές κουζίνες που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν  αλληλέγγυα την έλλειψη τροφής για πολλούς από τους κατοίκους των villas. Να καλύψουν την πρώτη ανάγκη: να ταϊσουν τους ανθρώπους τους. 

«Ο κορωνοϊός σαφώς και διακρίνει κοινωνικές τάξεις» υποστηρίζουν οι αγωνιστές όλων των τοπικών οργανώσεων. «Εδώ το «μείνε σπίτι» είναι κενά λόγια. Σε ποιο σπίτι? Σε ένα σπίτι χωρίς τα βασικά και χωρίς φαϊ? Ζούμε την καραντίνα διαφορετικά από τις μεσαίες τάξεις. Γι’ αυτό είμαστε αναγκασμένοι να επινοήσουμε στρατηγικές. Στρατηγικές που, όπως πάντα κάνανε τα κοινωνικά κινήματα, περιστρέφονται κυρίως γύρω από τις λαϊκές κουζίνες και τις κοινοτικές τραπεζαρίες» λέει μία αγωνίστρια του κινήματος Barrio de Pie. Η ίδια συντονίζει την κοινοτική τραπεζαρία στη γειτονιά Dock Sud, στην Avellaneda. «Εδώ και μια εβδομάδα φτιάχναμε εκατό μερίδες, σήμερα έχουμε μαγειρέψει τριακόσιες και δεν φτάνουν πλέον, μένουν οικογένειες χωρίς να φάνε».

«Για αύριο έχουμε εξασφαλίσει 400 μερίδες, όλοι στη γειτονιά που ακόμα έχουν κάποιο έσοδο βοήθησαν. Αλλά θα διεκδικήσουμε τρόφιμα με όποιο τρόπο μπορούμε, υπάρχουν παιδιά που δεν τρέφονται καλά, πρέπει να τα φροντίσουμε» λέει μια κυρία, στη συνοικία Lanus, ανακατεύοντας τις φακές στο τεράστιο καζάνι, φορώντας μάσκα και γάντια. Σήμερα πέντε γειτόνισσες εξασφάλισαν μάσκες για όλους στο  λαϊκό συσσίτιο και χάρισαν και 500 μάσκες, ραμμένες με υφάσματα που συνεισέφεραν τέσσερις κοοπερατίβες ραπτικής, στην λαϊκή κουζίνα μιας άλλης συνοικίας.

Από τη μέρα της καραντίνας πλανόδιοι πωλητές, οικοδόμοι, καρτονέρος, καθαριστές, οικιακές βοηθοί, όλες και όλοι εκείνοι που δουλεύουν μαύρα και ζουν την κάθε μέρα από όσα βγάζουν κάθε μέρα, γεμίζουν τις ουρές των λαϊκών συσσιτίων που αντέχουν χάρη στις συνεισφορές οργανώσεων αλλά και των ίδιων των γειτόνων. Αλλά δεν φτάνει.

Στη  villa 21-24, στη villa 31, στη villa 1-11-14, στη villa Itati, στην La Carcova, στην Caacupe, στο Guilmes…... (αναρίθμητα ονόματα που δεν μας λένε τίποτα) οργανώσεις, κάτοικοι, πάστορες της θεολογίας της απελευθέρωσης έχουν ριχτεί σε έναν ασύμμετρο αγώνα. Διεκδίκησης της ζωής. Ξέρουν ότι δεν υπάρχουν για το κράτος και το κράτος ποτέ δεν υπήρξε γι’ αυτούς παρά μόνο ως καταστολή. Δεν έχουν τίποτα στα χέρια τους και επινοούν ότι μπορούν να επινοήσουν. Μια κουλτούρα αγώνα που διεκδικεί αλλά δεν αφήνει τις ζωές των ανθρώπων στα χέρια του κράτους. Μια κουλτούρα αυτοοργανωμένης αλληλεγγύης, αλληλεγγύης από τα κάτω.  Και «αλληλεγγύη» στις villas «ζωή»….

*Ναι, δεν σημειώνονται στους χάρτες οι villas, δεν έχουν ονόματα δρόμων ούτε και νούμερα οι δρόμοι τους

**Η Αργεντινή εξακολουθεί έως και σήμερα να είναι ένα τεράστιο κοινωνικό εργαστήρι.  Υπάρχει μια πληθώρα οργανώσεων και κινημάτων, διαφορετικών ιδεολογικών αφετηριών, αποχρώσεων και προοπτικών.  Δεν έχει νόημα να αναφερθούμε στις διαφορές τους, έχει όμως νόημα να πούμε ότι τις περισσότερες από αυτές τις οργανώσεις δεν τις άφησε ανεπηρέαστες η εξέγερση του 2001 και οι τρόποι αγώνα που έφερε στο κινηματικό προσκήνιο. Σήμερα, οι περισσότερες από αυτές τις οργανώσεις, ανεξαρτήτως ιδεολογικής προέλευσης, δουλεύουν με τους από κάτω από τα κάτω.

 Για όποιον ενδιαφέρεται για παραπάνω πληροφορίες για τους τρόπους που δουλεύουν μερικές από αυτές τις οργανώσεις μπορεί να ψάξει το βιβλίο Χτίζοντας της αυτονομία: συνεντεύξεις με δύο πικετέρος από το Μπουένος Άιρες. Είναι μία κινηματική έκδοση και το ε-μέιλ που δίνουν, στο οπισθόφυλλο, για επικοινωνία όσοι το εξέδωσαν  είναι: pololocrew@espiv.net

Η διακυβέρνηση της πανδημίας (του Φοίβου Θεολογίτη)

Η διακυβέρνηση της πανδημίας

Το πρόσφατο διάστημα έχουν γίνει πολλές κριτικές αναλύσεις και παρεμβάσεις σχετικά με την πανδημία του κορωνοϊού. Σε μεγάλο βαθμό, οι αναλύσεις αναφέρονται στον όρο «βιοπολιτική» (ή βιοεξουσία) του Φουκώ. Η χρήση αναλυτικών εργαλείων, όπως η βιοπολιτική, είναι θεμιτή. Αλλά, ο όρος δεν είναι κατάλληλος για να περιγράψει την κατάσταση της πανδημίας. Πρώτον, γιατί ο ίδιος ο Φουκώ έχει αποσυνδέσει την έννοια αυτήν από την επιδημία , και δεύτερον η βιοπολιτική είναι μια θετική εξουσία που αφορά την ζωή στην (ανα)παραγωγική διάστασή της. Για αυτούς τους λόγους, παρακάτω θα προτείνω έναν άλλο φουκωϊκό όρο ως αναλυτικό εργαλείο, την διακυβέρνηση. Αφού πρώτα παρουσιάσω την έννοια όπως την ανέπτυξε ο Φουκώ, θα προσπαθήσω να δείξω ότι η δηιακυβέρνηση είναι πιο χρήσιμο εργαλείο για την ανάλυση της κατάστασης της πανδημίας και της κρατικής της διαχείρισης.


Φοίβος Θεολογίτης
Κυριακή 5 Απριλίου 2020 

Η διακυβέρνηση της πανδημίας
   
Πηγή: https://thepressproject.gr/i-diakyvernisi-tis-pandimias/

Η έννοια της διακυβέρνησης



Ο Φουκώ ανέπτυξε την έννοια της διακυβέρνησης ή κυβερνησιμότητας (governmentality) στις διαλέξεις του με τίτλο Security, Territory, Population (1977-1978). Στην τελευταία του διάλεξη εκείνη την χρονιά, ο Φουκώ λέει: «Μπορούμε να κατασκευάσουμε την γενεαλογία του σύγχρονου κράτους και των διαφορετικών μηχανισμών του επί τη βάσει μιας ιστορίας της κυβερνητικής λογικής». Πράγματι, πρόκειται για μια καινοτόμα προσπάθεια του Φουκώ να κατανοήσει την ύπαρξη του κράτους πέρα από την θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου και την θεωρία της νομιμοποίησης. Η διακυβέρνηση δεν αφορά, όμως, μόνο το μισό του 18ου αιώνα, όπου την τοποθετεί ο Φουκώ. Αφορά εξίσου το παρόν, συνεχίζει λέγοντας: «Η κοινωνία, η οικονομία, ο πληθυσμός, η ασφάλεια και η ελευθερία είναι τα στοιχεία της  νέας κυβερνησιμότητας, των οποίων τις μορφές μπορούμε ακόμη να αναγνωρίσουμε στις σύγχρονες τροποποιήσεις του»[1].

Η έννοια της διακυβέρνησης δεν αναιρεί την έννοια της βιοπολιτικής, μάλιστα η πρώτη μπορεί να θεωρηθεί εμβάθυνση της δεύτερης. Ο Φουκώ θεωρούσε απαραίτητη την κατανόηση της διακυβέρνησης για την κατανόηση της βιοπολιτικής. Η βασική διαφορά των δύο όρων βρίσκεται στο ιστορικό σχήμα που ακολουθεί ο Φουκώ, όπου η βιοπολιτική αντιπαρατεθόταν στην εξουσία του κυρίαρχου. Αντίθετα, η κυριαρχία, η πειθαρχία και η διακυβέρνηση βρίσκονται σε ένα τρίγωνο[2].

Η διακυβέρνηση, εννοούμενη ως λογική, ως σύνολο πρακτικών, ή και ως τέχνη του κυβερνάν, έχει ως επίκεντρό της τον πληθυσμό[3]. Ο πληθυσμός παρουσιάζεται να είναι ο απόλυτος στόχος της διακυβέρνησης, η οποία δρα για «την βελτίωση της κατάστασής του, την αύξηση του πλούτου του, της μακροζωίας του, της υγείας του». Τα μέσα με τα οποία η διακυβέρνηση επιτυγχάνει τον έλεγχο του πληθυσμού «είναι, κατά μια έννοια, εμμενή στον πληθυσμό»[4], είναι δηλαδή άμεσα ή έμμεσα σχετικά με αυτόν.

Το να κυβερνάς συνεπάγεται ότι έχεις μια γνώση (savoir ) του ίδιου του πληθυσμού, δηλαδή «μια γνώση όλων των διαδικασιών γύρω από τον πληθυσμό, με την ευρεία έννοια αυτού που τώρα αποκαλούμε «η οικονομία»[5]. Έτσι, για παράδειγμα, αργότερα τον 19ο αιώνα, έχουμε την γέννηση του επιστημονικού κλάδου της δημογραφίας και την αρχή της κοινωνιολογικής χρήσης της στατιστικής[6]. Από την άλλη, το να κυβερνάς συνεπάγεται την διαχείριση του πληθυσμού στην ολότητά του, δηλαδή η διακυβερνητική διαχείρισή του φθάνει σε όλα τα λεπτά σημεία και τις λεπτομέρειές του[7].

Έτσι, η διακυβέρνηση ασκείται σε δύο επίπεδα, στο επίπεδο του πληθυσμού και στο επίπεδο των ατόμων. Ο πληθυσμός, όμως, παραμένει στο επίκεντρο, ενώ τα άτομα είναι «απλώς το εργαλείο, ο μοχλός, ή η συνθήκη για την απόκτηση κάποιου πράγματος στο επίπεδο του πληθυσμού»[8]. Τα άτομα πρέπει να συμπεριφέρονται υπέρ του «διακηρυγμένου» στόχου, για να ανήκουν στον πληθυσμό πρέπει να συμπεριφέρονται με τον «σωστό» τρόπο.

Ο βασικός μηχανισμός μέσα από τον οποίον η διακυβέρνηση επιτυγχάνει τον έλεγχο και την διαχείριση του πληθυσμού είναι οι τεχνολογίες της ασφάλειας. Η τεχνολογία (despositif) δεν είναι καινούργια έννοια στον Φουκώ, αλλά αρχίζει να παίζει τότε καθοριστικό ρόλο βάσει δύο επιπέδων αναφοράς, το ιστορικό και το πολιτικό. Η τεχνολογία, εξηγεί ο Ντελέζ, έχει δύο (ιστορικές) συνέπειες: την απάρνηση των καθολικών (πχ. Κράτος ή Κοινωνία)[9] και την απάρνηση του Καθολικού εκβάλλοντας προς το καινούργιο στην ιστορία.

Από την πολιτική πλευρά, η οποία μας ενδιαφέρει περισσότερο, οι τεχνολογίες της ασφάλειας σε μεγάλο βαθμό αποτελούνται από την μεταμόρφωση των δικαιο-νομικών τεχνικών και των πειθαρχικών τεχνολογιών[10], και για αυτό μπορεί να τους εμπεριέχει[11]. Για να δείξει αυτήν την μεταμόρφωση, ο Φουκώ παίρνει τρία ιστορικά παραδείγματα: τον αποκλεισμό της λέπρας, την πειθάρχηση της πανώλης, και την ευλογιά. Το ιστορικό παράδειγμα της ευλογιάς αναφέρεται στις τεχνολογίες της ασφάλειας.

Στην περίπτωση της ευλογιάς και του εμβολιασμού της, κατά τον 18ο αιώνα, δεν έχουμε να κάνουμε με τον αποκλεισμό ούτε με την πειθάρχηση, αλλά με την γνώση του αριθμού των μολυσμένων ανθρώπων, του ρυθμού των θανάτων, του ρίσκου του εμβολιασμού, και γενικά με την γνώση των στατιστικών αποτελεσμάτων της ευλογιάς στον πληθυσμό. Γι’ αυτό, μια σειρά καινούργιων ιατρικών και στατιστικών όρων κάνουν την εμφάνισή τους: το περιστατικό (case), το ρίσκο, ο κίνδυνος και η κρίση[12].

Ο στόχος των τεχνολογιών της ασφάλειας είναι να ελέγχουν ή να περιορίζουν τα αποτελέσματα μιας πραγματικότητας. Μπορεί αυτή να είναι η πραγματικότητα της πόλης, του περιβάλλοντος (milieu)[13] ή του συμβάντος[14]. Κάθε φορά πρόκειται για το ίδιο διακύβευμα: οι τεχνολογίες της ασφαλείας ρυθμίζουν και περιορίζουν με σκοπό την διασφάλιση της κυκλοφορίας (πχ. των ανθρώπων, των εμπορευμάτων, του αέρα κ.α).

Οι τεχνολογίες της ασφάλειας, δηλαδή, σε κάποιον βαθμό αφήνουν τα πράγματα ακανόνιστα και ελεύθερα[15]. Ο Φουκώ εντοπίζει την αρχή αυτής της λογικής στην οικονομική σχολή των Φυσιοκρατών και του δόγματος του «laisser-faire, laisser-passer»[16]. Το δόγμα «laisser-faire, laisser-passer» κυρίαρχει έως τις ημέρες μας μαζί με τον νεοφιλελευθερισμό.

Εν κατακλείδι, οι τεχνολογίες της ασφάλειας αποτελούν τον βασικό μηχανισμό της διακυβερνητικής λογικής. Η διακυβέρνηση, έτσι, έχει ως στόχο τον πληθυσμό την διαχείριση και τον έλεγχο του.









          Η διακυβέρνηση της πανδημίας      

           

Τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την καταπολέμηση της πανδημίας, μπορούμε να τα χωρίσουμε σε δύο επίπεδα. Το ένα είναι το κοινωνικό επίπεδο, όπου αφορά την απομόνωση όλων των ανθρώπων στα σπίτια τους, την «κοινωνική απόσταση». Σε αυτό το πλαίσιο, το βασικό μέτρο που έχει ληφθεί είναι η καραντίνα, ή σύμφωνα με τον επίσημη ονομασία του, το lockdown. Το άλλο επίπεδο είναι το οικονομικό, όπου αφορά τις επιπτώσεις της πανδημίας στην εργασία πολλών ατόμων και τις επιπτώσεις στην αγορά. Σε αυτήν την περίπτωση, το κράτος έχει αναλάβει έναν ρόλο «παρόχου» κρατικού χρήματος για να μετριάσει τις συνέπειες της πανδημίας.

Από την διάκριση των μέτρων σε δύο επίπεδα, παρατηρούμε ότι διαχείριση του κράτους αφορά μόνο το κοινωνικό και το οικονομικό πεδίο. Κανένα μέτρο δεν αφορά άμεσα την αντιμετώπιση του ιού, γιατί δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί άμεσα. Ένας οποιοσδήποτε ιός αντιμετωπίζεται μόνο μέσα στον χρόνο, όταν θα έχει αρχίσει να γίνεται καλύτερα αντιληπτός και όταν θα αρχίσει να αποκτάει μια «ορατότητα» μέσα στον πληθυσμό με βάση τις στατιστικές αναλύσεις. Μέχρι να συμβεί αυτό, οποιαδήποτε κρατική απόφαση δεν έχει κανένα έρεισμα[17].

Από την σκοπιά της διακυβέρνησης, όπως την εκθέσαμε παραπάνω, προκύπτει ότι η κοινωνική και οικονομική διαχείριση εφάπτονται στον πληθυσμό. Η κρατική διαχείριση, δηλαδή, προσπαθεί να περιορίσει τις κοινωνικές επιπτώσεις (πχ. θάνατοι, κατάρρευση του ΕΣΥ) και τις οικονομικές επιπτώσεις (πχ. παύση της παραγωγής, εργασιακές απολύσεις, κατάρρευση της αγοράς) της πανδημίας με το να διαχειρίζεται και να ελέγχει τον πληθυσμό.

Από την σκοπιά της κοινωνικής διαχείρισης του πληθυσμού, η «καραντίνα» αφορά τον πληθυσμό νοούμενο ως σύνολο ατόμων. Η «καραντίνα» δεν είναι ακριβώς ούτε εγκλεισμός ούτε πειθαρχικός περιορισμός. Με βάση τα όσα είπαμε για την διακυβέρνηση, η «καραντίνα» είναι η κύρια τεχνολογια της ασφάλειας τώρα, γιατί ο πρωταρχικός της στόχος είναι, από την μια, ο περιορισμός των ατόμων, αλλά, από την άλλη, κυρίως, διασφαλίζει την συνέχιση της κυκλοφορίας των ατόμων. Από την πρώτη στιγμή, δηλαδή, έχει διασφαλιστεί η κυκλοφορία των ανθρώπων μέσω ειδικών εντύπων βεβαίωσης, ποτέ δεν έγινε λόγος απαγόρευσης της κυκλοφορίας, μονάχα αυστηροποίηθηκε το μέτρο μέσω επιβολής προστίμων. Κατά τα άλλα, τα άτομα είναι ελεύθερα να κάνουν ό,τι θέλουν μέσα στο σπίτι τους.

Από την οικονομική σκοπιά του ζητήματος, ο πρωταρχικός στόχος του κράτους με την επιβολή της καραντίνας είναι να διασφαλίσει την συνέχιση των κυκλοφοριών: των ανθρώπων, του χρήματος, των εμπορευμάτων. Υπό αυτήν την οπτική, η καραντίνα είναι η κυρίαρχη τεχνολογία της ασφάλειας τώρα. Η κυκλοφορία των ανθρώπων, σημαίνει να συνεχίσουν να πηγαίνουν οι εργαζόμενοι στις δουλειές τους, ή να συνεχίσουν να εργάζονται από το σπίτι. Η κυκλοφορία των εμπορευμάτων, σημαίνει να συνεχιστεί η παραγωγική και καταναλωτική δραστηριότητα των ανθρώπων, είτε πηγαίνοντας στο σουπερμάρκετ είτε στο φαρμακείο. Η κυκλοφορία του χρήματος σημαίνει να παραμείνει το χρηματιστήριο και οι τράπεζες ανοιχτές. Στα παραπάνω δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την σημασία του διαδικτύου, το οποίο έχει επιτρέψει με ευκολία την συνέχιση της κυκλοφορίας και στα τρία επίπεδα: ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα, διαδικτυακά μαγαζιά, ηλεκτρονικές συναλλαγές.

Είναι η αλήθεια ότι για πολλές χώρες, τα παραπάνω δεν είναι απολύτως ακριβή. Σκοπός μας δεν είναι να περιγράψουμε απόλυτα την κατάσταση σε μια συγκεκριμένη χώρα, αλλά να εφαρμόσουμε την διακυβέρνηση ως αναλυτικό εργαλείο για την διαμόρφωση μιας απάντησης απέναντι στην κρατική διαχείριση της πανδημίας.

Η διάκριση των μέτρων στα δύο επίπεδα, το οικονομικό και το κοινωνικό, η επικέντρωσή μας στον πληθυσμό και στην διασφάλιση των κυκλοφοριών, μας επιτρέπουν να δώσουμε μια απάντηση στην διαμόρφωση της «πραγματικότητας» της πανδημίας και στην κρατική αντιμετώπισή της. Το ζήτημα δεν είναι η αντίθεση στα μέτρα για την κοινωνική διαχείριση της πανδημίας. Αν και σίγουρα η παραμονή στο σπίτι μπορεί να γίνει δυσάρεστη και να προκαλέσει άλλα προβλήματα, η αμφισβήτηση αυτού του μέτρου αψηφά τον αυξημένο κίνδυνο που αντιμετωπίζουν κάποια άτομα και καταντάει να γίνει μια ατομική πράξη αμφισβήτησης. Δεν θα μπορούσε ούτε να ιδωθεί ως μια πράξη κοινωνικής ανυπακοής, αφού δεν υπάρχει κανένα πρόταγμα που να στηρίζει αυτήν την πράξη.

Από την στιγμή που το ζήτημα δεν είναι η αντίθεση στα μέτρα κατά της πανδημίας στο κοινωνικό επίπεδο, αυτό που θα πρέπει να μας απασχολεί, τώρα και στο κοντινό μέλλον, είναι τα μέτρα για την οικονομική διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας. Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο το κράτος, όπως και πριν την πανδημία, δεν είναι η προστασία των ανθρώπων, αλλά η προστασία της οικονομίας μέσα από την διασφάλιση των κυκλοφοριών. Το ίδιο θα ισχύει και μετά το πέρας της πανδημίας, μόνο που τότε η πανδημία θα αποτελεί την κεντρική δικαιολογία των μέτρων «υπέρ της οικονομίας». Η περίοδος διαχείρισης του πανδημικού φαινομένου και των συνεπειών του θα διαρκέσει για πολύ καιρό, και περισσότερο ως φάντασμα. Το ζήτημα είναι ποια κομμάτια της κοινωνίας θα στοιχειώσει περισσότερο, και πως θα το αντιμετωπίσουμε.

Πολλοί μπορούν να πούν ότι η κρατική διαχείριση είναι η μόνη δυνατή και ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική», λόγω της κατάστασης εξαίρεσης που έχει κηρυχθεί ρητά ή πλανάται ως αίσθηση λόγω της πανδημίας. Παρόλα αυτά, ο χαρακτηρισμός της πανδημίας ως κατάστασης εξαίρεσης αναφέρεται κυρίως στην νομική πλευρά της αντιμετώπισης του προβλήματος. Αυτό δεν θα έπρεπε να μας κάνει ξεχνάμε ότι η κατάσταση έχει και άλλες πλευρές. Το ζήτημα είναι να επικεντρωθούμε στις συνέπειες της κατάστασης εξαίρεσης, γιατί μόνο η κατάδειξή της δεν συνιστά απόρριψή της. Η εξέλιξη της  πανδημίας δείχνει πάνω από όλα την αδυναμία του παρόντος τρόπου διακυβέρνησης, ο οποίος διαχειρίζεται τον πληθυσμό για την προστασία της οικονομικής κυκλοφορίας (των ανθρώπων, των εμπορευμάτων και του χρήματος). Φροντίζει, δηλαδή, να προστατέψει πρώτα το οικονομικό και μετά το κοινωνικό.



*H στήλη (φιλ≠) ελευθέρως παίρνει θέση σε ζητήματα επικαιρότητας από ριζοσπαστική σκοπιά. Η σύνταξη της στήλης γίνεται συλλογικά από τη συντακτική της ομάδα και είναι ανοιχτή σε κάθε ενδιαφερόμενο. Για επικοινωνία με τη συντακτική ομάδα της στήλης μπορείτε να μας αποστέλλετε e–mail στο editorial@peernet.gr



[1]     Michel Foucault, Security, Territory, Population, Palgrave, 2007, σ. 354. Στο εξής θα αναφερόμαστε στις διαλέξεις ως STP.

[2]     STP, σ. 107-108.

[3]     STP, σ. 76.

[4]     Michel Foucault, Governmentality, Essential Works, Vol. 3, New Press, 2001, 216-217.

[5]     STP, σ. 106.

[6]     Ian Hacking, How should We Do the History of Statistics?, στο The Foucault Effect, (ed.) Graham Burchell, Colin Gordon and Peter Miller, The University of Chicago Press, Chicago, 1991, 181-196.

[7]     STP, σ. 107.

[8]     STP, σ. 42.

[9]     Birth of Biopolitics, σ. 2-3.

[10]   STP, σ. 8.

[11]   STP, σ. 60.

[12]   STP, σ. 60.

[13]   STP, σ. 21, όπου η πόλη και το mileu συνδέονται στενά.

[14]   STP, δεύτερη διάλεξη.

[15]   STP, σ. 45.

[16]   STP, σ. 34.

[17]   Shades Magazine, 22/3/2020.

Στην Εποχή της Κυριακής 5 Απριλίου «Το πνεύμα της λιτότητας οδηγεί το Μαξίμου» ο κεντρικός τίτλος

Στην Εποχή της Κυριακής 5 Απριλίου
«Το πνεύμα της λιτότητας οδηγεί το Μαξίμου» ο κεντρικός τίτλος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ανδρέας Ξανθός: «Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να παίξει τον πολιτικό ρόλο της “ασπίδας προστασίας”»

Κώστας Μελάς: «Ανάγκη ενός εργαλείου για την ανάκαμψη των οικονομιών της Ευρωζώνης για τώρα και για το μέλλον»

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Σκεπτική η κυβέρνηση μπροστά στην “ιογενή αποδοχή” της» του Παύλου Κλαυδιανού

«Νεοφιλελεύθεροι πολιορκημένοι» του Χ. Γεωργούλα

«Τίποτε δεν θα είναι όπως πριν;…» του Κωστή Γιούργου

Γιώργος Ιωακειμίδης: «Στήριξη των δήμων για να σηκώσουν το βάρος της κοινωνικής τους ευθύνης»

«Καθημερινή ζωή και εγκλεισμός στις μεγάλες πόλεις» του Κωστή Χατζημιχάλη

«Το ευρωομόλογο: σωστή πρόταση, αλλά υπό προϋποθέσεις»  του Θόδωρου Παρασκευόπουλου

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟ

«Ένας εθνικός ήρωας, απ’ την πατρίδα του δικασμένος δύο φορές σε θάνατο»

«Όταν σε τιμούν οι χωριανοί σου δεν είναι το ίδιο…»

«Στο ερημητήριο του Ωρωπού» του Τάσου Τρίκκα

«Ο Μανώλης Γλέζος σε ελληνικά ντοκιμαντέρ» του Στράτου Κερσανίδη

«Ένα αντίο και ένα ευχαριστώ στον Μανώλη μας» του Τάσου Κορωνάκη

…και τα μηνύματα αποχαιρετισμού από τον πολιτικό κόσμο

ΔΙΕΘΝΗ

«Το ακατανόητο “πείσμα” της Μέρκελ» του Δημήτρη Σμυρναίου

Έκτακτο εισόδημα στην Ιταλία: «Κίνδυνος να δημιουργηθούν φτωχοί “πρώτης και δεύτερης κατηγορίας”» του Ρομπέρτο Τσικαρέλι

Νότια Κορέα: «Εκλογές την εποχή του κορωνοϊού» του Δημήτρη Γκιβίση

ΕΕ-Τουρκία: «Συμφωνία ζόμπι» του Νίκου Χειλά

Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα: «Τα πάντα και οι λύκοι» του Σιμόν Πιεράννι

Ινδία: «Εκεί όπου η φτώχεια είναι κυρίαρχη» του Νίκου Σερβετά

«Κρίσιμος ο ρόλος της Κούβας στην εξάλειψη της πανδημίας» του Μ. Κοβάνη

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Ο Βρούτσης κάνει τους εργαζόμενους “συνένοχους” στην ασυδοσία» του Τάσου Γιαννόπουλου

«Κανείς μαθητής απ’ έξω» της Ζωής Γεωργούλα

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη, οργανωθείτε!» του Αλέξανδρου Αστρινάκη

ΒΙΟΜΕ: «Βίαιη επίθεση της ΔΕΗ με διακοπή του ρεύματος» του Μαρίνου Μουζακίτη

ΘΕΜΑΤΑ

«Η πανδημία και η αναχώρηση του δικαίου» της Ιφιγένειας Καμτσίδου

«Η επαφή ως δυστοπία» του Θωμά Τσαλαπάτη

«Η αλληλεγγύη των οπαδών» του Μ. Διόγου

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Η εποχή των βιβλίων»: μηνιαίο τετρασέλιδο ένθετο της Εποχής για το βιβλίο

* «Η πανδημία διέψευσε τις βεβαιότητες της παγκοσμιοποίησης»: η πολυβραβευμένη συγγραφέας Έρση Σωτηροπούλου μιλά στον Μανώλη Πιμπλή

* Ο Θανάσης Μήνας γράφει για το βιβλίο του Eugene Rogan, «Οι Άραβες. Μια ιστορία»

* Στη στήλη «Κλασικοί live», ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης γράφει για το βιβλίο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες «Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας»

Αποκλειστικό: Από την Κούβα, ο συγγραφέας Λεονάρδο Παδούρα στέλνει τις δικές του σκέψεις για την πρωτόγνωρη κατάσταση που ζουν οι κοινωνίες του πλανήτη

«Έρχονται καιροί βιβλιοφάγοι», εκτενές ρεπορτάζ της Μικέλας Χαρτουλάρη για τον κλάδο του βιβλίου στον καιρό της πανδημίας

«Θέατρο σημαίνει επανάσταση»: η Μαρία Σκούπα μιλά στην Ράνια Παπαδοπούλου, με αφορμή τα 20 χρόνια Θέατρο Βαφείο και τη σπουδαία ιστορία του κτιρίου που το στεγάζει

Το Ινστιτούτο Ν. Πουλαντζάς παρουσιάζει βασικά έργα εν όψει του προγραμματικού διαλόγου: ο Διονύσης Γ. Δρόσος γράφει για το βιβλίο του Τομά Πικετί, «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα»

Η Λιάνα Μαλανδρενιώτη γράφει τις Ακροάσεις της Εποχής

ΙΔΕΕΣ

«Τα κινήματα και τα συνδικάτα στα χρόνια του κορωνοϊού», άρθρα των Ντονατέλα ντέλα Πόρτα, Λεοπόλντο Ταρτάλια, Κάρλος Ντεκλός, Χαβιέρ Πινέδα και Φαρζάνα Χαν. Επιμέλεια-μετάφραση, Χάρης Γολέμης

Στην ΕΠΟΧΗ της Κυριακής διαβάζετε και τις στήλες:

«Στα δίκτυα του κόσμου» από τον Δημήτρη Γκιβίση

Δαιμονικά από τον δικηγόρο του διαβόλου.

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 4 Απριλίου... (στα περίπτερα και τα σούπερ μάρκετ που έχουν εφημερίδες)

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 4 Απριλίου...
(στα περίπτερα και τα σούπερ μάρκετ που έχουν εφημερίδες)

Το «μετά» είναι εδώ
Χώρες και λαοί ανάμεσα σε κινδύνους και δυνατότητες • Μπροστά σε τεράστια καταστροφή κεφαλαίου και εργατικού δυναμικού • Σε νέο πλαίσιο η σύγκρουση των μεγάλων δυνάμεων για κυριαρχία • Ανοίγει η όρεξη των ελίτ για βιοπολιτικό έλεγχο των κοινωνιών • Η ανθρωπιά δίνει τη δική της μάχη


ΤΟ ΘΕΜΑ
Γερμανικός ιός
Η πανδημία ως νέα ευκαιρία επιβολής του Βερολίνου επί των λοιπών Ευρωπαίων «εταίρων»


ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
27+23+119
Ο Covid-19 συναντά την ελληνική ιδιαιτερότητα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η Αριστερά πέθανε, ζήτω η Αριστερά
του Στάθη

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Υγειονομικοί: Η μάχη για τη ζωή θέλει όπλα

ΔΙΕΘΝΗ
Επιχείρηση «Ειρήνη»: Φιάσκο ή απάτη;

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Ο κορωναϊός, οι ανατροπές και οι μετακορωναϊκοί κίνδυνοι
του Δημήτρη Α. Τραυλού-Τζανετάτου

editorial Όχι και «όλοι ίσοι»… Χιλιάδες είναι οι πολίτες που νοσούν «στο σπίτι» χωρίς πρόσβαση στα συστήματα υγείας. Εκατομμύρια όσοι δουλεύουν χωρίς στοιχειώδεις προφυλάξεις. Χιλιάδες στις ουρές των τραπεζών, στέκονται με τάξη και σε απόσταση, για να δεχτούν επιθέσεις από τα ΜΜΕ και την κυβέρνηση ότι δεν προσέχουν. Ενώ δίνεται συγχωροχάρτι στις τράπεζες που έκλεισαν καταστήματα και απέλυσαν εργαζόμενους για να αυξήσουν τα κέρδη τους τον τελευταίο χρόνο.

Διαβάστε όλο το editorial

Αρης Στυλιανού: Από τον Μισέλ Φουκό στον Τζόρτζιο Αγκάµπεν

Αρης Στυλιανού: Από τον Μισέλ Φουκό στον Τζόρτζιο Αγκάµπεν

Εδώ και περίπου είκοσι ηµέρες ζούµε µια πρωτόγνωρη και καινοφανή κατάσταση.



Είµαστε ελεύθεροι πολιορκηµένοι ή µάλλον ελεύθεροι εγκλωβισµένοι. Η πανδηµία του νέου κορονοϊού Covid-19, ο οποίος ξεκίνησε το µακάβριο ταξίδι του από τη µακρινή επαρχία Γουχάν της Κίνας, απλώθηκε πολύ γρήγορα σχεδόν σε όλο τον πλανήτη απειλώντας την υγεία και τη ζωή µεγάλου µέρους του ανθρώπινου πληθυσµού. Το τελευταίο διάστηµα µάλιστα η επιδηµία εγκαταστάθηκε για τα καλά στην Ευρώπη, ειδικότερα στην Ιταλία όπου οι καταστροφικές συνέπειες της νόσου έχουν λάβει ιδιαίτερα τραγικές µορφές. Στην πατρίδα µας τα πράγµατα προς στιγµή φαίνεται να βρίσκονται υπό κάποιον έλεγχο, όµως κανένας δεν µπορεί να γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση τις επόµενες ώρες, ηµέρες και εβδοµάδες.

Αυτό είναι άλλωστε ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της νέας απειλής: η πλήρης αβεβαιότητα η οποία µπορεί να οδηγήσει σε όλες τις µορφές φόβου, από τις πιο λογικές µέχρι τις πιο παράλογες. Ζούµε σε ρευστούς καιρούς, σε εποχές ρίσκου και διακινδύνευσης. Μοιάζει όµως σαν µόλις τώρα να εγκαινιάστηκε απότοµα ο 21ος αιώνας αυτός καθαυτός, όντας ποιοτικά πολύ διαφορετικός από τον 20ό.

Αυτές τις ηµέρες ακούµε και διαβάζουµε απίστευτα και αδιανόητα πράγµατα, από τις «εκατόµβες νεκρών» µέχρι την «ανοσία της αγέλης». Εδώ δεν χωρούν αστεία ούτε πειράµατα: φαίνεται πως ο µόνος τρόπος αντιµετώπισης αυτής της πανδηµικής κρίσης φέρει το όνοµα «αποµόνωση». Καθένας µόνος του και καθεµία µόνη της για τη συλλογική προστασία, για το κοινό καλό.

Από τον Μισέλ Φουκό στον Τζόρτζιο Αγκάµπεν

Υπό κανονικές συνθήκες αυτή η πρακτική της αποµόνωσης και του εγκλεισµού είναι αφύσικη, αφόρητη και απάνθρωπη. Οµως σήµερα µοιάζει η µόνη ρεαλιστική προοπτική µας. Για πόσο χρόνο; Αγνωστο. Κι έτσι αρχίζουν τα δύσκολα. ∆ιότι εµείς οι άνθρωποι δεν είµαστε φτιαγµένοι από µονωτικά υλικά, δεν είµαστε αποµονωµένες ατοµικότητες, παρά τα όσα πρεσβεύει ένας αγοραίος ακραίος φιλελευθερισµός. Ασφαλώς υπάρχουµε ως άτοµα καταρχήν, ωστόσο τα άτοµα δεν συγκροτούνται ως τέτοια παρά µόνο µέσα από τις µεταξύ τους διατοµικές σχέσεις ή –ακόµη καλύτερα– µέσα από τη διατοµική τους συνάφεια και συσχέτιση, δηλαδή εντός ενός καθεστώτος διατοµικότητας. Τα ανθρώπινα άτοµα συγκροτούνται διατοµικά, δηλαδή µε συλλογικό και µε κοινωνικό τρόπο.

Η ατοµικότητα από µόνη της δεν καταφέρνει να αποκτήσει πλήρες και ολοκληρωµένο νόηµα εφόσον τα πάντα µετασχηµατίζονται στο πλαίσιο της διαδικασίας των µεταβαλλόµενων σχέσεων µεταξύ των ατόµων υπό γενικούς όρους κοινωνίας και επικοινωνίας, δηλαδή µέσα στο διατοµικό στοιχείο, στην επικράτεια της διατοµικότητας, η οποία αποτελεί δυναµική διαδικασία. Αυτή η έννοια της διατοµικότητας αποτελεί σηµαντική συµβολή του Γάλλου φιλοσόφου Ετιέν Μπαλιµπάρ, ο οποίος εµπνέεται εν προκειµένω από την ανάγνωση και την ερµηνεία της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας του Σπινόζα.

Λόγω αυτής της ανθρώπινης ανάγκης για επικοινωνία και διάδραση, λόγω της έµφυτης ανθρώπινης κοινωνικότητας, επειδή ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πολιτικό ον σύµφωνα µε τον Αριστοτέλη, η παρούσα συνθήκη ζωής που µας επιβάλλεται είναι δυσβάστακτη. Θα ήταν χρήσιµο εδώ να θυµηθούµε έναν άλλο σηµαντικό στοχαστή του 17ου αιώνα, τον Πασκάλ, ο οποίος στις «Σκέψεις» του γράφει: «Ολη η δυστυχία των ανθρώπων προέρχεται από ένα και µόνο πράγµα, ότι δεν ξέρουν πώς να καθίσουν ήσυχοι στο δωµάτιό τους. Ενας άνθρωπος µε επαρκή αγαθά για να ζήσει, αν ήξερε να καθίσει σπίτι του ευχαρίστως, δεν θα ξεπόρτιζε για να µπαρκάρει ή να εγκατασταθεί σε άλλον τόπο. ∆εν θα αγόραζε πανάκριβο στρατιωτικό εξοπλισµό αν δεν έβρισκε ανυπόφορο το να παραµένει στην πόλη του και δεν θα αναζητούσε συζητήσεις και παιγνιώδεις διασκεδάσεις αν µπορούσε να καθίσει σπίτι του ευχαρίστως».

Είναι σαφές ότι η παγκόσµια υγειονοµική κρίση του νέου κορονοϊού προσφέρει τροφή στον φιλοσοφικό στοχασµό, αποτελώντας ταυτόχρονα τεράστια πρόκληση για την ίδια τη φιλοσοφία. Ετσι η πανδηµία του κορονοϊού µπορεί να µετατραπεί σε φιλοσοφικό ερώτηµα. Ηδη ορισµένοι σύγχρονοι φιλόσοφοι διατύπωσαν κάποιες σκέψεις σχετικά µε την επιδηµία και τις διακυβεύσεις της. Με αφορµή την εξάπλωση του ιού στην Ιταλία, πρώτος πήρε θέση ο Ιταλός φιλόσοφος Τζόρτζιο Αγκάµπεν στα τέλη Φεβρουαρίου προβάλλοντας µια αρκετά προκλητική θέση: η επιδηµία είναι κατά βάση επινοηµένη και χρησιµοποιείται ως πρόσχηµα για την επιβολή µιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης ή µιας «κατάστασης εξαίρεσης», σύµφωνα µε την ορολογία και τις αναλύσεις του ίδιου του Αγκάµπεν σε πολλά βιβλία του.

Συνεχιστής της σκέψης του Φουκό περί «βιοπολιτικής», ο Αγκάµπεν επιµένει να χαρακτηρίζει υπερβολικά τα µέτρα που λήφθηκαν και οδηγούν στην επικράτηση του φόβου και του πανικού, ανοίγοντας τον δρόµο για την επιβολή µιας µόνιµης κατάστασης εξαίρεσης και για την κατάργηση της ελευθερίας προς όφελος µιας υποτιθέµενης ασφάλειας.

Σύµφωνα µε τις αναλύσεις του Φουκό και του Αγκάµπεν, η σύγχρονη πολιτική καθίσταται ολοένα και περισσότερο βιοπολιτική, δηλαδή µια πολιτική που συνδέεται άρρηκτα µε βιολογικές παραµέτρους, µε τη διαχείριση της «γυµνής ζωής», βαδίζοντας προς την κατεύθυνση της σύστασης µιας νέου τύπου φιλοσοφικής ανθρωπολογίας. Στο σύνολο του έργου του ο Φουκό προσπάθησε να αναθεωρήσει τον ρόλο και τη λειτουργία των λεγόµενων «επιστηµών του ανθρώπου». Για να το επιτύχει ανέτρεξε στις συνθήκες και στους όρους γένεσης των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστηµών, συνδέοντας την εµφάνισή τους µε την εγκαθίδρυση νέων κανόνων, πρακτικών και θεσµών. ∆ιάσηµα παραδείγµατα αποτέλεσαν µεταξύ άλλων η ιατρική και ο θεσµός του νοσοκοµείου, αλλά και η τρέλα και ο θεσµός του ασύλου ή του ψυχιατρείου.

Φιλοσοφική διένεξη και η κατακλείδα του Σπινόζα
Στον Αγκάµπεν απάντησε ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν-Λικ Νανσί τονίζοντας ότι ο πρώτος παραβλέπει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νέου κορονοϊού, κυρίως τη σηµαντική θνησιµότητα που προκαλεί λόγω της έλλειψης εµβολίου, και υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση εξαίρεσης ίσως να καθίσταται πράγµατι κανόνας στον σηµερινό κόσµο της υπερτεχνολογίας και του υπερπληθυσµού µε την αύξηση των ηλικιωµένων και των ευπαθών οµάδων στις πλούσιες χώρες. Ο Νανσί κάνει λόγο για ένα είδος viral εξαίρεσης (βιολογικής, πολιτισµικής, τεχνολογικής) που µετατρέπεται σε πανδηµία, ενώ οι κυβερνήσεις είναι απλώς θλιβεροί παρατηρητές των εξελίξεων.

Τέλος, στη συζήτηση παρενέβη ο Ιταλός φιλόσοφος Ροµπέρτο Εσπόζιτο, ο οποίος υπερασπίστηκε µεν την έννοια της βιοπολιτικής, σε αντίθεση µε τον Νανσί, αλλά έθεσε κάποια όρια αναλογικότητας. Ας δούµε την επιχειρηµατολογία του Εσπόζιτο (σε µετάφραση του Αντώνη Γαλανόπουλου): «Σήµερα κανένας δεν µπορεί να αρνηθεί την πλήρη ανάπτυξη της βιοπολιτικής. Από τις βιοτεχνολογικές παρεµβάσεις σε περιοχές που θεωρούνταν αποκλειστικά φυσικές, όπως η γέννηση και ο θάνατος, έως τη βιολογική τροµοκρατία, τη διαχείριση της µετανάστευσης και λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές επιδηµίες, όλες οι τρέχουσες πολιτικές συγκρούσεις έχουν στο επίκεντρό τους τη σχέση µεταξύ πολιτικής και βιολογικής ζωής. Ακριβώς αυτή η αναφορά στον Φουκό πρέπει να µας οδηγήσει στο να µην παραβλέψουµε τον ιστορικά διαφοροποιηµένο χαρακτήρα των βιοπολιτικών φαινοµένων».

Εντούτοις, είναι άλλο πράγµα να υποστηρίζουµε –ακολουθώντας τον Φουκό– ότι τους τελευταίους δύο αιώνες η πολιτική και η βιολογία έχουν συνδεθεί στενά και άλλο πράγµα να ταξινοµούµε µαζί αδιακρίτως γεγονότα και εµπειρίες που διαφέρουν σαφώς µεταξύ τους. Οπως γράφει ο Εσπόζιτο, «προσωπικά θα απέφευγα να συσχετίσω τις ειδικές φυλακές µε µια καραντίνα λίγων εβδοµάδων. Μου φαίνεται τουλάχιστον υπερβολικό να µιλήσω για κίνδυνο για τη δηµοκρατία στην προκειµένη περίπτωση. Πιστεύω ότι θα πρέπει να διαχωρίσουµε τα επίπεδα, διακρίνοντας τις µακροπρόθεσµες διαδικασίες από τις πρόσφατες εξελίξεις».

Εδώ ακριβώς εντοπίζεται, κατά τη γνώµη µου, η ουσία αυτού του διαλόγου: στο ζήτηµα της δηµοκρατίας. Υπάρχει δηµοκρατική απάντηση στα βιοπολιτικά ζητήµατα που θέτουν η πανδηµία του ιού και η διαχείρισή της; Ή η µόνη απάντηση θα ήταν µια τεχνοκρατική διαχείριση –νεοφιλελεύθερη και αυταρχική µαζί– του αιτήµατος για προστασία της υγείας και της ασφάλειας των πολιτών;

Η παρούσα κρίση έχει ήδη αποκαλύψει την ένδεια των νεοφιλελεύθερων πολιτικών για τη δηµόσια υγεία. Αυτήν τη στιγµή όλοι οµνύουν –και ευτυχώς– στο δηµόσιο σύστηµα υγείας που είναι η µόνη µας ελπίδα. Πρέπει να χτίσουµε πάνω σε αυτό το δεδοµένο δείχνοντας γιατί και πώς ο νεοφιλελευθερισµός ως συνολική αγοραία οικονοµική κοσµοαντίληψη βλάπτει σοβαρά την υγεία και την ασφάλεια όλων µας.

Στις ηµέρες µας αναδύεται η δυνατότητα της διεύρυνσης της δηµοκρατίας µέσα από την πολιτική παρέµβαση των πολλών, των από κάτω, του πλήθους. Αυτή η δυνατότητα πρέπει να γίνει πραγµατικότητα. Η πανδηµία που ζούµε θα αλλάξει πιθανότατα τον τρόπο µε τον οποίο σκεφτόµαστε τον εαυτό µας και την κοινωνία. Στο χέρι µας είναι να εκµεταλλευτούµε αυτή την κρίση ως ευκαιρία για µεγαλύτερη αλληλεγγύη, συλλογικότητα και εµβάθυνση του κοινωνικού δεσµού.

Αν θέλουµε να αντιµετωπίζουµε τη ζωή µας όχι απλώς ως επιβίωση αλλά ως δηµιουργική και αξιοβίωτη, ας ακούσουµε τον δηµοκρατικό Σπινόζα: «Οταν λέω πως το καλύτερο κράτος είναι εκείνο στο οποίο οι άνθρωποι περνούν τη ζωή τους µε οµόνοια, εννοώ µια ζωή ανθρώπινη: τη ζωή που ορίζεται όχι µόνο από την κυκλοφορία του αίµατος και άλλες λειτουργίες κοινές σε όλα τα ζώα, αλλά προπαντός από τον ορθό λόγο και την αυθεντική ψυχική αρετή».

Ο Αρης Στυλιανού είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας ΑΠΘ

ΠΗΓΗ
https://www.koutipandoras.gr/article/aris-stylianoy-apo-ton-misel-foyko-ston-tzortzio-agkampen

Δημογραφικά Νέα - Τεύχος 39, 2020 - Τα κέρδη ζωής στην Ελλάδα μετά το 1950 και η επιβράδυνσή τους τις τελευταίες δεκαετίες υπό το φως της πρόσφατης πανδημίας

Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η εξέλιξη της θνησιμότητας στην Ελλάδα μετά το 1950. Τα ερωτήματα που θέτουμε - και δίνουμε μια απάντηση - είναι:

α) Πόσα περισσότερα χρόνια ζούμε σήμερα σε σχέση με το παρελθόν και ειδικότερα, πως εξελίχθηκαν τα κέρδη σε χρόνια ζωής στην Ελλάδα μετά το 1995 σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες

β) Που οφείλεται, σε σχέση με τις χώρες αυτές, η βραδύτερη αύξησή των κερδών μετά το 1995 με αποτέλεσμα την «υποβάθμιση» της χώρας μας από τις υψηλότερες θέσεις όσον αφορά τη μέση προσδοκώμενη ζωή στη γέννηση και στα 65 έτη στα μέσα της δεκαετίας του ’90 στις χαμηλότερες θέσεις 22 χρόνια αργότερα (2017);

γ) Πόσα τα έτη ζωής σε καλή κατάσταση υγείας των ηλικιωμένων μας σε σχέση με αυτά στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες; και τέλος

δ) Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εξάπλωση πανδημιών σαν αυτήν του COVID-19 και πως αναμένεται να επηρεασθεί από τον ιό αυτό η θνησιμότητα στη χώρα μας;

Για να διαβάσετε το πλήρες κείμενο κάντε κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο

http://www.e-demography.gr/news/demonews/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%9D%CE%AD%CE%B1_%CE%A4%CE%B5%CF%8D%CF%87%CE%BF%CF%82_39.pdf

Το τελευταίο τεύχος του ΠΡΟΣΕΧΩΣ Περιοδική έκδοση της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης

Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης

· 

 

Διαβάστε το τελευταίο τεύχους του περιοδικού της Λέσχης στο παρακάτω λινκ!

http://www.klh.gr/uploaded/files/prosexos_T30.pdf

Βάλια Αρανίτου-Οι ασύμμετρες επιπτώσεις στην ελληνική επιχειρηματικότητα από την κρίση του Coronavirus

Στο πλαίσιο της σειράς e-papers Αναλύσεις για τον #covid19, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς δημοσιεύει την ανάλυση της Βάλιας Αρανίτου, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Οι ασύμμετρες επιπτώσεις στην ελληνική επιχειρηματικότητα από την κρίση του Coronavirus.

Όπως τονίζει η Β. Αρανίτου, η ένταση των επιπτώσεων της πανδημίας θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων, καθώς και από το βαθμό εξάρτησης κάθε οικονομίας από τον τουρισμό, στοιχεία στα οποία η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε., ενώ ήδη η ελληνική μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα έχει πληγεί λόγω της κρίσης και της ύφεσης της προηγούμενης δεκαετίας. Με αυτό το δεδομένο – και ενόψει του γεγονότος ότι η κατάρρευση της μικρής επιχειρηματοκότητας θα έχει πολλαπλές συνέπειες στην ελληνική οικονομία και κοινωνία – η Β. Αρανίτου υπογραμμίζει την ανάγκη να υποστηριχθεί η μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά και προκειμένου να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, στο πλαίσιο της συνολικής οικονομικής ανασυγκρότησης της χώρας.

Μπορείτε να δείτε την ανάλυση στο σύνδεσμο που ακολουθεί : https://poulantzas.gr/yliko/valia-aranitou-i-asymmetres-epiptosis-stin-elliniki-epichirimatikotita-apo-tin-krisi-tou-coronavirus/

Λίγα λόγια για την συγγραφέα : Η Βάλια Αρανίτου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται τα συστήματα και οι θεσμοί κοινωνικής εκπροσώπησης, η οργάνωση της εργασίας και οι εργασιακές σχέσεις καθώς και οι θεωρητικές και πολιτικοθεσμικές συσχετίσεις οικονομίας και δημοκρατίας. Από το 2008 είναι επιστημονική διευθύντρια του ΙΝΕΜΥ, του ερευνητικού Ινστιτούτου της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας. Παράλληλα με το επιστημονικό της έργο έχει εκπονήσει σειρά μελετών που αφορούν τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και την οργάνωση του κλάδου του εμπορίου. Συμμετέχει σε εθνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα και σε επιστημονικές επιτροπές. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της, με τίτλο "Η μεσαία τάξη στην Ελλάδα την εποχή των Μνημονίων: μεταξύ κατάρρευσης και ανθεκτικότητας", κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεμέλιο.