Τι είναι Κοινωνιολογία; (του Θανάση Τσακίρη)

Τι είναι Κοινωνιολογία;

Η επιστήμη της κοινωνιολογίας είναι η συστηματική, αναλυτική ή αφηρημένη, στοχαστική μελέτη της ανθρώπινης κοινωνίας. Η θεμελιώδης αφετηρία της είναι η σχέση ατόμου και κοινωνίας. Αυτή η σχέση τίθεται στο επίκεντρο της κοινωνιολογικής στοχαστικής δραστηριότητας που μας βοηθάει να ξεφύγουμε από την αίσθηση την οποία έχουμε συχνά και που μας εμποδίζει να δούμε τα πράγματα με «άλλο μάτι» από αυτό της εντελώς «κοινής λογικής». Μας βοηθάει να συλλάβουμε τη «μεγάλη εικόνα» των δομών και των θεσμών τόσο στο παρόν όσο και στο ιστορικό παρελθόν της κοινωνίας και να στοχαστούμε σχετικά με πιθανές εναλλακτικές κοινωνικές μορφές του μέλλοντος. Μας βοηθάει, επίσης, να σχηματίσουμε μια υψηλής ευκρίνειας εικόνα του μικρού τοπίου της καθημερινότητάς μας, αναδεικνύοντας καθαρότερα τις διαδικασίες και τις σχέσεις που τη διέπουν και την καθορίζουν. Όμως, μας υποδεικνύει τρόπου δράσης, υπενθυμίζοντάς μας ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε που με τις δικές μας ενέργειες δημιουργούμε, μετασχηματίζουμε ή αλλάζουμε ριζικά τις κοινωνίες μας, τις δομές και τους θεσμούς της καθώς και την καθημερινή ζωή μας. Είμαστε μεν τα υποκείμενα της δράσης, αλλά ταυτόχρονα είμαστε υποκείμενα ενταγμένα σε μια δεδομένη ιστορική φάση σε μια κοινωνική ομάδα με βάση ορισμένα χαρακτηριστικά μας, όπως η τάξη, το φύλο, η εθνότητα, η φυλή, η κουλτούρα και ο πολιτισμός μας.

Για να ξεφύγουμε, λοιπόν, από την «πεζή» καθημερινότητά μας με τις καθιερωμένες, και συχνά παγιωμένες και στατικές, οπτικές γωνίες και να δούμε τα πράγματα με «άλλο μάτι», χρειάζεται να διαθέτουμε ή να μάθουμε πώς να την αποκτήσουμε, την «κοινωνιολογική φαντασία». Το καθήκον μας, λοιπόν, για να τιμήσουμε την ιδιότητά μας ως κοινωνικοί επιστήμονες, είναι να βοηθήσουμε «ώστε οι άνθρωποι να καταστούν ικανοί να συλλάβουν τις σχέσεις μεταξύ των ιδίων και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία τους. Η κοινωνιολογική φαντασία μας καθιστά ικανούς να συλλάβουμε την ιστορία και τη βιογραφία και τις μεταξύ τους σχέσεις στην κοινωνία.»

Όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονται εκ πρώτης όψεως. Έχουν διατυπωθεί αρκετοί ορισμοί για το τι είναι «κοινωνιολογία» μεταξύ των οποίων οι παρακάτω:

1.     Κοινωνιολογία είναι η επιστήμη που μελετά (ως πραγματικά κοινωνικά φαινόμενα) την κοινωνική συμπεριφορά και την κοινωνική δράση.[1]

2.     Κοινωνιολογία είναι η επιστήμη που μελετά: α) την συγκρότηση, τη λειτουργία και το μετασχηματισμό των κοινωνικών συνόλων (ομάδες, χωριά, πόλεις, κοινωνίες και β) τις προϋποθέσεις και τις συνέπειες της εμφάνισης, της μεταβολής και της έκλειψης των κοινωνικών σχέσεων.[2]

3.     Κοινωνιολογία είναι η επιστημονική μελέτη των ομαδικών διαδικασιών  και δομών (οργανωτικά πρότυπα) και τις κοινωνικές και πολιτιστικές αιτίες και συνέπειες αυτών των διαδικασιών και δομών.[3]

Τι είναι κοινωνία;

Εκτός αυτών θα πρέπει να ορίσουμε τον όρο «κοινωνία». Κοινωνία, λοιπόν, είναι σύμφωνα με μία άποψη, «ένα σύστημα κοινωνικής διάδρασης/αλληλεπίδρασης που περιλαμβάνει τόσο την κουλτούρα όσο και την κοινωνική οργάνωση.» Το σύστημα αποτελεί μία σύναξη οντοτήτων/αντικειμένων, πραγματικών ή αφηρημένων, που αποτελούν ένα σύνολο μεταξύ τους με το κάθε στοιχείο να αλληλεπιδρά ή να συσχετίζεται με τουλάχιστον ένα ακόμη στοιχείο. Κάθε αντικείμενο που δεν έχει συσχέτιση με κάποιο άλλο στοιχείο του συστήματος, δεν αποτελεί στοιχείο του συστήματος. Ένα υποσύστημα είναι τότε ένα σύνολο στοιχείων, που αποτελεί ένα σύστημα από μόνο του, και ένα μέρος του όλου συστήματος. Στο πλαίσιο, λοιπόν, μιας κοινωνίας οι άνθρωποι έχουν μια κοινή κουλτούρα, ακόμη και αν στο εσωτερικό της υπάρχει μεγάλη ποικιλία πολιτιστικών διαιρέσεων. Σε μια κοινωνία, οι άνθρωποι που είναι μέλη της θεωρούν τους εαυτούς τους ιδιαίτερους και ξεχωριστούς σε σχέση με μέλη άλλων κοινωνιών, διατηρούν δεσμούς διάδρασης και έχουν υψηλό βαθμό αλληλεξάρτησης.[4]

Ο ορισμός αυτός δεν είναι μοναδικός. Θα μπορούσε να οριστεί και ως «ένα καθολικό, αυτοτελές και οργανωμένο σύνολο ανθρώπων που έχει συνείδηση της ιδιαίτερης υπόστασής του και συνέχεια στο χρόνο.» Η εδαφικότητα, ο έλεγχος δηλαδή μιας περιοχής, δεν αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της έννοιας της κοινωνίας στην οποία περιλαμβάνονται και νομαδικά σύνολα κτηνοτρόφων, περιφερόμενων ομάδων Ρομά κ.α. «Η κοινωνία είναι η εμπεριέχουσα (και γι’ αυτό καθολική) κοινωνική πραγματικότητα. Όλες οι άλλες μορφές συλλογικής υπόστασης (κοινότητες, ομάδες κλπ.) είναι περιεχόμενες και δεν υπάρχουν έξω από αυτήν.»[5]

Ένας ακόμη ορισμός που έχει δοθεί είναι αυτός που ορίζει την κοινωνία ως ένα κοινωνικό δεσμό  θεμελιώνεται στην κοινή λογική βούληση όσων δρουν με αμοιβαία επιδιωκόμενους σκοπούς και πρέπει να ρυθμίσουν ανάλογα τις μεταξύ τους σχέσεις. Τα κοινωνικά σύνολο αυτού του τύπου χαρακτηρίζονται από τυπικές, έμμεσες και συμβατικές σχέσεις, ορθολογισμό και συλλογικότητα Αυτή η έννοια της κοινωνίας, όμως, αναφέρεται κυρίως στις πόλεις, το κράτος και τις εταιρείες και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως εμπορικός δεσμός. Είναι, λοιπόν, μερικότερη έννοια σε σχέση με την κοινωνία, όπως την ορίσαμε στην αρχή.[6]

Τέλος, μια πιο συνοπτική εκδοχή ορίζει την κοινωνία ως «σύμπλεγμα, ένα σύστημα θεσμοποιημένων τρόπων συμπεριφοράς (π.χ. γλώσσα).»[7]

Σύμφωνα με τους περισσότερους από τους παραπάνω ορισμούς, που είναι οι κλασικοί, η κοινωνία είναι μια ολότητα, ένα ενιαίο σύνολο, όσες και αν είναι οι εσωτερικές διαιρέσεις, αντιθέσεις και αντιφάσεις της. Αυτή είναι λεγόμενη «μονιστική» (unitary) προσέγγιση.

Οι πρώτοι κοινωνιολόγοι του 19^ου αιώνα έβλεπαν μπροστά στα μάτια τους να λαμβάνουν χώρα συγκλονιστικές, κοσμογονικές ιστορικές αλλαγές και επιδόθηκαν σε αγωνιώδεις προσπάθειες να τις εξηγήσουν. Κάθε κοινωνιολόγος έδινε τη δική του εξήγηση για τις αλλαγές αυτές στις οποίες υποβαλλόταν η ενιαία κοινωνία.

Με τις αλλαγές που διαδραματίζονταν γεννιόταν με ραγδαίους ρυθμούς μια νέα κοινωνία που ονομαζόταν «μοντέρνα» ή «νεωτερική».Τα κύρια χαρακτηριστικά της νέας κοινωνίας ήταν εντελώς διαφορετικά από αυτά της «πρωτόγονης» ή «παλαιάς» κοινωνίας, όπως δείχνει ο ακόλουθος πίνακας:[8]

Πρωτόγονη	Μοντέρνα
Φεουδαρχία	Καπιταλισμός
Γεωργική	Βιομηχανική
Αγροτική	Αστική
Απλή	Σύνθετη
Θρησκευτική	Κοσμική
Πίστη	Επιστήμη
Προλήψεις	Ορθολογική σκέψη
Παράδοση	Πρόοδος

Όσο περνούσαν τα χρόνια και οι δεκαετίες και ο βιομηχανικός κόσμος για πολλούς και διάφορους λόγους, παρήκμαζε, άρχιζαν να διατυπώνονται νέες προσεγγίσεις που αμφισβητούσαν την εξηγητική επάρκεια της «μονιστικής». Πρώτα εμφανίστηκαν οι «πλουραλιστικές» προσεγγίσεις. Αυτές αναπαριστούσαν τις σύγχρονες κοινωνίες ως μωσαϊκά πολλών ανταγωνιζόμενων μεταξύ τους κόσμων. Η δύναμη και η εξουσία διαχέονταν σε ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών θέσεων. Αυτές οι προσεγγίσεις έθεταν στους κοινωνιολόγους το καθήκον της ανακάλυψης όλων αυτών των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που είτε από μόνες τους είτε από κοινού και σε συντονισμό με άλλες ομάδες προστατεύουν έναντι τρίτων ή προωθούν τα δικά τους συμφέροντα.[9] Με τη λέξη συμφέρον εννοούμε μια κατάσταση «που φέρνει κέρδος ή που θίγει κάποιον ή κάτι»[10]. Μπορεί επίσης να είναι δικαίωμα, τίτλος, ή νόμιμο μερίδιο σε κάτι.[11] Ενδέχεται να είναι η ανάμειξη ή ένα νόμιμο δικαίωμα, που συνήθως σχετίζεται μια εργασία, μια επιχείρηση ή με περιουσία.[12] Τέλος, έννομο συμφέρον είναι το ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή αντικείμενο διακύβευσης για τη διατήρηση - ή για την επίδραση σ’ αυτήν – μιας κατάστασης, μιας διευθέτησης ή δράσης.[13] Πρόκειται για τη διατήρηση ενός νόμιμου δικαιώματος για παρούσα ή μελλοντική άσκηση (π.χ. το συμφέρον ενός εργαζομένου σύμφωνα με ένα πρόγραμμα συνταξιοδότησης). [14]

Ακόμη πιο πρόσφατα, στα τέλη του 20ού αιώνα, αναπτύχθηκαν οι θεωρίες περί «μεταμοντέρνας» κοινωνίας. Αν στην εποχή της «πρωτόγονης» ή «παλαιάς» κοινωνίας αλλά και της «μοντέρνας» υπήρχε μια βασική αρχή που ήταν η σχεδόν μοναδική που οργάνωνε την κοινωνία και την κρατούσε ενιαία, στις λεγόμενες «μεταμοντέρνες» δεν κυριαρχεί μια καθοριστική αρχή αλλά το «χάος», η δε ύπαρξή μας ως ανθρώπων είναι ενδεχόμενη και απρόοπτη αλλά και εξαρτώμενη από το τυχαίο. Η κοινωνία μας είναι πολύπλοκη και κατακερματισμένη.[15] Εκεί που νομίζαμε πως διαθέταμε μόνο μία ταυτότητα (π.χ. εργάτης) αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε πολλές και αντικρουόμενες γιατί ανήκουμε σε ποικίλες ομάδες, είμαστε δηλαδή λευκοί ή αφροαμερικανοί, άνδρες ή γυναίκες, επιστήμονες ή χούλιγκανς, ροκάδες ή ρεμπετόβιοι, ψηφοφόροι της δεξιάς ή αναρχοαυτόνομοι, σκακιστές ή σινεφίλ και πάει λέγοντας. Σε αντίθεση, λοιπόν, με τις «μοντέρνες» κοινωνίες, οι «μεταμοντέρνες έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

Μοντέρνα	Μεταμοντέρνα
Καπιταλισμός	Μετα-καπιταλισμός
Βιομηχανική	Μετα-βιομηχανική
Αστική	Παγκόσμια
Σύνθετη	Κατακερματισμένη
Κοσμική	Πλουραλιστική
Γνώση	Σχετικότητα
Επιστημονικά γεγονότα	Πεποιθήσεις (Beliefs)
Αλήθειες	Τυχαιότητες (Contingencies)

Όλα αυτά δε σημαίνουν ότι οι κοινωνιολόγοι σταμάτησαν να ασχολούνται με τις δομές, τη δύναμη και την εξουσία, με τους θεσμούς και την αναζήτηση σταθερών σημείων αναφοράς. Απεναντίας, αλλάζοντας συχνά τα πεδία ή/και τις μεθόδους διατηρούν και διευρύνουν τις παλιότερες θεματικές. Μελετούν τις κοινωνίες υπό το πρίσμα ευρύτερων εμπειριών που πηγάζουν από την τάξη, το κοινωνικό φύλο (gender), τη φυλή, την εθνότητα, την ηλικία, τη σεξουαλικότητα, την οικολογική διάσταση, την αναπηρία κλπ. Ασχολούνται, βεβαίως, πάντα με τις σχέσεις δύναμης και εξουσίας που πηγάζουν από αυτές τις διευρυμένες εμπειρίες.[16]

Οι κοινωνιολογίες

Η επιστήμη της κοινωνιολογίας υποδιαιρείται σε επιμέρους κλάδους ανάλογα με τις κοινωνικές ομάδες και κατηγορίες κοινωνικών δομών  που κάθε κλάδος «θεραπεύει». Παραδείγματος χάριν:

¨     Κοινωνιολογία της Εργασίας

¨     Κοινωνιολογία της Οικογένειας

¨     Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

¨     Κοινωνιολογία της Επικοινωνίας και των ΜΜΕ

¨     Πολιτική Κοινωνιολογία (ασχολείται με την εξουσία, τα πολιτικά κόμματα, τα εργατικά συνδικάτα κλπ.)

¨     Εκλογική Κοινωνιολογία

¨     Κοινωνιολογία της Κοινοτικής Οργάνωσης

¨     Κοινωνιολογία του Στρατού

¨     Κοινωνιολογία του Αθλητισμού

¨     Κοινωνιολογία του Εγκλήματος

¨     Συλλογική Συμπεριφορά

¨     Κοινωνιολογία των Κοινωνικών Κινημάτων

¨     Κοινωνιολογία της Μόδας

¨     Κοινωνιολογία της Υγείας

¨     Κοινωνιολογία της Τέχνης

¨     Κοινωνική Διαστρωμάτωση και Κοινωνική Αλλαγή

Ουσιαστικά η κοινωνιολογία ως επιστήμη και ως ακαδημαϊκός κλάδος ξεκινά τη σύγχρονη παρουσία της με το έργο του Αύγουστου Κοντ (Auguste Comte, 1798-1857). O Kont δεν ήταν μόνο ο θεμελιωτής της κοινωνιολογίας και αυτός που καθιέρωσε τον όρο αλλά και ο ιδρυτής της λεγόμενης σχολής του «θετικισμού». Στηριζόμενος σε προγενέστερες μελέτες Σκωτσέζων και Γάλλων φιλοσόφων και οικονομολόγων του Διαφωτισμού, ο Κοντ υποστήριξε ότι δεν επαρκεί η έρευνα για την ανθρώπινη φύση αν θέλουμε να επιτύχουμε τάξη και πρόοδο στην ανθρώπινη κοινωνία. Αντιθέτως, χρειαζόμαστε επιστημονικά πειράματα και ανάλυση των κοινωνικών γεγονότων. Παλιότερες συζητήσεις περί κοινωνικής διαφοροποίησης, κοινωνικής ανισότητας και κοινωνικών συγκρούσεων είχαν λάβει χώρα και στο παρελθόν, από την αρχαία Ελλάδα ως τις απαρχές της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης. Όμως, επρόκειτο για σκόρπιες και μη συστηματικές φιλοσοφικές ενατενίσεις. Στα τέλη του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, όμως, η κοινωνική μεταβολή επιταχυνόταν και εμφανίζονταν τα μύρια όσα κοινωνικά προβλήματα που απειλούσαν εκατομμύρια ανθρώπων στον πλανήτη (Παγκόσμιο Πόλεμος, μαζική μετανάστευση και προσφυγιά, φτώχεια, ανεργία, εγκληματικότητα, μαζική παραβατικότητα κ.α.). Τότε η κοινωνιολογία άρχισε να αποκτά επιστημονικό κύρος και υπόσταση γιατί υποσχόταν να αναζητήσει ορθολογικές λύσεις στα κοινωνικά προβλήματα. Η αστικοποίηση, η εκβιομηχάνιση, οι επαναστάσεις που βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη, ιδίως η Γαλλική (1789) και η Αμερικανική (1776) που έφεραν τα πάνω κάτω γκρεμίζοντας τα «αρχαία καθεστώτα» άνοιγαν τους δρόμους για νέους κόσμους. Μαζί τους, όμως, εμφανίστηκαν νέα δεινά. Στις μεγαλουπόλεις οι διωγμένοι από τα χωριά τους εξαθλιωμένοι αγρότες σπρώχνονταν στα εργοστάσια χωρίς καμία άλλη φροντίδα εκτός από ένα πολύ χαμηλό μεροκάματο ίσα-ίσα για να αναπαράγεται η εργατική δύναμη, γυναίκες και ανήλικα παιδιά επιστρατεύονταν για να δουλεύουν στις άθλιες βιομηχανίες, το μικροέγκλημα αποκτούσε μαζικές διαστάσεις (πορνεία, ληστείες κλπ.). Οι νέοι πληθυσμοί των πόλεων δεν διέθεταν τις κοινωνικές σχέσεις της αγροτικής κοινωνίας και δεν ελέγχονταν από τις παραδοσιακές εξουσίες (άρχοντας, ιερέας, στρατιωτικοί). Οι παλιές θρησκευτικές κοινότητες κατέρρεαν και οι ηθικές δεσμεύσεις εξαφανίζονταν, χωρίς να υπάρχει καινούργια καθοδήγηση στο νέο κόσμο. Ο οικονομικός φιλελευθερισμός δεν φαινόταν ότι αποτελούσε διέξοδο για τις στερημένες ομάδες του πληθυσμού που δεν είχαν ούτε Θεία Πρόνοια ούτε Κρατική Φροντίδα για να βρουν αποκούμπι και κάποια προοπτική κοινωνικής ανόδου. Οι κοινωνίες που περιέγραφε ο Κάρολος Ντίκενς ήταν εφιαλτικές.[17] Έτσι οι κοινωνιολόγοι στρώθηκαν στη δουλειά για να βοηθήσουν στην εξήγηση του κόσμου που τους περιβάλλει, να βρουν τις κοινωνικές αιτίες της δυστυχίας και να προτείνουν λύσεις στα προβλήματα.

Σε μια τέτοια εποχή, οι κοινωνιολόγοι δημιούργησαν νέες θεωρίες για τη σχέση ατόμου και κοινωνίας. Η συζήτηση  της εποχής γίνονταν στο φόντο του «νεωτερικού» σχεδίου για την κοινωνία.: Η νεωτερικότητα αφορά μια ξεχωριστή θέση όσον αφορά το χαρακτήρα το χαρακτήρα της γνώσης και το ρόλο που μπορεί να παίξει στις ζωές των ανθρωπίνων όντων και των κοινωνιών. Οι νεωτεριστές είναι στρατευμένοι στην ιδέα ότι είναι δυνατή η απόκτηση ορθολογικής, έγκυρης, σωρευτικής γνώσης των κοινωνιών, η κατασκευή βάσει αυτής θεωριών μέσω των οποίων μπορούν να αναπαρασταθούν και να εξηγηθούν, και ότι οι ανταγωνιζόμενες θεωρίες ή αφηγήσεις μπορούν να αξιολογούνται με την επίκληση της λογικής και με τη δοκιμή των ισχυρισμών τους – δηλαδή, ότι μια συγκεκριμένη θεωρία ή αφήγηση μπορεί να είναι ‘σωστή’. Όμως, ο μοντερνισμός αφορά την ιδέα της προόδου μέσω της γνώσης, ότι η συσσώρευση γνώσεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χειραφέτηση των ανθρώπων, για τον εμπλουτισμό της ζωής τους, για τη βελτίωση της κοινωνίας και της ανθρωπότητας γενικώς, για την επίτευξη της προόδου κι ενός καλύτερου μέλλοντος.[18]

Η συζήτηση μετά από αυτό το σημείο μπορεί κάλλιστα να μετεξελίσσεται σε πνευματική και θεωρητική διαμάχη  και σύγκρουση πάνω σε κοινωνικά προβλήματα και τις προτεινόμενες λύσεις, γιατί η κοινωνιολογία αποκτά  χαρακτήρα δυναμικής κοινωνικής επιστήμης, όπου οι κοινωνιολόγοι συνεχώς ερμηνεύουν και επανερμηνεύουν τον κοινωνικό κόσμο προτείνοντας ολοένα και νεώτερες θεωρίες και ακόμη πιο νέες και πρωτότυπες λύσεις.

Θανάσης Τσακίρης

---

[1] Βλ. Bain, R & Kolb W. (1992) Λεξικό κοινωνικών επιστημών. Β΄ τόμος, Αθήνα: UNESCO, σελ. 452.

[2] Βλ. Τσαούσης Δ. (1984) Χρηστικό λεξικό κοινωνιολογίας. Αθήνα: Εκδ. Gutenberg, σελ. 158.

[3] Βλ. Lowe T.W. (1969) Structure and the Social Studies. Ithaca, NY: Cornell University Press, σελ. 110. Πρόκειται για ορισμό που έδωσε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Cornell (25/11/1965) o Robin Williams, καθηγητής Κοινωνιολογίας του εν λόγω Πανεπιστημίου.

[4] Βλ. Anderson, M. and Taylor, H. (2006) Sociology: Understanding a Diverse Society. Belmont, CA: Thomson Learning, Inc., σελ. 112.

[5] Βλ. Τσαούσης Δ. (1984) ο.ε.π., σελ. 130.

[6] Βλ. Tonnies, F. (2002/1865) Community and Society. N.Y.: Dover Publications. Βλ. επίσης και Τσαούσης Δ. (1984) ο.ε.π., σελ. 131.

[7] Giddens, A. (1989) Εισαγωγή στην κοινωνιολογία. Αθήνα: Εκδ. Οδυσσέας, σελ. 14.

[8] Βλ. Cree, V. (2000) Sociology for Social Workers and Probation Officers. London: Routledge, σελ. 2-3.

[9] Βλ. Marsh, T., Keating, M., Eyre, A., Campbell, R., and McKenzie, J. (1996) Making Sense of Society: An Introduction to Sociology. Essex, UK: Addison Welsey Longman, σελ. 192.

[10] http://dictionary.cambridge.org/define.asp?key=41418&dict=CALD

[11] http://www.m-w.com/cgi-bin/dictionary?book=Dictionary&va=interest

[12] http://dictionary.cambridge.org/define.asp?key=41422&dict=CALD

[13] http://www.m-w.com/cgi-bin/dictionary?book=Dictionary&va=vested+interest

[14] http://dictionary.cambridge.org/define.asp?key=88106

[15] Βλ. Foucault, M. (1987) H αρχαιολογία της γνώσης. Αθήνα: Εκδ. Εξάντας.

[16] Βλ. Bauman Z. (1990) Thinking Sociologically. Oxford, UK: Basic Blackwell.

[17] Όλιβερ Τουίστ (Εκδ. Άγκυρα). Σκληροί Καιροί (Εκδ. Γράμματα). Η Μικρή Ντόριτ (Εκδ. Μίνωας).

[18] Βλ. Bilton, T., Bonnett, K.,  Jones, p. Skinner, D., Stanworth M., and Webster, A. (1996) Introducing Sociology. Basingstoke, UK: Macmillan, σελ. 450.

Tsakthan Weekly 2/9/2018 -- Οικολογία, Κοινωνία και Εργασία 6

Η επίλυση του προβλήματος που παίρνει διλημματική μορφή, δηλαδή από τη μια πλευρά προτεραιότητα στη βραχυπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη και μεγέθυνση και από την άλλη παράλληλη και αλληλοσυνδεόμενη μακροπρόθεσμη οικονομική και οικολογική ανάπτυξη λαμβάνει τρεις διαστάσεις που πρέπει να συνυπολογιστούν. Η αξιολογική, δηλαδή η υποκατάσταση της αρχής της κεφαλαιακής αποδοτικότητας από την αρχή της κοινωνικής χρησιμότητας (αξία ανταλλαγής από αξία χρήσης). Η πολιτική, δηλαδή η αυτονομία και αυτοδιαχείριση που συνεπάγεται ουσιαστικά και τον εξανθρωπισμό της βιομηχανικής (αλλά και όχι μόνο βιομηχανικής) επιχείρησης και τη δημιουργία μονάδων παραγωγής φιλικών προς το φυσικό, ανθρωπογενές και πολιτισμικό περιβάλλον στις οποίες οι εργαζόμενοι θα έχουν άμεση γνώση και επαφή με το τελικό προϊόν της εργασίας τους και την κατανομή του. Η τεχνική διάσταση, δηλαδή η εξάλειψη των συνθηκών εκείνων που οδηγούν στα φαινόμενα της αλλοτρίωσης και της αποξένωσης των εργαζομένων από την ίδια τους την εργασία. 

 Οι τρεις αυτές διαστάσεις στοιχειοθετούν το βασικό πλαίσιο που οριοθετεί την κεντρική για το οικολογικό κίνημα έννοια της βιώσιμης ή αειφόρου ανάπτυξης που ουσιαστικά σημαίνει ανάπτυξη συμβατή και φιλική με το περιβάλλον. Αυτή η βασική θέση συνδέεται άμεσα με την άλλη θέση που διέπει τη φιλοσοφία της διαχείρισης των πόρων τόσο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο όσο και σε διεθνές, πλανητικό επίπεδο ^[1]. Περιβαλλοντική υποβάθμιση, αντιθέτως, σημαίνει "μη βιώσιμη ανάπτυξη". Αν διαβάσουμε και μελετήσουμε σε βάθος τα διεθνή οικονομικά στοιχεία, τις οικολογικές αναλύσεις, ενδεχομένως να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι «υπάρχουν κοινές αιτίες περιβαλλοντικής υποβάθμισης, ανεξαρτήτως τόπου,  κουλτούρας και ανάπτυξης» και να διαπιστώσουμε ότι «η οικονομική ανάπτυξη από μόνη της ούτε προκαλεί ούτε θεραπεύει την περιβαλλοντική υποβάθμιση» ^[2]. 

 Προϋποθέσεις που τίθενται για την κίνηση στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης θεωρούνται, η καλύτερη αξιοποίηση των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εργαζομένων και του συνόλου των πολιτών, η σώφρων διαχείριση και διαφύλαξη των περιβαλλοντικών πόρων και, τέλος, η χρήση της πλέον καθαρής τεχνολογίας. Η καθαρή τεχνολογία πέραν των επιπτώσεών της στη βελτίωση του περιβάλλοντος λόγω της μειωμένης ανάγκης σε περιβαλλοντικούς πόρους είναι σε θέση να επιφέρει υψηλούς δείκτες εργασιακής απασχόλησης με τις νέες υπηρεσίες με τις νέες υπηρεσίες επισκευής και ανακύκλωσης προϊόντων που θα απαιτούνται. Ο ρόλος του δημόσιου τομέα, των κρατικών αρχών και υπηρεσιών και, πάνω απ’ όλα, των κοινωνικών κινημάτων διαγράφεται σημαντικός σε μια τέτοια προοπτική : «οφείλουν να δημιουργήσουν το απαραίτητο πλαίσιο και τις προϋποθέσεις, να δημιουργήσουν κίνητρα και να άρουν τα εμπόδια ώστε να διευκολύνουν τα άτομα και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις να αντεπεξέλθουν στους ρόλους που τους αναλογούν» ^[3]. Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων όμως που σχετίζονται με το περιβάλλον και την οικολογία είναι ακόμη πιο καθοριστικός : κινητοποίηση για την πίεση του κράτους από τη μια για αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης προς την βιώσιμη ανάπτυξη και από την άλλη να δημιουργήσουν συνθήκες ανατροπής δομών και θεσμών που σχετίζονται πρώτα και κύρια με την λογική του κέρδους ως του μοναδικού και παντοδυνάμου κριτηρίου ανάπτυξης. Θέτουν, δηλαδή, ζήτημα ουσιαστικής αμφισβήτησης του καπιταλιστικού κοινωνικού σχηματισμού και όχι απλού "πρασινίσματός του"^[4]. Οι θέσεις των θεωρητικών ρευμάτων σε διεθνές επίπεδο ^[5] μας είναι χρήσιμες για να εξετάσουμε το κατά πόσο τα ελληνικά πολιτικά κόμματα ενημερώνονται κι αφομοιώνουν κριτικά αυτούς τους προβληματισμούς. 

 Πρώτα απ’ όλα, η φιλελεύθερη θέση συνοψίζεται στη φράση «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η λογική αυτή επισημαίνει πως οι εξωτερικές επιβαρύνσεις λόγω της ρύπανσης που επιφέρει η οικονομική δράση πρέπει να αντιμετωπίζονται από τα ενδιαφερόμενα μέρη και μόνο μέσα από ελεύθερες διαπραγματεύσεις. Η ίδια η αγορά με τη δική της λογική μπορεί να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά το ζήτημα αν συμφωνηθεί να δοθούν τιμές στα ελεύθερα αγαθά που πρόσφερε στο παρελθόν απλόχερα η φύση και με κατεύθυνση την ιδιοποίηση με τη λογική της ατομικής ιδιοκτησίας των πηγών αυτών. Η συνεπαγωγή της σκέψης αυτής είναι να ρυθμίζονται οι ρυθμοί ανάλωσής τους σύμφωνα με τους ρυθμούς της ζήτησής τους. Η νεο-φιλελεύθερη αυτή αντίληψη είναι φανερό ότι υπερβαίνει τη θέση του J. Locke και ωθεί στην εμπορευματικοποίηση όλων των ελεύθερων αγαθών που αναγνώριζε η κλασική πολιτική οικονομία ^[6] και τα οποία ήταν ιδιοκτησία του συνόλου της ανθρωπότητας και της φύσης. Άρα για τους νέους φιλελεύθερους ο πράσινος καπιταλισμός είναι το μέλλον της ανθρωπότητας και της φύσης ^[7]

 Ο μηχανισμός της αγοράς, θεωρούν οι σοσιαλδημοκρατικής προέλευσης και οι νεοκεϋνσιανοί πολιτικοί και οικονομολόγοι, όπως λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες του οικονομικού φιλελευθερισμού αδυνατεί να λάβει υπ’ όψιν του τις εξωτερικές επιβαρύνσεις της παραγωγής στην κοστολόγηση και τιμολόγηση του προϊόντος, με συνέπεια να πρέπει το κράτος να αναλάβει να παρέμβει για την προστασία του περιβάλλοντος. Ο πράσινος φόρος είναι η βασική πολιτική παρέμβασης του κράτους που βοηθάει στην εσωτερίκευση της εξωτερικής επιβάρυνσης στην τιμή του προϊόντος ώστε να εξισωθούν τα δυο κόστη : το ιδιωτικό και το κοινωνικό. Η κρατική παρέμβαση, εθνική αλλά και διεθνής στο βαθμό που διεθνοποιείται η οικολογική κρίση θεωρείται απαραίτητη, γιατί η μεγαλύτερη αδυναμία της αγοράς είναι κυρίως η αδυναμία επακριβούς εξακρίβωσης και μέτρησης της εξωτερικής επιβάρυνσης, που μπορεί να γίνει μόνο μέσω των συγκεντρωμένων, ή και αποκεντρωμένων, θεσμών του κράτους (υπουργεία, τοπική αυτοδιοίκηση, πανεπιστημιακές μονάδες και ινστιτούτα ερευνών)

 Πέρα από το νέο φιλελευθερισμό και τη νεοκεϋνσιανή σοσιαλδημοκρατία που αναγνώρισαν το πρόβλημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος και πρότειναν λύσεις ανάλογα με τη βασική λογική τους, η Αριστερά, τουλάχιστον στις επίσημες και κρατικές εκδοχές του, είτε αγνοούσε το πρόβλημα έχοντας ως κύριους στόχους του την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων με κατεύθυνση το σοσιαλισμό και την κάλυψη των βασικών καταναλωτικών αναγκών των ανθρώπων είτε το θεωρούσε δευτερεύον και το απέδιδε στα παραπροϊόντα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής υποσχόμενος τη λύση του στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας ως πρόβλημα τεχνικής και μόνο. Η κρατική αριστερά των καθεστώτων του "υπαρκτού σοσιαλισμού" δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της μόλυνσης του περιβάλλοντος στις κοινωνίες αυτές και μετά το ατύχημα του Chernobyl αποδείχτηκε περίτρανα ότι η μόλυνση στις κοινωνίες αυτές είχε χειρότερες τιμές απ’ ότι στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες. Όμως κριτικές φωνές και δυνάμεις υπήρξαν και μέσα στα πλαίσια του χώρου αυτού της παραδοσιακής αριστεράς που, αργά ή γρήγορα, σε ορισμένες περιπτώσεις στη Δυτική Ευρώπη κατάφεραν να επιβάλουν την άποψή τους στους πολιτικούς τους φορείς.

---

[1] Βλ. Σιούτη Γ., (1995α) ο.ε.π. , σ.σ. 75 - 8 και Dobson A., (1995), σ.σ. 17 - 9.

[2] Βλ. Ξεπαπαδέας Αν., (1995), ο.ε.π. , σ.σ. 179 - 95, ο οποίος και καταλήγει στο εξής συμπέρασμα : «Η ανάγκη διαμόρφωσης συντονισμένης βιομηχανικής περιβαλλοντικής πολιτικής θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα επειδή τα εμπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι η παραγωγική διαδικασία στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από υψηλή ένταση εκπομπών σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και επομένως το συγκριτικό κόστος της ελληνικής οικονομίας για την προσαρμογή στην Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική αναμένεται ότι θα είναι υψηλό». ο.ε.π. σελ. 195.   

[3] Βλ. Σιούτη Γ. (1995α), ο.ε.π. σ.σ. 80 - 1.

[4] Σιούτη Γ.Π., (1995), «Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος» στο  Σκούρτος Μ.Σ. & Σοφούλης Κ.Μ. (επιμ.), Η Περιβαλλοντική Πολιτική στην Ελλάδα: Ανάλυση του Περιβαλλοντικού Προβλήματος από τη Σκοπιά των Κοινωνικών Επιστημών, Αθήνα, Εκδόσεις Τυπωθήτω - Γιώργος Δαρδανός, σ.σ. 73 -  86. Επίσης βλ.  Σιούτη Γ., (1995β), «Βιώσιμη Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος» στο συλλογικό Περιφερειακή ανάπτυξη, χωροταξία και περιβάλλον στο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης : Πολιτικές του περιβάλλοντος και ανάπτυξη, Τόμος ΙΙΙ, Αθήνα, Κοινή έκδοση Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων & Επιθεώρησης Αστικών και Περιφερειακών Μελετών ΤΟΠΟΣ, σ.σ. 43-50. 

[5] Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. •     Διαμαντόπουλος Θανάσης, (1992), Οικολογισμός και Πολιτική, Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση. 

σ.σ. 22-32 και Ναξάκης Χάρης, (1997), «Τα πολιτικά ρεύματα στην οικολογία» στο περιοδικό Θέσεις, Τεύχος 59, Απρίλιος - Ιούνιος ‘97, σ.σ. 133 - 42.

[6] Βλ  Λοκ Τζων, (1990), Δεύτερη πραγματεία περί κυβερνήσεως, Αθήνα, Εκδόσεις Γνώση και για κριτική επισήμανση των μεθοδολογικών και πολιτικών προβλημάτων που σημαδεύουν τη γέννηση του φιλελευθερισμού βλ. Αγγελίδης Μανόλης, (1994), Η γένεση του φιλελευθερισμού : προβλήματα σύστασης του πολιτικού σε θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου, Αθήνα, Εκδόσεις Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα.

ιδίως σ.σ. 161 - 192.

[7] Για την κριτική από τη σκοπιά της πολιτικής οικολογίας βλ. Μαντότο Ρίτα, (1996), Ο οικοκαπιταλισμός : Το περιβάλλον ως μεγάλη επιχείρηση, Αθήνα, Εκδόσεις Στάχυ, Σειρά: Κοινωνία και Περιβάλλον 2. 

 ιδίως σ.σ. 139 - 158.

Θανάσης Τσακίρης

Ποτάμι - 2013     
 
Στίχοι:   Γιάννης Αγγελάκας
Μουσική:   Γιάννης Αγγελάκας
Ερμηνεία: Γιάννης Αγγελάκας

Δεν ξέρω οι θεοί ακόμα τι μου οφείλουν
όσο κοιμάμαι αυτοί μοιράζουν τα χαρτιά
έξω απ’ την πόρτα σου να λιώνω θα με στείλουν
ή στο κρεβάτι σου να κλαίω από χαρά.

Τα δάκρυά μου είναι ένα διάφανο ποτάμι
ορμάει μέσα σου γκρεμίζει ό,τι βρει
και μεθυσμένο σου φωνάζει
έλα να φύγουμε μαζί.

Η μοναξιά σου είναι ένα βρωμικο λιμάνι
κανείς δε θέλει στα νερά του να σταθεί
μην την ακούς όταν μιλάει
κάψε ό,τι πρέπει να καεί.

Σου λέω μη βιάζεσαι δεν ξέρεις πού έχεις φτάσει
ξυπνάς μια μέρα μ’ ένα υπέροχο φιλί
κι όσα για πάντα είχες χάσει
για πάντα έχουν σωθεί.

Μη στέκεις μόνη εκεί κάτω στο πηγάδι
η αγάπη μου ήδη σου έχει ρίξει το σκοινί
και μεθυσμένη σου φωνάζει
έλα να φύγουμε μαζί.

Η μοναξιά σου είναι ένα ψεύτικο σημάδι
μες στην καρδιά σου ζωγραφίζει μια πληγή
μην την ακούς όταν μιλάει
κάψε ό,τι πρέπει να καεί…


https://www.youtube.com/watch?v=MmJPxuh7Hmg



ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ - ΠΡΟΣΩΠΑ & ΙΣΤΟΡΙΕΣ  των Ανιές Βαρντά και JR  ΤΕΤΑΡΤΗ  05/09/2018  

ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΙΚΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ

l ΤΕΤΑΡΤΗ   05/09/2018       ΠΡΟΣΩΠΑ &ΙΣΤΟΡΙΕΣ (VISAGES VILLAGES / FACES PLACES)
των Ανιές Βαρντά και JR (ΓΑΛΛΙΑ, 2017, έγχρωμη, 89΄)

• Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Κανών

Η 90χρονη σκηνοθέτις Ανιές Βαρντά και ο 35χρονος φωτογράφος και εικαστικός Ζε Αρ (JR) διασχίζουν την επαρχιακή Γαλλία με ένα φορτηγάκι-φωτογραφικό θάλαμο. Συναντώντας καθημερινούς ανθρώπους, δημιουργούν τα γιγάντια πορτρέτα τους και αναρτώντας τα σε δημόσιους χώρους επεμβαίνουν δημιουργικά στο τοπίο. Συγγενικές ψυχές, η Βαρντά και ο JR μοιράζονται το πάθος για τις εικόνες και το πώς αυτές δημιουργούνται, παρουσιάζονται και μοιράζονται. Ένας ύμνος στην ομορφιά των απλών ανθρώπων και των απρόσμενων ιστοριών τους και στην υπέρτατη αξία της μνήμης.

05/09/2018 στις 8:30 μ.μ. και στις 10:30 μ.μ.

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ»

                                     (Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη,

Τηλ.: 210 9937870, 210 9941199, 210 9914732, 6945405825, E-mail: info@klh.gr

Ιστοσελίδα: www.klh.gr

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 1 Σεπτεμβρίου... Άλλο «έξοδος», άλλο ρεβάνς κι άλλο Διέξοδος της χώρας Ενώ η κοινωνία αποσαθρώνεται, ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. αδιαφορούν πλήρως και ερίζουν για το ποιος θα είναι στην εξουσία • Μέγα ζητούμενο μια πολιτική για να αντιστραφούν οι συνέπειες των μνημονίων και να οικοδομηθεί μια εναλλακτική διεξόδου της χώρας Το Resistance Festival 2018 είναι εδώ Στις 28 και 29 Σεπτεμβρίου στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και στο Piraeus Academy

Διαβάστε στην Αυγή της Κυριακής

Πάνος Σκουρλέτης, o νέος γραμματέας της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ μιλά στην ΑΥΓΗ:

Συνεργασίες

με όμορους πολιτικούς χώρους
υπό όρους και προϋποθέσεις

Συνέντευξη της υπουργού Εργασίας
Έφης Αχτσιόγλου:

Αύξηση του κατώτατου μισθού
με ταυτόχρονη κατάργηση του υποκατώτατου 

 

Συνέντευξη του Δημήτρη Παπαδημούλη

Ισχυρό προοδευτικό δημοκρατικό μέτωπο
κατά της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη

 

Ο Αλέξης Τσίπρας στη ΔΕΘ

Μέτρα για τους αδύναμου
και τη μεσαία τάξη

 

Την Τρίτη οι τελικές αποφάσεις
3,5 δισ. φοροελαφρύνσεις φέρνει η κυβέρνηση στη ΔΕΘ

Λογοκρισία και διώξεις
Δύο αιώνες παρεμβάσεις στον ελληνικό Τύπο
 
Παρά την άκρατη τουριστική εκμετάλλευση, η παράδοση αντιστέκεται ακόμα
Κρήτη, το νησί όπου οι μύθοι
συναντούν την πραγματικότητα

 Φράνκο Ούντα, ηγετικό στέλεχος του ARCI:
Να απαντήσουμε μαζικά
και δημοκρατικά στη βαρβαρότητα

Financial Times
Ομοιότητες και διαφορές
μεταξύ Τραμπ και Νίξον

 Σαμουήλ Μιζάν, "Ηταν πιο πολύ το ξύπνημα του ανθρώπου"
Ένας Έλληνας Εβραίος στην Αντίσταση με τον ΕΛΑΣ

 ΙΣΤΟΡΙΑ

1968-2018: Η σοβιετική επέμβαση στη Τσεχοσλοβακία
και οι Έλληνες αριστεροί

 

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί αυτή την Κυριακή ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Κινήσεις υπό το βλέμμα των αγορών

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί αυτή την Κυριακή

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Κινήσεις υπό το βλέμμα των αγορών

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Νάσος Ηλιόπουλος: «Σημαντικά περιθώρια για νέο πλαίσιο εργασιακής προστασίας»

Πάνος Λάμπρου: «Το κόμμα είναι το βασικό εργαλείο για την παραγωγή πολιτικής»

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Να αισιοδοξούμε χωρίς εφησυχασμούς» του Παύλου Κλαυδιανού

«Από την κορυφή ως τα νύχια» του Χ. Γεωργούλα

«Το μεγάλο ζητούμενο του ανασχηματισμού» του Κωστή Γιούργου

«Ο ταξικός φραγμός της βάσης του 10» του Θέμη Κοτσιφάκη

«Τα όρια της περιόδου μέχρι τις εκλογές» του Ορέστη Αθανασίου

ΝΔ: «Σταθερή άνοδος της εσωκομματικής ακροδεξιάς» του Ρένου Γεωργίου

Κονίστρα Πετραλώνων: «Είναι δημόσιος χώρος, πρέπει να γίνει και ασφαλής» της Ανοιχτής Πόλης

ΔΙΕΘΝΗ

Μαριστέλλα Σβάμπα: «Πιθανή μια νέα κρίση αντιπροσώπευσης στην Αργεντινή»

«Ο Σαλβίνι και ο Ορμπάν δίνουν τον τόνο στην ευρωπαϊκή ακροδεξιά» της Τόνια Τσίτσοβιτς

«Πόσο θα διαρκέσει η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Σάντσεθ;» του Στίβεν Φόρτι

Τουρκία: «Πολιτική επικράτηση με κόστος» της Ράνιας Ιωσηφίδου

ΤΟ ΘΕΜΑ

«Αντιπυρική και αντιπλημμυρική προστασία οικισμών» του Βασίλη Χριστόπουλου

«Επίδικο η ορθή εφαρμογή των εξαγγελιών» του Πέτρου Κοντέ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Μια νέα εποχή για τα ελληνικά λιμάνια» του Χρήστου Λαμπρίδη

Προσφυγικό: «Θα έπρεπε πια να μιλάμε για σπίτια» της Τζέλας Αλιπράντη

Βόλος:«Νέοι τραμπουκισμοί της διοίκησης Μπέου» του Μιχάλη Καστρινάκη

«Ο μαραθώνιος των εκλογών ξεκινά από τη ΔΕΘ;» του Θράσος Τζίκας

ΘΕΜΑΤΑ

«Ακυβέρνητο κόμμα, απολίτικη κυβέρνηση» του Κύρκου Δοξιάδη

«Τίποτα δεν είναι αληθινό, όλα επιτρέπονται» του Θωμά Τσαλαπάτη

Ποιος είναι η Αμερική: «Ο σιωνιστικός διαφωτισμός του Εράν Μοράντ» του Νίκου Δασκαλόπουλου

Μνήμη Κώστα Αγαπίου: «Σύντροφος, φίλος, συνάδελφος» του Π.Κ.

«Ένας... "Πελές" στα γκουλάγκ!» του Μάκη Διόγου

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Επιτραπέζιο παιχνίδι-παρωδία του Monopoly» του Στίβεν Μόρις

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Γιούρι Άβνερι (1923-2018): «Έτσι ορκίστηκα να αφιερώσω τη ζωή μου στον αγώνα για την ειρήνη»

Στην ΕΠΟΧΗ της Κυριακής διαβάζετε και τις στήλες:

«Στα δίκτυα του κόσμου» από τον Δημήτρη Γκιβίση

«Εικαστικός χάρτης» από την Κατερίνα Αναστασίου.

«Ριπές» για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου
Παρουσίαση και κριτική των ταινιών που βγαίνουν στις κινηματογραφικές αίθουσες γράφει ο Στράτος Κερσανίδης
Μουσικές προτάσεις κάνει η Λιάνα Μαλανδρενιώτη
Δαιμονικά από τον δικηγόρο του διαβόλου.

-- 

Η ΕΠΟΧΗ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Βλαχάβα 11, 3ος όροφος, Αθήνα 105 51